سنای آمریکا و آن دو سناتور باقی‌مانده!(یادداشت روز)
تحریم‌های رنگارنگ با بهانه‌های گوناگون از راه می‌رسند و روح و متن «برجام» را توأمان، نقض می‌کنند و دولت محترم با کمی حملات دیپلماتیک و توییتری، طوری که دشمن تصور نکند، مشی صلح‌طلب! آن دچار خلل شده، علیه آن موضعی می‌گیرد و از کنار آن به راحتی می‌گذرد. گویی تحریم‌ها «حد‌یقف» ندارند و هر قدر هم که اضافه شوند، «تازه» نیستند! همان تحریم‌های کهنه‌اند که فقط، پیاز داغشان زیاد شده!
قرار بود با برجام، کن فیکون کنند! رونق را به اقتصاد آورده و کلک تحریم‌ها را از ریشه بکنند اما، نه از شکوفایی اقتصادی خبری شد، نه تحریم‌ها فرو ریخت و نه چرخ سانتریفیوژها چرخید. در مقابل اما روز جمعه خبر رسید «مادر تحریم‌ها» از سوی 98 سناتور از 100 سناتور مجلس سنای آمریکا علیه ایران و از سوی همان کدخدا، تصویب شده است. 2 سناتوری که به این طرح رای منفی داده‌اند می‌گویند، به دلیل نگرانی از خروج ایران از توافق هسته‌ای، با این تحریم‌ها مخالفت کرده‌اند. این «تحریم‌های بی‌سابقه» که به بهانه‌های حقوق بشری و با هدف تضعیف توانمندی‌های موشکی کشورمان تهیه و تنظیم شده، هر شخص، کشور، یا شرکتی را که با ایران در حوزه‌های مشخص شده وارد معامله شوند، به شکل مصادره اموال، محرومیت از تجارت با آمریکا و اعمال تحریم و ... تحت فشار قرار می‌دهد.
به جزئیات «مادر تحریم‌ها» اگر دقت کنیم، «بی‌سابقه بودن» و«تازه بودن» در آنها موج می‌زند. تحریم‌ها 4 بخش را هدف گرفته‌اند. «برنامه موشک‌های بالستیک» نخستین بخش این تحریم‌هاست. در این بخش «همه» فعالیت‌های مرتبط با موشک‌های بالستیک ایران تحریم شده که امری بی‌سابقه است. تا پیش از این، تنها دو نهاد وزارت دفاع و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران متهم به توسعه سلاح‌های کشتار جمعی شده و ذیل دستور اجرایی ۱۳۳۸۲ شناسایی شده و تحت تحریم قرار گرفته بودند. اما این بار تمامی فعالیت‌های کشورمان در زمینه موشک‌های بالستیک، تحریم شده و هر فردی که با این برنامه ارتباط داشته باشد نیز تحریم و در SDN List آمریکا قرار می‌گیرد.
«سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» مورد بعدی است. در این بخش دونالد ترامپ از سوی کنگره آمریکا موظف شده تا سپاه، دفاتر، افراد و نهادهای وابسته به این نهاد را مشمول تحریم‌های دستور اجرایی ۱۳۲۲۴ که مربوط به گروه‌ها و سازمان‌های تروریستی است! کند. در این بخش حتی اشاره شده که تا پیش از این، سپاه ذیل دستور اجرایی ۱۳۳۸۲ تحریم شده و در قانون جامع تحریم ایران (سیسادا ۲۰۱۰) نیز مشمول تحریم‌های ثانویه بانکی قرار گرفته است. همچنین اشاره شده که سپاه قدس به عنوان گروه حامی تروریسم مرتبط با دستور اجرایی ۱۳۲۲۴ تحریم شده است. به عبارتی، آنچه در این دور از تحریم‌های سپاه بی‌سابقه است، دایره وسیع افراد مرتبط با این نهاد است که «حامی آنها»(سپاه) تلقی شده‌اند. در دستور اجرایی ۱۳۲۲۴ آمده «هر فردی به هر نحوی همکاری با نهاد تحریم شده داشته باشد تحریم خواهد شد» که این مسئله تاکنون سابقه نداشته است. مَخلص کلام اینکه، افراد و مسئولین در کشور خودمان را هم اگر بخواهند با سپاه در تعامل باشند، هدف قرار می‌دهد!
شاید عجیب‌ترین بخش این تحریم‌ها، بخش مربوط به «حقوق بشر» آن باشد. در این دور از تحریم‌ها، آمریکا به خود اجازه داده از هر جانوری که نام «مدافع حقوق بشر» را به یدک می‌کشد حمایت و جمهوری اسلامی ایران را به خاطر ممانعت از فعالیت‌های آن، تحریم کند! این نخستین بار است که آمریکایی‌ها از ابزار تحریم برای حمایت از مخالفان جمهوری اسلامی ایران (بخوانید براندازان) استفاده می‌کند.
بخش آخر اما، مربوط به «سلاح‌های متعارف» است که این بخش نیز با توجه به اینکه، طیف وسیع و نامحدودی از افراد را دربر می‌گیرد، در نوع خود بی‌سابقه است. در این بخش، «هرگونه» ارتباط با فعالیت‌های مربوط به ساخت سلاح‌های متعارف ایران، سبب تحریم شدن آن فرد، شرکت، کشور و... خواهد شد.
«طرح جامع تحریم‌های ایران» حدود یک هفته پیش در قالب «طرح واحد» و باز هم با اکثریت قاطع در مجلس نمایندگان آمریکا به تصویب رسیده بود (419 رای موافق در برابر 3 رای مخالف). پیش از این، هم آقای روحانی و هم آقای ظریف نسبت به تبعات تصویب چنین طرحی به آمریکا هشدار داده بودند و حتی وزیر خارجه محترم، از روی میز بودن گزینه خروج از برجام گفته بود. اما موضع‌گیری‌های تازه این دو بزرگوار نشان می‌دهد، آن تهدیدها یا «تعارفات سیاسی» بوده‌اند یا «دلخوشکنک‌های خالی از محتوا»!
اکنون این طرح به تصویب سنا هم رسیده و فقط یک گام کوچک برای اجرایی شدن در پیش دارد، یعنی امضای ترامپ؛ که سخنگوی کاخ سفید از تصمیم «قطعی» رئیس‌جمهور آمریکا برای امضای آن خبر داده است.
عقل سلیم می‌گوید، باید واکنش مناسبی به این همه بدعهدی و دشمنی نشان داد. مثل روسیه که وقتی، درکنار ایران، از سوی کنگره آمریکا تحریم شد گفت، پاسخ شایسته و محکمی به آمریکایی‌ها خواهد داد. کرملین این را هم گفت که، بسیاری از دیپلمات‌های آمریکایی را اخراج و اجازه استفاده از برخی اماکن و اموال آمریکایی‌ها را در روسیه به دیپلمات‌های این کشور نخواهد داد. تحریم شخصیت‌های آمریکایی یکی دیگر از گزینه‌های روی میز پوتین اعلام شد. اما دریغ از یک موضع قاطع و باورپذیر از سوی دولتمردان ما. «این تحریم‌ها جدید نیست و برجام هم هنوز نقض نشده است» خلاصه تمام موضع‌گیری‌های ما در برابر بدعهدی‌های ناتمام آنها بوده است!
برجام، «همه» داشته دولت یازدهم بود. فراموش نمی‌کنیم که، «تمام» دولت یازدهم، خلاصه شده بود در سیاست خارجی و سیاست خارجی هم خلاصه شده بود در آقای ظریف و مذاکرات هسته‌ای و مذاکرات هسته‌ای هم گره زده شده بود به اقتصاد و معیشت مردم! بنابر این شاید دلیل اصرار عجیب دولت بر «رویین تن بودن برجام» و «مرگ نداشتن» آن، همین نکته باشد. تایید مرگ برجام از سوی دولت یعنی، تایید شکست کامل تمام استراتژی و سیاست دولت یازدهم. پذیرش این حقیقت، حقیقتا سخت است و چرایی مقاومت دولت در برابر خودی‌ها، و انفعالش برابر دشمن، کمی قابل درک است.
نگاه از زاویه دید دولت به موضوع، فهمِ علت اصرار عجیب دولت، رسانه‌ها و شخصیت‌های نزدیک به آن برای القای زنده بودن برجام را کمی راحت‌تر می‌کند. دولت چاره‌ای ندارد جز اینکه بگوید، برجام نقض ناشدنی است یا اعلام کند این تحریم‌ها- که در آینده تاثیرات آن را خواهیم دید- حداکثر، با روح برجام در تضاد است!
وقتی بدون اینکه اجازه دهیم نمایندگان مخالف در مجلس، نظراتشان را درباره چرایی خطرناک بودن برجام بگویند و برجام را با راه‌هایی که بلدیم!-و نه راه‌های مشخص شده در قانون- ظرف 20 دقیقه به تصویب می‌رسانیم، وقتی به گریه‌های منتقدان آگاه در صحن مجلس می‌خندیم، نتیجه‌اش همین می‌شود که در برابر مادر تحریم‌ها و پاره شدن برجام از سوی آمریکا بگوییم «تحریم‌ها تازه نبود، همان تحریم‌های قبلی بود... سپاه قدس قبلا هم تحریم بود... صدا و سیما و رسانه‌ها نباید اضطراب ایجاد کنند.»
واکنش‌های ما به تحریم‌ها، از سوی تحریم‌کنندگان رصد می‌شود. وقتی واکنش ما جدی نباشد، آن دو سناتوری هم که از ترس بر هم خوردن برجام از سوی ایران، به آن رای منفی داده‌اند، در تحریم بعدی با 98 سناتور دیگر همراه خواهند شد. ارسال پیام ضعف، آن هم وقتی دشمن قداره‌کشان در حال حمله است حتما، نتیجه عکس می‌دهد. با این روش، دشمن گستاخ‌تر و تحریم‌ها سنگین‌تر و بیشتر خواهد شد. اینکه آسوشیتدپرس و بی‌بی سی گزارش داده‌اند، آمریکایی‌ها قصد دارند به هر نقطه‌ای از کشورمان که دلشان خواست سرک بکشند(حتی مراکز نظامی و حساس کشور) تا از اجرایی شدن برجام از سوی کشورمان مطمئن شوند، نتیجه انتقاد توییتری ما و ارسال پیام محبت! به حریف در وسط میدان جنگ است. گستاخی از این بالاتر که، آمریکا از یک طرف، برجام را پاره کند و از طرف دیگر بگوید، می‌خواهد با سرکشی به مراکز نظامی ما، از متعهد بودن ایران به اجرای برجام مطمئن شود؟!
از قدیم گفته‌اند، سگ زرد برادر شغال است. انگلیس، فرانسه و آلمان لااقل در مواجهه با ایران، هیچ اختلافی با آمریکا ندارند. محکومیت فوری پرتاب موشک ماهواره‌بر ایرانی به فضا از سوی این کشورها آن هم وقتی هنوز موشک از زمین کنده نشده! یک نشانه کوچک از برادری این سگ‌های زرد و شغال است. در دنیای سیاست، کشورها روابط خود را بر اساس مرام و معرفت و عهد و پیمان تنظیم نمی‌کنند، بر اساس منافع سیاسی و اقتصادی و... است که روابط بین کشورها تنظیم می‌گردد. اینکه می‌گویند، این سه کشور به خاطر برجام و ایران آمریکا را منزوی خواهند کرد، طنزی است که مرغ پخته را هم می‌خنداند.
شاید هنوز دیر نشده باشد. آقایان دیگر باید فهمیده باشند که برجام نه یک راه حل، که یک تله بود. به جای بزک کردن تحریم‌ها و برجام و آمریکا که پیام «باز هم ما را تحریم کنید» را به آمریکا مخابره می‌کند، راهی برای خروج از این تله پیدا کنند. اگر نمی‌توانند، پس از یک عذرخواهی از مردم، پرونده هسته‌ای را به کسانی بسپارند که سیاست را بلدند.
جعفر بلوری