در آموزه‌هاي اسلامي آيا پديده فقر مورد مدح و ستايش قرار گرفته است يا اينكه  از منظر آیات قرآن و روایات و سیره پیامبر گرامی(ص) و اهل بیت طاهرینش به شدت مورد مذمت واقع شده و هركس در حد توانایی و مقدورات خود موظف است براي برون رفت از آن مبارزه و تلاش كند؟ نوشتار حاضر به نحو اجمال به این سؤال پاسخ می‌دهد.
***
از ديدگاه اسلام فقر به عنوان يك پديده ممدوح به حساب نيامده و به تعبيري قرين كفر معرفي شده است. اما در عين حال برخي ممكن است از بعضي روايات برداشت مثبتي كرده و فكر كنند كه اسلام نه تنها پديده فقر را مذمت نكرده بلكه آن را ستايش و در رديف امور ممدوح و ايجابي قرار داده است. به عنوان نمونه دعاي پيامبر گرامي اسلام(ص) است كه فرمود: «اللهم احشرني في زمره  المساكين يوم القيمه» خداوندا روز قيامت مرا با مستمندان محشور فرما. (ميزان الحكمه، ج3، ص2442) يا سفارش آن حضرت به گرامي داشتن فقرا كه فرمود، «من اكرم فقيراً مسلماً لقي الله يوم القيمه و هو عنه راض» هركس فقير مسلماني را گرامي دارد روز قيامت خداوند را ملاقات كند در حالي كه از وي راضي است. (همان، ص 2446)
آنان با استناد به اين روايات، شتابزده قضاوت كرده و اديان آسماني را متهم به اعراض از دنيا و ترغيب افراد به فقر مي كنند. در حالي كه از نظر صاحبان علم و ژرف انديشان تلخ ترين پديده‌ها در كام انبياء و در مذاق شرايع آسماني، فقر است، تا جايي كه پيامبر اكرم(ص) در موارد زيادي فقر و تنگدستي را همسان كفر دانسته و از آن دو به خدا پناه مي‌برد. «اللهم اني اعوذبك من الكفر و الفقر، فقال رجل: ايعدلان؟ قال نعم. (همان، ص 2438) و در روايتي حضرت علت آن را چنين بيان مي كنند: «لولا رحمه  ربي علي فقراء امتي، كادالفقر ان يكون كفراً» اگر رحمت و شفقت پروردگار شامل فقراي امتم نبود چيزي نمانده بود كه فقر (موجب) كفر شود. (همان) همچنين آن حضرت در دعاي ديگري فرمودند: «اللهم بارك لنا في الخبز ولاتفرق بيننا و بينه، فلولا  الخبز ماصلينا ولاصمنا و لاادينا فرائض ربنا» خداوندا! نان را براي ما با بركت قرار ده، و ميان ما و نان جدايي مينداز كه اگر نان نباشد نه مي توانيم نماز گزاريم نه روزه بداريم و نه ديگر واجبات الهي را انجام دهيم. اصولا چگونه فقر مي‌تواند محبوب پيامبران و دين اسلام باشد در حالي كه به بيان قران، فقر و فحشا وعده شيطان، و فضل و مغفرت وعده خداوند است.
«الشيطان يعدكم الفقر و يامركم بالفحشاء والله يعدكم مغفره و فضلا والله واسع عليهم» (بقره- 862)
بنابراين چگونه فقر مي تواند مورد تأييد اسلام باشد در حالي  كه پيامبر اسلام(ص) از قول حضرت ابراهيم خليل چنين نقل مي كند «يا رب الفقر اشد من نار نمرود» پروردگارا! فقر از آتش نمرود سخت‌تر است. (همان، ص 2443) همچنين پيامبر اعظم(ص) مي فرمودند: «الفقر اشد من القتل» فقر سخت‌تر از مرگ است. (همان، ص 2441) مطالعه تاريخ زندگي پيامبران، امامان و اولياي گرامي خدا نيز نشان مي‌دهد كه آنان اگرچه جهت تسكين آلام و كاهش پريشاني درماندگان و تهي دستان با آنان بناي رفاقت مي گذاشتند و زندگي شخصي خود را در سطح فقيرانه قرار مي دادند، اما در صدد بودند با فكر و تدبير، فقر را محو و زندگي شرافتمندانه‌اي را براي همه انسان‌ها تدارك ببينند. بنابراين اگر ظاهر رواياتي غير از مطالب مذكور است، بايد باتوجه به اين محكمات قراني و روايي تفسير و معنا شود. آري آن فقري كه پيامبر گرامي اسلام به آن افتخار كرده و مي فرمايد: «الفقر فخري» فقر امكاني است كه تمامي مخلوقات و موجودات ما سوي الله به لحاظ امكاني فقير هستند و در مرتبه ممكن الوجودي قرار دارند و هستي و ذات آنها وابسته به واجب الوجود است كه پشتوانه و تكيه گاه آنها است «يا ايهاالناس انتم الفقراء الي الله و الله هوالغني الحميد» اي مردم شما در برابر خداي (واجب الوجود) نيازمند و فقير هستيد و تنها خداي متعال بي نياز و غني و شايسته هرگونه حمد و ستايش است. (فاطر- 51)