هدیه آقاپور
دو سال از آغاز اجرای تعهدات 1+5 ذیل برجام می‌گذرد. آمریکایی‌ها پس از برجام تا به امروز با نقض توافق بیش از 80 طرح و بیانیه علیه ایران تصویب کرده‌اند. غارت 2میلیارد دلاری اموال ایران، اجرای سفت و سخت قانون محدودیت ویزا، استمرار تحریم سوئیفت و سنگ‌اندازی و ایجاد هراس در ارتباط ایران با بانک‌های خارجی، تصویب تحریم‌های جدید ضد ایرانی و تمدید قانون آیسا تنها بخشی از این عهدشکنی آمریکایی‌هاست. با وجود این عهدشکنی آشکار، مقامات آمریکا مدعی شدند که نه تنها تعهدات خود را کامل انجام داده‌اند بلکه به مواردی فراتر از آن نیز عمل کرده‌اند!
«تعبیر وارونه یک رویا» را می‌توان مصداق سناریوی وعده‌های تحریمی و دستاورد برجامی تلقی کرد که هرچه جلو‌تر می‌رویم رویای لغو تمامی تحریم‌ها در تطابق با واقعیت تضاد و تناقض آشکاری دارد.
کجاست آن امضا!
سال 94 کنگره آمریکا، قانونی را تحت عنوان لغو صدور روادید برای 38 کشور را به تصویب رساند و کشورمان را هم‌رده کشورهای جنگ‌زده‌ای چون سوریه و عراق قرار داد درحالی که در این لیست نامی از عربستان مشاهده نمی‌شود و این قانون نیز به امضاء رئیس‌جمهور این کشور رسید.
وزیر امورخارجه در آن زمان اعلام کرد: «اگر عین قانون کنگره رفتار شود حتما نقض برجام است اما اگر دولت آمریکا همان‌طور که وزیر خارجه این کشور اعلام کرده، از امکانات خود استفاده کند، مانع از اجرای برجام نخواهد شد؛ باید ببینیم این قانون (ویزا) چگونه اجرا می‌شود.
با به تصویب رسیدن قانون لغو روادید، جان کری نامه‌ای را خطاب به ظریف نوشت و وی را در این نامه «عزیزم» خطاب قرار داد و این‌گونه مطرح کرد که دولت آمریکا با استفاده از همه ابزارهای در اختیار خود اجازه نخواهد داد که این قانون مانعی برای منافع اقتصادی ایران ایجاد کند.
کری در نامه خود تاکید کرد که ایالات متحده آمریکا به رفع تحریم‌ها بر طبق برجام و اجرای کامل تعهدات آن کشور براساس توافقات به عمل‌آمده در برجام کاملا متعهد است. کری همچنین تاکید کرده که دولت آمریکا تغییرات مربوط به قانون روادید آن کشور را با توجه به اختیارات خود به گونه‌ای اجرا خواهد کرد که دخالتی در همکاری‌های اقتصادی و تجاری کشورهای دیگر با ایران به عمل نیاید.
اکنون دو سال از آن ماجرا می‌گذرد و باید پرسید کجاست آن امضاء؟ کجاست آن دولت صاحب امضاء؟ و کجاست تفکرات حاکم بر آن امضاء؟!
فرمان اجرایی ۱۳۷۶۹با عنوان «حفاظت از ملت در برابر ورود تروریست‌های خارجی به آمریکا» یکی از نخستین اقدامات دونالد ترامپ پس از شروع دوره ریاست جمهوری بود که سفر اتباع هفت کشور از جمله ایران را به آمریکا به مدت ۹۰ روز متوقف می‌کرد.
این فرمان که جوانب حقوقی آن به خوبی در نظر گرفته نشده بود، در دادگاه‌های ایالتی به چالش کشیده و نقض شد. با این حال، رئیس‌جمهور آمریکا در تلاش برای حفظ ممنوعیت‌های موردنظر خود، دستور تجدیدنظرشده‌ای در ماه مارس صادر کرد.
در دستور جدید، تعداد کشورهای مشمول ممنوعیت صدور ویزا به شش کشور کاهش می‌یافت و افرادی هم که ویزای معتبر آمریکا داشتند از ممنوعیت ورود مستثنی می‌شدند.
با وجود این در اواسط مارس (اواخر اسفند) گذشته، دریک واتسون، قاضی دادگاه فدرال در ایالت هاوایی دستور تازه مهاجرتی رئیس‌جمهور آمریکا را نیز در سراسر این کشور معلق کرد.
این درحالی است که اوایل تیرماه سال جاری فرمان ضدمسافرتی دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا به طور رسمی اجرایی شد.
فواد ایزدی کارشناس مسائل آمریکا در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «بحث برجام را حتی افرادی که خود درگیر مذاکره بودند اعلام کردند که روح و جسم این توافق نقض شده است.»
وی ادامه می‌دهد: «نقض‌های برجام گسترده است، توافقی که انتظار داشتند مبنی براینکه ایران در حوزه هسته‌ای محدودیت ایجاد کند و تحریم‌ها لغو شود در روی کاغذ انجام شد اما در عمل چنین چیزی اتفاق نیفتاد، اولین مشکل این بود که تحریم‌ها لغو نشده و تعلیق شده است که حتی در عمل خیلی از همین تحریم‌ها تعلیق هم نشده‌اند!»
این کارشناس مسائل بین‌المللی تصریح کرد: «منافعی که قبل از برجام تبلیغ می‌شد به دست آورده خواهد شد تا کنون محقق نشده است و اکنون نیز که توافق دو ساله شده طرف مقابل مشغول تصویب طرح‌هایی است که برجام را از درون تهی می‌کند و این قانون S722 كه در آمريكا تصويب شد شرط‌های مضاعفی را در برابر ما قرار می‌دهد.»
ایزدی تاکید می‌کند: «بر اساس برجام ما تعلیق داشتیم و لغو قرار بود بعد از 8 سال صورت گیرد و تنها شرط این بود که ایران به برجام متعهد باشد اما در ادامه شرط دیگری گذاشتند که رئیس‌جمهور آمریکا باید وضعیت افرادی که قرار است به لیست تحریم‌ها اضافه یا کم شود را بررسی کند و این شرط دومی به نام نظر رئیس‌جمهور آمریکاست که برجام را تهی می‌کند.»
وی می‌افزاید: «برجام وضعیت خوبی ندارد و آمریکایی‌ها احساس می‌کنند به اهدافشان در حوزه هسته‌ای رسیدند و نیازی به دادن امتیاز و اجرای برجام ندارند.»
این کارشناس مسائل آمریکا با اشاره به نامه تضمینی کری به ایران می‌گوید: «در همان زمان هم گفته شد این نامه جنبه عملیات روانی داشت و اینکه چرا در داخل به این عملیات روانی کمک شد را هم باید خودشان پاسخ دهند و نامه هم قرار بود که از طرف اوباما بیاید که اگر ایران برجام را اجرا کرد طرف مقابل تحریم‌ها را لغو می‌کند و طرف مقابل با بهانه جدید هم تحریم وضع نمی‌کند اما در عمل دیدیم که شروط رهبری در این رابطه اجرا نشد.»
در نهایت این سؤال مطرح می‌شود با وجود تضمین نامه جان کری که آقایان می‌گفتند بار حقوقی برای آنها به همراه خواهد داشت چگونه می‌تواند ترک وارده بر روند اقتصادی ایران در تعاملات جهانی را جبران کند و اگر این موضوع نقض برجام یا شبه نقض برجام است نامه کری که می‌گفتند این نقض آشکار را برطرف می‌کند، کجاست؟
صبح بدون تحریمم آرزوست!
یک گروه از سناتورهای آمریکایی از هر دو حزب جمهوری خواه و دموکرات، از جمله اعضای ارشد کمیته روابط خارجی سنا، ابتدای فروردین ماه 96 طرحی را ارائه کردند که موضوع آن، تشدید تحریم‌های ایران به بهانه آزمایش موشک‌های بالستیک و همچنین سایر فعالیت‌های غیر هسته‌ای این کشور است.
طرح موسوم به «قانون مقابله با فعالیت‌های بی‌ثبات‌ساز ایران» نیمه خردادماه با اکثریت آرا در سنای آمریکا به تصویب رسید و برای تصویب نهایی در کنگره و آماده شدن برای امضاء رئیس‌جمهوری به مجلس نمایندگان فرستاده شد اما رهبر اکثریت در مجلس نمایندگان بخش‌هایی از آن را با بندهای قانون اساسی مربوط به وظایف متفاوت دو مجلس مغایر دانست و تصویب آن را به رفع این ایرادات موکول کرد.
سنای آمریکا این ایرادها را رفع کرده و مصوبه را برای بررسی نهایی به مجلس نمایندگان فرستاده است.
سید یاسر جبرائیلی کارشناس مسائل سیاسی در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «برجام دستاوردهای گرانقیمتی برای کشور دارد که مهم‌ترین آن اثبات بی‌اعتمادی آمریکا و نافرجامی راه مذاکره دوجانبه با این کشور است.»
وی ادامه می‌دهد: «با مذاکره نمی‌توان دشمنی آمریکا را کم کرد چراکه مسئله ما با آنها یک سوء‌تفاهم نیست که خیال کنیم آنها تردید داشتند درباره برنامه هسته‌ای ایران و می‌خواستند که این نگرانیشان رفع شود بلکه آنها به دنبال ضربه زدن به جمهوری اسلامی هستند، در دوره‌ای بهانه پرونده هسته‌ای بود و اکنون بهانه جدید به نام سپاه پاسداران و برنامه موشکی ایران را مطرح کردند.»
این کارشناس مسائل سیاسی می‌افزاید: «اگر جریانی که به دنبال مذاکره باآمریکا بود بیاید و صادقانه اقرارکند که از برجام درس گرفته برای حیات سیاسی کشور دستاورد بزرگی است اما متاسفانه چنین نیست و این درس نگرفتن خسارت بیشتری از خود برجام به همراه دارد.»
وی تصریح می‌کند: «ایران بعد از برجام نتوانست پول فروش نفت را به داخل بیاورد، ارتباط دادن این مسائل هم به رفت و آمد رؤسای جمهور آمریکا کار ساده لوحانه است و اینکه توافق منحصر به شخصی به نام اوباما بشود و او برود فرد دیگری بیاید و توافق به هوا شود، پذیرفته شده نیست در حالی که باید کشور مقابل را زیر بار توافق ببرید نه یک فرد را.»
وی خاطر نشان می‌کند: «می‌گویند آمریکا با این اقداماتش منزوی می‌شود، خب شما اگر اهل منزوی کردن آمریکا بودید زمان اوباما این کار را می‌کردید، همان زمانی که می‌گفتید آمریکا کدخداست و ما حرفمان این است که باید بر ظرفیت‌های داخلی خود تکیه کرد و باید از آن استفاده کنیم همچنین برای استقلال از شبکه سلطه مالی آمریکا ظرفیت‌های فروانی وجود دارد که باید راهکارهای آن را بیابیم و آسیب‌پذیری را کاهش دهیم.»
تولد دوسالگی دستاوردی پوچ
در آستانه دومین سالگرد اجرای تعهدات موسوم به برجام هستیم.
با نگاهی گذرا خواهیم دید آمریکایی‌ها تاکنون با نقض توافق بیش از 80 طرح و بیانیه علیه ایران تصویب کرده‌اند.
همچنین غارت 2میلیارد دلاری اموال ایران، اجرای قانون محدودیت ویزا برای اتباع ایرانی، استمرار تحریم سوئیفت و سنگ‌اندازی و ایجاد هراس در ارتباط ایران با بانک‌های خارجی، تصویب تحریم‌های جدید ضد ایرانی و تمدید قانون آیسا و اعمال ایران هراسی در منطقه شرق آسیا و جهان تنها بخشی از این عهدشکنی است.
 با وجود این عهدشکنی آشکار، مقامات آمریکا مدعی شدند که نه تنها تعهدات خود را کامل انجام داده‌اند بلکه به مواردی فراتر از آن نیز عمل کرده‌اند و با وقاحت تمام می‌گویند ما عاشق تحریم کردن ایران هستیم!
این در حالی است که نص صریح برجام، بند 29 آن می‌گوید: (آمریکا و اتحادیه اروپا مطابق با قوانین خود باید از هرگونه اقدامی که مستقیما یا غیرمستقیم بر روی عادی سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران تاثیر بگذارد، خودداری کنند.)
برجام تابان اما نافرجام
رئیس دولت یازدهم به کرات و به ملت شریف ایران نوید رفع تحریم‌ها از جمله تحریم‌های بانکی را داد. به عنوان نمونه در تاریخ 23 تیرماه 94 رئیس‌جمهور پشت تریبون رسمی اعلام کرد: «به ملت شریف ایران اعلام می‌کنم که طبق این توافق، در روز اجرای توافق دی ماه 94 تمامی تحریم‌ها، حتی تحریم‌های تسلیحاتی، موشکی هم به صورتی که در قطعنامه بوده، لغو خواهد شد. تمام تحریم‌های اقتصادی شامل مالی، بانکی، بیمه، حمل و نقل، پتروشیمی و فلزات گرانبها بطور کامل لغو خواهد شد و نه تعلیق».
سید حسین نقوی حسینی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «به دلیل اشکالاتی که در ماهیت توافق وجود داشت مشخص بود که ثمره‌ای برای جمهوری اسلامی ایران نخواهد داشت و ما در همان زمان نیز همه این ایرادات و اشکالات را به آقایان می‌گفتیم.»
وی ادامه می‌دهد: «بارها گفتیم که تحریم‌های هسته‌ای و غیره با چنین توافقی برداشته نمی‌شود اما خب به جهنم حواله می‌دادند و ما را بی‌سواد می‌خواندند اما بعد از یک سال و اندی از اجرای برجام و چهارسال مذاکره و نشست و برخاست می‌بینیم که هنوز برجام ثمره‌ای برای ما نداشته است.»
این نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی می‌افزاید: «اکنون برجام به صورت یک طرفه اجرا می‌شود و ایران آن را اجرا می‌کند در حالی که آنها نه تنها توجهی به آن ندارند بلکه تحریم‌های غیرهسته‌ای را جایگزین تحریم‌های هسته‌ای می‌کنند و قانونی که در مجلس سنا تصویب شد نشان دهنده ادامه خصومت و کینه ورزی علیه ملت ما و جمهوری اسلامی است و لذا با تحریم‌های غیر هسته‌ای می‌خواهند شرایط جمهوری اسلامی را به شرایطی قبل‌تر از برجام بازگردانند.»
نقوی حسینی خاطر نشان می‌کند: «دیگر اعضای 1+5 هم در واقعیت استقلالی در برابر آمریکا ندارند و طرف مقابل هم به دنبال تحریم‌های بیشتر و خصومت علیه جمهوری اسلامی ایران است.»