آیینهای رمضان در خوزستان
ماه مبارک رمضان در خوزستان به علت تنوع فرهنگی بالای موجود در این استان، آداب و سنن کهنهای دارد هر چند اغلب آنها در گذر زمان رو به فراموشی هستند.
این ماه در میان اهوازیها همراه با مناسک خاص خود است. از چیدمان سفره افطار با خرما و خوراکیهای بومی گرفته تا سبک و سیاق راز و نیازهای شبانه.
در خوزستان با حلول ماه مبارک، بسیاری با خانه تکانی و نظافت از ماه رمضان استقبال میکنند و برخی اقدام به ارسال پیامهای کوتاه تبریک، به استقبال این ماه میروند.
ماه رمضان همواره در استان خوزستان با آیینها و رسوم مختلفی همراه بوده است. بازیهای محلی همچون «محیبس» یا همان پر یا پوچ و آیین طبل زدن در سحر و همچنین پختن غذاهای مخصوص این ایام همچون شعث، فرنی، سمبوسه، حلیم و ... از جمله رسوم رایج در بین شهروندان خوزستانی است.
یکی از اتفاقات ویژه ماه مبارک رمضان در اهواز راه اندازی جشنواره ساخت فانوس رمضانی در بخش جنبی نمایشگاه قرآن و عترت است.
از گذشته تا به حال مردم برخی از مناطق استان شیوههایی برای بیدار کردن همدیگر برای سحر داشتند، هر چند این سنت در اغلب مناطق در حال فراموشی است ولی روستای ابوعرابید در شمال شادگان هنوز پیش از اذان صبح مردی چراغ به دست کوچههای تاریک روستا را میچرخد و برای بیدار کردن روزه داران میخواند «یا نایمین اگعدو تسحرو» یعنی ای به خواب رفتگان بیدار شوید سحری بخورید.
مردم شوشتر نیز در گذشته به در خانه یکدیگر میرفتند و همسایهها را از خواب بیدار میکردند. یکی از زنان قدیمی شوشتر میگوید: در گذشته اهالی شوشتر با صدای توپ متوجه میشدند که وقت اذان است و نباید چیزی بخورند. همینطور در زمان افطار نیز با صدای توپ متوجه میشدیم که وقت اذان مغرب است.
اهالی شوشتر در ماه مبارک رمضان غذایی با نام چباب میپزند. زنان گوشت چرخ کرده را به صورت گلولههایی کوچک در رب انار میپزند. غلغل نیز یکی دیگر از غذاهایی است که مردم شوشتر و دزفول در ماه مبارک بر سر سفرههای افطارشان میگذارند.
استان خوزستان یکی از استانهایی است که با برخورداری از گونههای مختلف فرهنگی، در طول سال آئین و رسوم مختلفی در آن اجرا میشود. بازی «محیبس» یا همان پر یا پوچ و آئین طبل زدن در سحر در ماه مبارک رمضان از نمونههای این مراسم در خوزستان هستند.
بازی محلی محیبس (انگشتر) از اصلیترین سرگرمیها و تفریحهای پرطرفدار اغلب مردم خوزستان در شبهای رمضان است. گفته میشود در گذشته گروههای مختلف بازی محیبس از سراسر شهرهای استان با یکدیگر به رقابت میپرداختند .هم اکنون نیز در بسیاری از محلات این بازی به صورت جمعی انجام میشود.
همچنان برخی مناطق اهواز مثل منطقه «زویه» از شب اول ماه رمضان جوانان از نیمههای شب در پارکهای محلات جمع میشوند و تا سحرگاه مشغول بازی محیبس میشوند. در بسیاری از خانوادههای اهوازی نیز، این بازی در میان اعضای فامیل انجام میشود و شبهای سرگرمکنندهای را با انجام این بازی سپری میکنند.
در این بازی، یک انگشتر در میان دستان یک گروه دست به دست میچرخد. آنقدر دست به دست میشود تا حریف گمراه شود. این چرخش انگشتر در زیر پارچهای انجام میشود. یک گروه که در کنار یکدیگر نشستهاند بر روی دستانشان رواندازی پهن میکنند تا مبادا حریف بداند که انگشتر در کدام دست نهفته شده است.
از طرفی یکی از اعضای گروه مقابل که تیزبین و زرنگ است به نمایندگی از گروهش وارد میدان بازی میشود. او باید انگشتر را از میان دهها دست پیدا کند.
در میان مردم خوزستان رسمی ماندگار وجود دارد که بعد از گذشت سالها هنوز هم در اغلب مناطق انجام میشود هر چند این مراسم هم همانند سایر آداب و سنن مردم کشور در حال از بین رفتن است. این مراسم گرگیعان نام دارد و در شب ولادت امام حسن(ع) انجام میشود.
شب ۱۵ ماه رمضان بچههای کوچک خوزستان بعد از افطار به کوچه و پس کوچههای اهواز، ویس، آبادان، خرمشهر، شادگان و سوسنگرد و دیگر شهرهای خوزستان و روستاهای توابع آنها میروند تا آئین سنتی را که اجدادشان در کودکی بجا میآوردند را برپا کنند، بچهها با شور و شعف به کوچهها روانه میشوند، دختر و پسر با بر گردن انداختن کیسههایی از پیش تهیه شده برای جمع آوری عیدی و شیرینی، به در خانهها میروند.
در این مراسم، اهالی خانهها به بچهها که هر یک سبدی در دست دارند ، باسورک (بادام)، شیرینی و عیدی میدهند و این مراسم تا پاسی از شب نیمه ماه رمضان ادامه مییابد.