آرش فهیم
سریال حضرت موسی(ع) بزرگ ترین پروژه قرآنی صداوسیما، یادگار مرحوم فرج‌الله سلحشور هنوز هم با موانعی برای تولید مواجه است. سریالی که قرار است در آینده‌ای نه چندان دور تبدیل به سفیر فرهنگی و رسانه‌ای ایران در اقصی نقاط جهان شود و فراتر از «یوسف پیامبر» به تلویزیون کشورهای مختلف راه یابد. مشکل اصلی تولید این سریال، بودجه هنگفت آن بود. اما سازندگان این اثر، مشکل بودجه را حل کرده‌اند و قرار است سرمایه‌گذارانی خارج از چارچوب صداوسیما هزینه تولید این سریال را تأمین کنند. اما باز هم شاهد ممانعت در این پروژه هستیم. به همین بهانه با جمال شورجه  کارگردان سریال حضرت موسی (ع)  گفت‌وگو کردیم
جمال شورجه در دو سریال فاخر قرآنی «اصحاب کهف» و «یوسف پیامبر(ع)» به عنوان مشاور عالی و دستیار اول کارگردان این دو پروژه در کنار مرحوم سلحشور بوده است..
*  تولید سریال حضرت موسی(ع) در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
این پروژه در حال حاضر اواخر بازنویسی فیلمنامه را پشت سر می‌گذارد. این بازنویسی توسط گروهی از کارشناسان انجام می‌شود که کار آن‌ها تقریبا رو به اتمام است. مرحله آرت‌بوک (کتابچه جامع هنری،  فنی و تولید) هم در حال انجام است.
*  با این اوصاف، باید منتظر باشیم تا کار تصویربردای به زودی آغاز شود.
البته من قصد صحبت مفصل درباره مسائل مربوط به پروژه موسی(ع) را ندارم، چون به زودی قرار است در نشستی خبری به طور مفصل حقایق مرتبط با این موضوع را تشریح کنم. اما همین قدر بگویم که متأسفانه  درتحقق این پروژه برخلاف پیش‌بینی‌ها هنوز هیچ اتفاقی نیفتاده است. فقط یک قرارداد ناقص برای تهیه کتابچه آرت بوک برای این سریال بسته شده است.
* آیا باز هم همان مشکل همیشگی، یعنی بودجه سنگین این سریال و ناتوانی صداوسیما در تأمین آن مانع کار است؟
ما این مشکل را حل کردیم. یعنی صداوسیما از پرداخت بودجه این سریال فارغ شده است. ما بودجه‌ای برای این کار برآورد کردیم که سرمایه‌گذاری خارج از فضای سازمان صداوسیما، حاضر به پرداخت کل بودجه تولید این سریال شده است. البته صداوسیما به طور کلی بودجه تولید این سریال را در اختیار ندارد. به ویژه اینکه ما هم بنا داریم این سریال را کاملا حرفه‌ای و با بهترین نیروهای داخلی و چه بسا خارجی پیش ببریم.
* چه کسی این سرمایه‌گذاری را برعهده گرفته است؟
سرمایه‌گذار سریال «حضرت موسی»(ع) یک نهاد است. البته ما با افراد و سرمایه‌گذارهای دیگری هم مذاکره کردیم اما در نهایت این نهاد جلو آمد که من فعلا نمی‌توانم اسمی از آن ببرم. آن‌ها حدود شش ماه روی این پروژه کار کارشناسی و آن را از جنبه‌های مختلف اقتصادی، هنری، سینمایی و ... بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که روی این پروژه سرمایه‌گذاری کنند. مسئولان تلویزیون گفته‌اند که 100 پروژه الف ویژه دارند. اما همه می‌دانیم که خزانه صداوسیما خالی است و معلوم نیست که چرا مسئولان صداوسیما چنین آمارهایی می‌دهند؟! این را همه تهیه‌کنندگان هم می‌دانند که صداوسیما فقط توان سرمایه‌گذاری کارهای روتین را دارد. اما سرمایه‌گذار حاضر به تأمین صد در صد شده است. به شرطی که کاری با کیفیت مدنظر آن‌ها در بیاید. به همین دلیل هم حاضر نیستند بودجه را در اختیار صداوسیما قرار دهند.
*  با توجه به حل مشکل بودجه، چه مانعی بر سر راه تولید این سریال وجود دارد؟
بعد از اینکه ما بودجه را برآورد کردیم و در اختیار سیما قرار دادیم آن‌ها این بودجه را بهانه کردند و گفتند که سازندگان سریال قصدشان تجارت است و انواع و اقسام تهمت‌ها را به ما زدند. این درحالی است که هم بنده و هم گروه سازنده این سریال کارنامه روشنی داریم و اگر قصدمان این بود که با بودجه پروژه‌های قرآنی تجارت کنیم، وضعمان خیلی بهتر از این بود!
متأسفانه کسانی امروز در سازمان بر مسند تصمیم گیری پیرا مون سریال های دینی نشسته اند که برخی از آن ها زمانی که در دبستان درس «بابا نان داد» می خواندند، ما فیلم می ساختیم و سیمرغ جشنواره فجر می گرفتیم، اما این ها اکنون توانایی ما را زیر سوال می برند.
*  فکر می‌کنید که مسئله اصلی چیست؟
این عزیزان اصلا علاقه‌مند نیستند که ما این کار را انجام دهیم. بارها شنیدیم که قصد دارند ما را کنار بگذارند و کار تولید این سریال را به افراد دیگری واگذار کنند. حتی با اشخاصی هم صحبت‌هایی کرده بودند که خود آن افراد هم تصمیم آن‌ها را نهی کردند و گفته بودند که نکنید این کارها را! در عین حال تأکیدات رهبر معظم انقلاب درباره تولید این سریال در جلسات مختلف هم بوده و این‌ها ناچار هستند که پروژه را با همین سبک و سیاق پیش ببرند. دو راه بیشتر پیش رو ندارند؛ یا باید با ما کار را انجام دهند یا ما را دچار فرسایش کنند. به همین دلیل هم یک‌سال است که ما را سرگردان نگه داشته‌اند تا مجبور به عقب‌نشینی شویم و خودمان قید ساخت این سریال را بزنیم. من نزدیک به یک سال است که پروژه دیگری را نپذیرفته‌ام و روی این سریال متمرکز شده‌ام. روی فیلمنامه و مباحث ساختاری و حتی دکوپاژ کار کرده‌ام. ده‌ها جلسه با مدیران امور فنی سریال برگزار کردیم. اما متأسفانه مسئولان تلویزیون هنوز مردد هستند.
*  واکنش شما به این رفتارها چیست؟
ما در مذاکراتی به مدیران تلویزیون گفتیم که حاضر هستیم مدیریت کار را به آن‌ها واگذار کنیم. هم من و هم تهیه‌کننده پروژه‌(احمد میرعلایی) اعلام کردیم که همه چیز دست تلویزیون باشد و ما در استخدام آن‌ها این کار را انجام می‌دهیم. اما آن‌ها حتی این را هم قبول نکردند. حتی بودجه پروژه را هم برای آن‌ها آنالیز کردیم تا خیالشان راحت باشد. به طور مثال گفتیم که سریال موسی(ع) حدود 700 - 800 دقیقه جلوه‌های ویژه خواهد داشت که هزینه آن مشخص است. دستمزد بازیگران که یکی از بخش‌های هزینه‌بر کار است را هم مشخص کردیم. به قول مرحوم فرج‌الله سلحشور، این سریال صاحب دارد و صاحبش هم خداست. اوست که می‌داند کار را چگونه پیش ببرد که پیامبرانش لطمه‌ای نبینند هر چه بخواهد همان پیش خواهد آمد.
*  گویا یکی از مسئولان سیما مخالف اصلی تولید این پروژه است. کسی که در رسانه‌ها از او به عنوان «ع‌.‌ ن» یاد می‌شود.
بله، فرد یاد شده یکی از مسئولان تصمیم‌گیر تلویزیون است. او ارتباط نزدیکی با مدیریت سیما دارد چنان که در زمان حضور معاون کنونی سیما در وزارت کشور، فرد مذکور نیز همراهش به آنجا رفت و وقتی معاون سیما به رسانه ملی برگشت باز هم این فرد به تلویزیون برگشت. وی سابقه مشخصی دارد و با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت هم می‌توان فهمید که ما با چه فردی طرف هستیم.
*  با این فرد هم جلسه داشتید؟
بله، وی مخالف جدی و صد در صد پروژه موسی بود. به طور رسمی اعلام کرد که «اصلا نمی‌خواهم سریالی با این حساسیت ساخته شود» و به ما گفت که برویم در همان دکورهای باقی مانده از سریال «یوسف پیامبر» کار کنیم. این نوع حرف زدن یعنی از سر باز کردن مسئولیت. شاید هم هدفش این است که این پروژه یک کار ضعیفی از آب دربیاید تا چماقی شود بر سر ما و بگویند این‌ها توان انجام کار خوب ندارند. البته ما می‌دانیم که بودجه برآورد شده زیاد است اما واقعیت این است که پروژه سنگینی در پیش داریم. ما هم نمی‌توانیم زندگی حضرت موسی(ع) را کوتاه کنیم یا جلوه‌ها و معجزات را کم کنیم. این یک پروژه قرآنی با حساسیت‌های خاص خودش است. تمام ادیان روی این پروژه حساس هستند. خصوصا جامعه بزرگ کلیمیان و حتی مسیحیان و مسلمانان توجه ویژه‌ای به این کار دارند. همان‌طور که می‌دانید حدود هزار آیه از قرآن کریم به حضرت موسی(ع) و بنی اسرائیل اختصاص دارد. حتی بیشترین روایت‌ها درباره پیامبران مختص به آن حضرت است.
*  تصمیم شما چیست؟ با توجه به موانع و مخالفت‌های موجود، چه خواهید کرد؟
با توجه به فرمایش اخیر رهبری درباره «آتش به اختیار» تکلیف ما روشن است. گرچه برخی از سازمان‌ها و مراکز فرهنگی به هر دلیلی کارها را زمین می‌گذارند، اما ما تکلیف داریم تا نگذاریم این کارها زمین بمانند. البته این تکلیف بعد از تولید سریال «مردان آنجلس» به گردن ما گذاشته شد، وقتی رهبر انقلاب در حضور مرحوم سلحشور و برخی از مدیران کنونی سیما فرمودند که چنین پروژه‌هایی باید توسط گروه سازنده آن سریال انجام شود. بنابراین ما این پروژه را قطعا عملی می‌کنیم، مگر اینکه تکلیف از دوش ما ساقط شود. اما این تکلیف برگردن ماست و این اتفاق باید بیفتد که «ما زنده به آنیم که آرام نگیریم.»