خداداد فلاح
 
  با گذشت یک سال و نیم از اجرای برجام، آمریکایی‌ها ضمن طفره رفتن از اجرای تعهدات خود به بهانه‌های مختلف تلاش کرده‌اند تحریم‌های جدیدی را علیه کشورمان وضع کنند که خود بیانگر عمق دشمنی آنان با جمهوری اسلامی ایران است. در ادامه همین سیاست‌های خصمانه بود که سنای آمریکا طرح تحريم‌هاي S۷۲۲ موسوم به «قانون مقابلۀ با اقدامات بی‌ثبات کنندۀ ايران 2017» را به تصویب رساند. در این نوشتار ضمن اشاره به ابعاد مختلف طرح تحریم‌های S۷۲۲ که جدی‌ترین و جامع‌ترین قانون تحریمی آمریکا پس از اجرای برجام است به اهداف آمریکایی‌ها از اعمال تحریم به بهانه‌های مختلف علیه جمهوری اسلامی ایران پرداخته خواهد شد.
 طرح تحريم‌هاي ايران موسوم به S۷۲۲ يا «قانون مقابلۀ با اقدامات بی‌ثبات کنندۀ ايران» که اوايل فروردين ماه سال جاری از سوي سناتور باب کورکر ارائه شده بود، پس از آنکه در کميتۀ روابط خارجي سنا مطرح و با 18 رای موافق در مقابل 3 رای مخالف به تصويب رسید، به صحن سنا آمد و مجلس سناي آمريکا در روز پنجشنبه 25 خرداد ماه این طرح را با 98 رای موافق و 2 رای مخالف به تصویب رساند. این طرح که برای تبدیل شدن به قانون بایستی در مجلس نمایندگان آمریکا تصویب و به امضای دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا برسد، علاوه بر آنکه اشخاص و شرکت‌هاي مرتبط با برنامه موشکي ايران را در معرض تحريم قرار مي‌دهد، به رئيس‌جمهور آمريکا نيز اجازه مي‌دهد به بهانه حمايت از تروريسم و نقض حقوق بشر، تحريم‌هاي جديدي را عليه ايران وضع کند. به همین دلیل برخی از کارشناسان آن را «قانون مادر» می‌نامند زیرا بستر اعمال تحریم‌های دیگر را فراهم کرده است.
همان‌گونه که در فصل ۴ تا ۷ پيش‌نويس طرح 722 S آمده است این طرح تحریم‌های غیر هسته‌ای را که گسترۀ آن عملاً برابر تحریم‌های هسته‌ای می‌باشد در سه بخش زیر اعمال خواهد کرد:
1- تحریم‌های موشک بالستیک و تسلیحاتی
بر اساس این طرح، افراد مرتبط با برنامه موشک بالستیک ایران و کسانی که با آنها  معامله دارند تحریم خواهند شد.
 همچنین کلیه افرادی که در فروش، تأمین قطعه، تعمیر و انتقال‌تانک، خودروی زرهی، تسلیحات با کالیبر بالا، هواپیماهای جنگی، بالگردهای تهاجمی، کشتی، موشک و سامانه‌های موشکی به ایران، نقش‌آفرین باشند، توسط رئیس‌جمهور آمریکا مورد تحریم قرار می‌گیرند و دارایی آنها مسدود می‌شود.
به طور کلی تمام شخصيت‌هاي حقوقي و حقيقي که به نوعي در توليد، دست‌یابی، تصاحب، توسعه، انتقال، پشتيباني مالي يا استفاده از موشک‌های بالستیک و تسلیحات ذکر شده نقش دارند، تمام شخصيت‌هاي حقوقي و حقيقي که به نوعي با يکي از شخصیت‌های بالا همکاري مي‌کنند، تمام شخصيت‌هاي حقوقي و حقيقي که براي دور زدن تحريم‌هاي بالا به اقدام موازي يا تأسيس شرکت‌هاي جديد يا هر کار ديگري دست مي‌زنند همچنین تمام شخصيت‌هاي حقوقي و حقيقي که هرگونه حمايت مالي، کالايي يا فناورانه را براي يکي از موارد بالا فراهم مي‌کنند تحریم و اموال آنان مسدود خواهد شد.
2- تحریم‌های جدید حمايت از تروريسم
در این طرح سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ايران به اتهام آنچه که حمايت لجستيک، آموزشي و مالي از عمليات تروريستي و چريکي در خاورميانه و جنوب آسيا، پیش بردن برنامه موشک بالستيک و ارتکاب به نقض حقوق بشر در خارج از مرزها و برنامه‏ریزی براي اقدامات بی‌ثبات‌کننده عنوان شد، به همراه تمام اعضا و وابستگان داخلي و خارجي‌اش پس از ۹۰ روز از آغاز اجراي اين قانون مورد تحريم و مسدود سازی اموال قرار مي‌گيرد. این اولین باری است که آمریکا تحریم‌هایی علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران به اتهام  حمایت از تروریسم اعمال می‌کند. آمریکا پیش‌تر در سال ۲۰۰۷ نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را تحریم کرده بود.
3- تحریم‌های ناقضان حقوق بشر
هر شخصی که وزارت امور خارجه آمریکا او را به عنوان ناقض حقوق بشر در ایران معرفی کند در لیست تحریم قرار خواهد گرفت. در اين قانون وزارت خارجه آمريکا حداکثر پس از ۹۰ روز از اجرایی شدن بايستی فهرستي از افراد که مرتکب هر نوع نقض حقوق بشر شده و مي‌شوند، به کميسيون مرتبط در کنگره برای تحریم و مسدود سازی اموال آنان ارائه دهد.
به طور کلی؛ این طرح نه تنها مجوز اعمال تحریم‌های جدید را به رئیس‌جمهور آمریکا داده بلکه بالاتر از مجوز، دونالد ترامپ را «ملزم» به تدوین تحریم‌های جدید علیه ایران می‌نماید.
در خصوص این طرح چند نکته لازم به ذکر است، نکته اول این که، طرح تحريم‌هاي ايران موسوم به ۷۲۲ S نه تنها با روح برجام در تناقض می‌باشد، بلکه برجام را آشکارا به خصوص در بندهای ۲9 و ۲6 نقض کرده است، بند ۲۹ برجام «هرگونه مصوبه یا اقدام اتحادیه اروپایی و کشورهای عضو و همچنین ایالات متحده آمریکا که می‌تواند تأثیرگذاری منفی و مستقیم بر عادی‌سازی تجارت و روابط اقتصادی با ایران داشته و در اجرای موفقیت‌آمیز برجام خلل ایجاد کند» را منع می‌کند. البته این بند از برجام پیش‌از این نیز بارها توسط آمریکا نقض شده است. این مصوبه علاوه بر بند ۲۹، بند ۲۶ برجام را هم به طرز آشکاری نقض می‌کند. در بند ۲۶ برجام آمده است: «دولت ایالات متحده در چارچوب اختیارات قانونی رئیس‌جمهور و کنگره، از اعمال تحریم‌های جدید مرتبط با هسته‌ای خودداری خواهد کرد.»
نکته دوم این که برخی رسانه‌ها ادعا می‌کنند که این طرح حاوی تحریم‌های اقتصادی نیست، در صورتی که شاید موضوع تحریم یا همان بهانه اعمال تحریم، اقتصادی نباشد اما همه تحریم‌ها فارغ از آنکه برای چه موضوعی وضع شده‌اند، از جنس اقتصادی می‌باشند. یعنی تنبیهات در نظر گرفته شده برای آن اقتصادی است. در همین طرح انواع تنبیهات اقتصادی از بلوکه شدن دارایی‌ها در خاک آمریکا تا ممنوعیت ارایه خدمات بانکی به فرد یا نهاد تحریمی قرار دارد. از سوی دیگر همان‌طور که گفته شد در این طرح با قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در لیست سازمان‌های تروریستی به رئیس‌جمهور آمریکا تکلیف شده است که سپاه را مشمول تحریم‌های دستور اجرایی ۱۳۲۲۴ قرار دهد. با قرار گرفتن سپاه در لیست سازمان‌های تروریستی ذیل دستور اجرایی فوق‌الذکر، تمامی ارکان و نهادهای سپاه تروریستی محسوب خواهند شد. این در حالی است که فقط در یک مورد قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با بیش از ۲۵۰۰ شرکت اقتصادی همکاری می‌کند، (روزنامه کیهان،26/3/96) که با قرار گرفتن در لیست تحریمی آمریکا همه این شرکت‌ها مورد تحریم قرار خواهند گرفت.
از سوی دیگر افراد و نهادهایی که دارای ارتباط کاری با سپاه هستند، به موجب دستور اجرایی ۱۳۲۲۴ باید تحریم شوند و در لیست تحریمی آمریکا که با عنوان SDN List شناخته می‌شود قرار گیرند. وقتی یک فرد یا نهاد ایرانی در لیست تحریمی SDN قرار می‌گیرد به موجب قانون تحریمی IFCA 2013 مشمول تحریم‌های ثانویه بانکی می‌شود و هیچ موسسه مالی اجازه ارایه خدمات بانکی مستقیم و یا غیرمستقیم به آن فرد یا نهاد تحریمی را ندارد. با این حال بانک‌های خارجی از همکاری با بخش عظیمی از شبکۀ اقتصادی کشورمان منع خواهند شد که همین باعث می‌گردد وضعیت شکننده‌ای که بعداز برجام شکل گرفته است متزلزل شده، ریسک سرمایه‌گذاری خارجی در ایران را افزایش دهد و اقتصاد ایران را با محدودیت‌های بیشتری مواجه سازد.
اهداف آمریکا
 از وضع تحریم‏های جدید
اهداف آمریکا از اعمال تحريم‌هاي ۷۲۲ S موسوم به «قانون مقابلۀ با اقدامات بی‌ثبات کنندۀ ايران» را می‏توان در موارد زیر بیان کرد:
1- کنترل توان دفاعی به‌ویژه قدرت موشکی جمهوری اسلامی ایران
بخش عمده‌ای از قدرت منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران به دلیل توانمندی دفاعی آن است که توان موشکی آن هم توان بومی با چرخۀ تولید فراگیر اساسی‌ترین سهم را در این قدرت دفاعی دارد. آمریکایی‌ها توان موشکی ایران را نه فقط به عنوان یک مسئلۀ امنیتی بلکه به عنوان یکی از مؤلفه‌های تأثیرگذار بر قدرت ملی و منطقه‌ای ایران می‌دانند و توقف رشد این قدرت را در دستور کار خود داشته و دارند اما جمهوری اسلامی ایران به دلیل قرار گرفتن در منطقۀ شکننده از نظر امنیتی و روبرو بودن با تهدیدات مختلف بایستی توان دفاعی خود را به ویژه در زمینۀ موشکی تقویت نماید.
2- کاستن از عمق راهبردی ایران در منطقه
کارشناسان بر این باورند آنچه که باعث اتخاذ این رویکرد - مصوبه سنا - شده شکست سیاست منطقه‌ای آمریکا و متحدان و هم‌پیمانان این کشور در عراق، سوریه، یمن و لبنان است. آمریکا تحت فشار رژیم صهیونیستی برای تضعیف محور مقاومت و کاهش عمق راهبردی ایران در منطقۀ غرب آسیا دست به راه‌اندازی جنگ‌های نیابتی توسط برخی کشورهای منطقه مانند عربستان و گروه‌های تروریستی تکفیری مانند داعش و جبهه النصره زد، اما نه تنها نتوانست جلوی نفوذ منطقه‌ای ایران را بگیرد بلکه امروز با گذشت چند سال شاهد پیروزی‌های محور مقاومت و شکست سیاست‌های متحدان منطقه‌ای آمریکا در عراق، سوریه و یمن هستیم. بنابراین به نظرمی‌رسد قانون مقابلۀ با آنچه که اقدام‌های بی‏ثبات کنندۀ ایران خوانده شد، واکنش به شکست سیاست‌های منطقه‌ای آمریکا است که تحت فشار رژیم صهیونیستی و عربستان برای مهار و در مرحله بعدی تضعیف منابع قدرت جمهوری اسلامی ایران مصوب شده است.