شروع خریدهای آغاز سال تحصیلی جدید و دغدغه حمایت از تولید داخلی-بخش پایانی
خرید لوازم‌التحریر ایرانی مهربانی با تولیدات داخلی
گالیا توانگر
دغدغه‌های شروع مهرماه فقط با رفتن به مدارس پایان نمی‌پذیرد؛بلکه خریدهای پیش از مدرسه یکی از مشغله‌های اصلی دانش‌آموزان و بخصوص والدین آنها شده که گرانی‌های سالیانه و افزایش قیمت‌ها در شروع سال تحصیلی بر این نگرانی‌ها افزوده است. در حال حاضر که چند روزی بیشتر تا شروع سال تحصیلی جدید نمانده مانند هر سال بازار فروش مغازه‌های لوازم التحریری داغ است و شلوغی وصف ناشدنی را در این مغازه‌ها می‌بینیم. این لوازم التحریرها تنها به مغازه‌ها محدود نمی‌شود و دستفروش‌هایی که تا دیروز شال و روسری و پوشاک می‌فروختند، این روزها لوازم‌التحریر را جایگزین آن کرده‌اند!
اگر مدرسه رفتن دهه شصتی‌ها یادتان باشد، آنها فقط دلشان به مدادی خوش بود که بنویسد و پاک‌کنی که خوب پاک کند و اصلا زیبایی مداد و بوی خوش پاک‌کن‌های رنگارنگ و پر زرق و برق مورد نظر نبود. اما امروز شرایط طوری شده که کودکان لپ تاپ دار و تبلت به دست نمی‌توانند از محصولات آن دوران استفاده کنند.
امروز مارک‌دار بودن مداد پاک کن، مداد‌تراش و کیف و جامدادی مهم‌ترین موضوع برخی دانش‌آموزان است. در حال حاضر سلیقه‌ها عوض شده و دیگر کیفیت محصولات و تولیدات داخلی برای برخی افراد بی‌معنی شده است بلکه امروز تنوع در بازار حرف اول را می‌زند، به طوری که داغی این بازار پرسود موجب شده تا افرادی برای سود بیشتر دراین مدت زمان منتهی به آغاز مهر محصولات خارجی بی‌کیفیت،اما پر زرق و برق را وارد کشور کنند.
متاسفانه در حال حاضر سهم بزرگی از بازار نوشت‌افزار و لوازم‌التحریر در قرق محصولات خارجی بی‌کیفیت به ویژه چینی است. کارشناسان دلیل این امر را کارشکنی‌های گمرک می‌دانند.
دغدغه خانواده‌ها
برای خریدهای مدرسه
اصغر نیک پور یک کارمند و پدر دو دانش‌آموز برایمان گله‌مندانه می‌گوید: «مغازه‌های لوازم‌التحریری قیمت اجناس خود را دوبرابر و گاها سه برابر سال قبل می‌فروشند و انواع و اقسام دفاتر و دیگر اقلام فانتزی را در مغازه‌های خود جای داده‌اند. خانواده‌ها هم به هر قیمتی که شده این اقلام را خریداری می‌کنند؛چرا که مجبورند و نمی‌خواهند جلوی فرزندان خود شرمنده شوند.»
وی که در حال خرید چند دفترچه فانتزی اما ارزان قیمت از دستفروشی ایستاده در ابتدای کوچه برلن است، ادامه می‌دهد: «من امروز برای خرید لامپ از الکتریکی‌های خیابان لاله‌زار آمده بودم، اما وقتی این دفترچه‌های زیبا و ارزان قیمت را در دست این مرد دستفروش دیدم، وسوسه شدم خریداری کنم. خیلی ازخانواده‌ها منتظر همین بساط حراجی‌های ارزان قیمت هستند تا بتوانند خریدهای کم هزینه‌تری برای آغاز سال تحصیلی جدید فرزندانشان داشته باشند. مسئولان باید به این قبیل فروشندگان جای ثابت مجانی بدهند تا هم کمکی به فروشنده‌هایی شود که اصطلاحا دستفروش خوانده می‌شوند و هم به خانواده‌های کم بضاعت راهی برای خرید مناسب و ارزان نشان داده شود. اینگونه هیچ دستفروشی سد معبر نکرده و مجبور به عبور از قانون نمی‌شود. ضمنا برای برخی فروشندگان گرانفروش نیز رقبایی ایجاد شده که مجبور می‌شوند در رقابت با آنها قیمت‌هایشان را قدری پایین‌تر بیاورند.»
از لوازم‌التحریر که بگذریم اگر نگاهی به بازار کوله پشتی و کیف مدارس بیندازیم قیمت‌های بسیار بالایی را خواهیم دید. این روزها که بازار فروش آنها بسیار گرم تراست، قیمت‌ها را بالاترهم برده‌اند. این در حالی است که اغلب کوله‌ها ازکیفیت مناسبی برخوردار نبوده وممکن است بعد از سه چهارماه پاره شوند و چیزی از آنها باقی نماند. این کوله پشتی‌ها برای کودکان دبستانی نیز با آخرین انیمیشن‌های روز تزیین می‌شوند.
دانش‌آموزان باغیرت ایرانی
حامی تولید داخلی
«ما تکیه می‌کنیم روی تولید داخلی. بنده این همه تکیه کرده‌ام بر روی مصرف تولیدات داخلی. الان هم دارم به شما می‌گویم، به مردم عزیز کشورمان می‌گویم، بروید سراغ مصرف تولید داخلی، کارگر ایرانی را ترویج کنید، کار ایرانی را ترویج کنید. متاسفانه واقعیت قضیه اینجور نیست. در بخش‌های مختلف - فرض کنید در وسائل زندگی منزل- کارخانه‌های داخلی مشغول کارند، جنس مرغوب و خوب و برابر با جنس خارجی، گاهی هم بهتر از جنس خارجی، تولید می‌کنند اما بازار که شما می‌روید، می‌بینید همه‌اش جنس خارجی است؛ چرا؟ اینها از کجا می‌آید؟ تاکید بنده بر روی اینکه جلوگیری از واردات محصولاتی که مشابه داخلی دارد، به‌خاطر این است؛ راه این است.» (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با مردم و مسئولان 11/5/95)
سال تحصیلی گذشته نه نفر از دانش‌آموزان دبستانی در اهواز که در مسابقات علمی کشوری رتبه کسب نمودند جوایزشان را رد کردند. نه نفر از دانش‌آموزان اهوازی که در مسابقات علمی کشوری که در مقاطع تحصیلی خود رتبه‌های تک رقمی کسب نموده بودند، پس از مشاهده جوایز خود که یک کیف شامل لوازم‌التحریر خارجی بود، از دریافت آن خودداری کردند!
محمد مهدی شکیبایی یکی از این دانش‌آموزان برگزیده می‌گوید: «ما دانش‌آموزان کشور بزرگ و قدرتمند ایران هستیم و الان که به کمک خداوند در مسابقات علمی رتبه کسب نموده‌ایم، بسیار ناراحت شدیم که جوایز ما لوازم‌التحریر ساخت کشور چین باشد؛ چون تا زمانی که در کشورما این محصولات تولید و ساخته می‌شود، درست نیست ما بخواهیم از لوازم خارجی استفاده کنیم و از همه مهم‌تر اینکه رهبرمان فرموده‌اند تا وسایل ساخت خودمان داریم، نباید از خارجی آن استفاده کنیم. امیدوارم همه بچه‌های با غیرت ایرانی از کیف و کفش و تمام وسایل ایرانی استفاده کنند تا بتوانیم روز به روز اقتصاد کشورمان را بهتر کنیم.»
گفتنی است مدیر این آموزشگاه پس از اطلاع از این تصمیم درست دانش‌آموزان به تمام آنها جوایزی با بسته‌های لوازم‌التحریر و محصولات فرهنگی ایرانی اسلامی اهدا کرد.
لوازم‌التحریر ایرانی در بازار نایاب است!
راسته لوازم‌التحریر فروشی‌های بازار این روزها جای سوزن انداختن هم ندارد. خانواده‌ها به همراه فرزندانشان لیست به دست در حال چرخ زدن مابین مغازه‌هایند تا مایحتاج سال تحصیلی جدید را فراهم کنند.
با آن همه پلاکارد تبلیغ خرید کالاهای ایرانی که این روزها در آستانه بازگشایی مدارس بر در و دیوار شهر خوش نشسته‌اند، معمولا لوازم‌التحریر ایرانی یکی از نوادر روزگار به ویژه در لوازم‌التحریرفروشی‌های بازار و فانتزی فروشی‌ها محسوب می‌شوند.
از یکی از مغازه‌دارها می‌پرسم، دفترچه ساده یا از این دفترچه‌هایی که عکس‌های ایرانی رویش دارند هم دارید؟ با بی‌حوصلگی نگاهی به دفترهای موجود در مغازه‌اش می‌اندازد و با کمی بداخلاقی می‌گوید: «نخیر؛ کسی از اینجور چیزها نمی‌خرد.شما هم اگر برای فرزندت می‌خواهی، چیزی بخری که دوست داشته باشد، برو از فروشگاه‌های خاص بگرد و پیدا کن؛ اینجا بازار است!»
کمی توی ذوقم خورده و او متوجه این موضوع می‌شود. با این حال ادامه می‌دهد:« الان دخترها فروزن و توت‌فرنگی دوست دارند، پسرها هم باب‌اسفنجی و بن‌تن.»
من هم کم نمی‌آورم و می‌گویم: «خب، دفترهای ایرانی هم طرح‌های خوب و جذابی دارند. مثل طرح شکرستان یا خندوانه و جناب خان. چرا از این طرح‌ها نمی‌آورید؟»
تلخندی می‌زند و می‌گوید: «تنها پیشنهادی که برایت دارم این است که یک دور کوتاه در بازار بزنی تا فرق قیمت، تنوع تولیدات و گستردگی توزیع محصولات ایرانی و خارجی را ببینی و با هم مقایسه‌شان کنی. ما جنس ایرانی نداریم، چون در بازار نیست. جایی که دفترچه‌های طرح‌های شکرستان، خندوانه و ... را در اختیار دارد، در بازار آنچنان توزیع نمی‌شود، کم است و البته قیمت آن به مراتب از دفترهایی که نماد و شکل و شمایل کارتون‌های غربی را دارند بیشتر. برای مثال دفتر 80برگ با طرح خارجی را در بازار ۲هزار تومان می‌فروشند، اما همین دفتر 80برگ با طرح شکرستان را باید 3هزار تومان بخرید!»
فروشنده دیگری که خودش را حامد اکبری معرفی می‌کند، به میان صحبتمان آمده و توضیح می‌دهد: «تصور نکنید این دفترها که عکس‌های خارجی دارند، تمام و کمال از چین می‌آیند. برخی از همین دفترچه‌ها هم توسط تولید‌کننده‌های داخلی تولید می‌شوند، البته با کاغذ چینی. گاهی هم کلا جنس ایرانی است که بر رویش مارک تقلبی خارجی چسبانده‌اند! متأسفانه هنوزهم این نگاه که جنس خارجی مرغوب‌تر از جنس ایرانی است، در باور برخی مشتریان داخلی ریشه دوانده است.»
وی ادامه می‌دهد: «ما از خدا می‌خواهیم جنس ایرانی با کیفیت باشد و ما بفروشیم. فقط یک مارک ایرانی خوب داریم که آن هم هیچ‌وقت جنسش جور نیست. اگر مداد رنگی‌اش باشد، آبرنگش نیست! خلاصه طوری نیست که رضایت مشتری را جلب کند.»
پدر که همراه یکی از بچه‌هایش به بازار آمده می‌گوید: «اتفاقا من هم نظرم بر خرید کالای ایرانی بود. دوست دارم از تولیدات داخل حمایت کنم، ولی از اول بازار تا اینجا یک مداد رنگی ایرانی، خودکار ایرانی و یا دیگر لوازم‌التحریر مورد نیاز فرزندانم را که تولید داخل باشد و رنگ و بوی وطنی و کیفیت خوب داشته باشد، ندیدم.»
فروشنده حرفش را قطع می‌کند و می‌گوید: «خب، وقتی کالای ایرانی در بازار نیست ما چطور و چگونه از تولیدات داخلی حمایت کنیم؟! »
یکی دیگر از خریداران هم حرفشان را تایید می‌کند و می‌گوید: «جنس ایرانی در بازار نیست و اگر هم باشد قیمتش از اجناس چینی بیشتر است و مردم کمتر می‌خرند. حالا بماند که طرح‌ها و آب و رنگشان برای بچه‌ها جذابیت ندارد و اگر پدر و مادری هم بخواهد برای فرزندش طرح ایرانی بخرد، حریف بچه‌ها نمی‌شود.»
خریدهای وارداتی نامهربان با مهر ماه
واردات بر پیكره صنعت لوازم‌التحریر آسیب زیادی وارد كرده و تولیدكنندگان، هر سال با ضررهای هنگفتی روبه‌رو می‌شوند؛ چنانچه براساس گزارش‌ها، تولیدكنندگان با ۲۵ تا ۳۰درصد ظرفیت خود كار می‌كنند؛ این در شرایطی است كه تولیدات داخلی می‌تواند نیاز كشور را پاسخ دهد و حتی می‌توان مازاد تولید را به كشورهای مختلف صادر كرد؛ چراكه ظرفیت تولید كشور در نوشت افزار، چهار برابر نیاز بازار است.
در عین حال، برخی وارد‌كنندگان نیز، قیمت واقعی لوازم‌التحریر را به گمرك اعلام نمی‌كنند (یك‌چهارم قیمت كالا به گمرك اظهار می‌شود) و به‌همین جهت تولیدكنندگان نمی‌توانند با تولیدات چینی رقابت كنند و درنهایت كالاهای این كشور بازار را اشباع می‌كند؛ این در شرایطی است كه بارها از دولت خواسته شده كه جلوی واردات لوازم‌التحریر چینی گرفته شود تا بازار نوشت‌افزار ایرانی كه می‌تواند گردش مالی ۴هزار میلیارد تومانی داشته باشد، تقویت شود.
طبق آمار آموزش‌وپرورش، تا مقطع دبیرستان، ۱۲میلیون دانش‌آموز وجود دارد، اما تولیدكنندگان داخلی، كمترین سهم نوشت‌افزاری را از این بازار دارند.
در حال حاضر در صنعت لوازم‌التحریر، تولیدكنندگان داخلی می‌گویند: «به‌دلیل باور و فرهنگ غلط حاكم كه كالای داخلی را بی‌كیفیت می‌داند، برخی تولیدكنندگان به جای نام و برند خود، نام یك برند معروف خارجی را، حك و از طرح‌هایی با نمادهای غربی در تولیدات خود بهره می‌گیرند!» البته شاید این نكته درست باشد كه فرهنگ‌سازی در بازار نوشت‌افزار ضعف داشته و بی‌علاقگی مخاطب به تولیدات داخلی بر فرهنگ دیرینه «كالای خارجی بهتر است» استوار مانده، اما باز هم این موضوع، بی‌كیفیتی برخی تولیدات ایرانی، چه در جنس و چه در رنگ را نفی نمی‌كند و اینگونه است كه محصولات خارجی با نیازسنجی درست بازار ایران و توجه به ذائقه‌ها، هنوز سردمدار بازار نوشت‌افزار هستند و محصولاتی با طرح و نقش‌های موردپسند كودكان ایرانی وارد كشور می‌كنند.