دکتر پیرحسین کولیوند سرپرست سازمان اورژانس کشور در نشست تخصصی «چالش‌های کاهش سرعت در جمهوری اسلامی ایران» که در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی برگزار شد، با بیان اینکه سرعت مهم‌ترین عامل شناخته شده از میان علل وقوع سوانح ترافیکی است، به نکات مهمی اشاره کرد که به بخش‌هایی از آن می‌پردازیم.
از جمله عواملی که بر سرعت تاثیر گذار است می‌توان به سن راننده و میزان خستگی وی، جنس سطوح جاده و کیفیت آن، تعداد سرنشینان و قدرت خودرو اشاره کرد.
مطالعات نشان داده است هر یک کیلومتر سرعتی که از حد مجاز فراتر رود، شانس افزایش حوادث و تلفات ناشی از آن نیز افزایش پیدا می‌کند. تولیدکنندگان در جهان تلاش می‌کنند قدرت خودروها را افزایش داده و خودرو خود را با این مزیت معرفی کنند که چند کیلومتر در ساعت را می‌تواند طی کند، در این راستا باید عوامل کنترل‌کننده‌ای برای این مزیت خودرو در نظر گرفته شود.
افزایش سرعت معادل افزایش نرخ تصادفات و مصدومان ناشی از آن است و عواقب بسیاری را به دنبال دارد که می‌تواند لحظات شیرین زندگی افراد را به لحظات تلخ و ناگوار تبدیل کند. در اکثر نقاط جهان مطالعات بسیاری در راستای سرعت و عوامل تاثیر گذار بر آن صورت گرفته است و ‌ای کاش شرایطی فراهم می‌شد که مباحث آموزشی حوادث ترافیکی را در سطوح مختلف تحصیلی جای داد.
در هر صورت شاهد تلفات بسیاری در حوادث ترافیکی هستیم که برخی از این افراد یا جان خود را از دست می‌دهند یا عضوی از بدن خود را که در این صورت هزینه‌های بسیاری از لحاظ اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و رفتاری بر جامعه تحمیل خواهد شد.
برای مثال اگر بخواهیم مسیر قم تهران را با سرعت 120 کیلومتر در ساعت طی کنیم، ممکن است 60 دقیقه‌ای به مقصد برسیم اما اگر همین مسافت را با سرعت 140 کیلومتر در ساعت طی کنیم، 52 دقیقه‌ای به مقصد خواهیم رسید در این صورت تنها به دلیل 8 دقیقه درصد خطا و ایجاد حادثه را بالاتر می‌بریم و ممکن است جان خود و سایر سرنشینان را به خطر بیندازیم.
در این زمینه اگر مسائل ریاضی و درسی دانش‌آموزان به گونه‌ای مطرح شود که نگاه آموزشی و فرآیندی داشته باشد بسیار مناسب خواهد بود. وقتی شاهد افزایش سرعت هستیم باید میزان آسیب افرادی که دارای امکانات محافظتی کمتری هستند(مانند عابران پیاده،موتورسواران و دوچرخه‌سواران) را نیز بررسی کرد. در این زمینه کشور فرانسه مطالعاتی را انجام داده است و نتایج آن حاکی از آن است که با نصب حدود 1000 دوربین کنترل سرعت حدود 30 درصد از تخلفات کاهش یافته است، این کنترل در بازه زمانی 2012 تا 2016 در سایر کشورها مورد استفاده قرار گرفت و به میزان قابل توجهی سرعت وسایل نقیله کنترل شد.
برخی از رانندگان مهارت لازم را ندارند
رفتارهای خام، ناقص و بدون مهارت رانندگان یا راکبین از عوامل اصلی ایجاد حوادث و سوانح ترافیکی به شمار می‌رود لذا در این زمینه باید دانش، تکنیک‌ها و مهارت‌های رانندگی و اصول آن، کنترل رفتاری در رانندگان و شناخت خطرات ترافیکی را از ابزارهای مهمی بدانیم که از حوادث ترافیکی جلوگیری خواهد کرد.
مطالعات محققان نشان داده است بهره‌گیری از آموزش در این سطوح می‌تواند به طور جدی و موثر حوادث ترافیکی را کاهش دهد. در کشور ما در این زمینه مطالعات خوبی صورت گرفته که یکی از آنها مختص راکبین موتور سوار است. برای این افراد یک گروه به عنوان شاهد و گروه دیگر به عنوان آموزش‌دهنده در نظر گرفته شده بود که به مدت دو جلسه دوساعته در هفته و طی دو ماه به طول انجامید هنگامی که این مطالعات به مرحله آزمون رسید به وضوح شاهد تاثیر به سزای آموزش در کاهش حوادث و سوانح ترافیکی بودیم .
در این زمینه لازم است برنامه‌های آموزشی در راستای حوادث ترافیکی به صورت عملیاتی اجرا شود. یکی از مهم‌ترین نکاتی که در زمینه آموزش مطرح می‌شود بحث مهارت است زیرا برخی از رانندگان به اندازه کافی با رانندگی آشنایی ندارند و مهارت لازم را کسب نکرده‌اند و نمی‌دانند در شرایطی مانند بارندگی،یخبندان و ... چگونه باید رانندگی کنند. چنین مهارت‌هایی باید در آموزش‌ها گنجانده شود زیرا در صورتی که مهارت‌های رانندگان افزایش پیدا کند شاهد کاهش حوادث ترافیکی خواهیم بود.
ضرورت دارد که رفتار ایمن را در درجه اول حس کنیم و بدانیم این رفتار ایمن بر رانندگی خودمان چه تاثیری دارد. نگرش راکبین و رانندگان باید نسبت به رانندگی ایمن تغییر داده شود و این مورد از نکات آموزشی مهمی است که باید به آن توجه شود. معمولا رانندگان تصور می‌کنند که آسیبی آنها را تهدید نخواهد کرد در این رابطه باید باورهای این افراد را تغییر داد تا بدانند اگر رانندگی پر خطری را انجام می‌دهید به خود و دیگران آسیب می‌رسانید، تمامی اینها یک واقعیت است که در مباحث آموزشی می‌توان باورها و نگرش‌های افراد را تغییر داد.
کنترل ادراکی
مبحث دیگر کنترل ادراکی است یعنی باید بدانیم که رفتار نادرست ترافیکی چه ریسک‌هایی را به دنبال خواهد داشت. همچنین در زمینه مبحث هیجانی می‌توان به راکبین موتورسوار اشاره کرد که بیشتر آنها شامل قشر نوجوان و جوان جامعه هستند، این افراد معمولا در لحظه تصمیمی می‌گیرند و ممکن است بحث‌های هیجانی و احساسی آنها در لحظه تحریک شود و از عواقب و خطراتی که ممکن است ایجاد کنند یا برایشان ایجاد شود اطلاعی نداشته باشند.در این زمینه باید در مباحث آموزشی نگاه کنترل ادراکی و کنترل هیجانی را تغییر دهیم تا شاهد کاهش حوادث و سوانح ترافیکی مخصوصا کنترل سرعت در وسایل نقلیه باشیم. در صورت کاهش سرعت می‌توان به میزان قابل توجهی از تلفات جلوگیری کرد.
کودکان بیشتر در معرض خطر هستند
باید توجه داشت در صورت افزایش سرعت در رانندگی بیشترین افرادی که آسیب می‌بینند کودکان سرنشین خودرو هستند، مثلا اگر خودروی شما 50 کیلومتر در ساعت سرعت داشته و یک فرزند نوزاد پنج کیلوگرمی در ماشین حضور داشته باشد ممکن است با اولین برخورد وزن این کودک چندین برابر و به 100 کیلوگرم نیز برسد و این باعث خواهد شد شدت حادثه و آسیب وارده به آنها بیشتر شود. به طور کلی می‌توان گفت درصورتی که نگاه ایمنی افراد کمتر باشد بیشترین آسیب متوجه کودکان و خردسالان خواهد بود.
آموزش تکنیک‌های مراحل رانندگی از ضروریات است که از اصلی‌ترین این موارد می‌توان به کنترل سرعت اشاره کرد. نحوه رانندگی و میزان سرعت در شرایط مختلف باید به رانندگان آموزش داده شود. بسیار مناسب است بسیاری از دستگاه‌های مسئول سمینارهایی برای رانندگان برگزار کنند تا رانندگان از لحاظ مهارتی، نگرشی و باوری آموزش‌های مستمر و بازآموزی‌های لازم را دریافت کنند و رویکرد رفتار رانندگان و راکبین با آموزش مناسب به این سمت تغییر داده شود.
خوشبختانه در حال حاضر دستگاه‌هایی که در این زمینه درگیر هستند افراد دلسوز، صاحب نظر و علمی هستند. پلیس راهور، جاده‌ای و راهداری در این زمینه همکاری بسیار خوبی دارند، همچنین در مباحث دانشگاهی فعالیت‌های بسیار مناسبی صورت گرفته است. اورژانس و فوریت‌های پزشکی نیز زمانی وارد صحنه می‌شود که حادثه‌ای اتفاق افتاده باشد یعنی فردی عامل اصلی حادثه است و اورژانس باید برای ارائه خدمات مربوطه در محل حادثه حضور پیدا کند.
اورژانس کشور هرچه قدر بتواند این حوادث را کاهش دهد به همان میزان می‌تواند خدمات بهتری را ارائه کند، البته خوشحال خواهیم شد که اتفاقی برای کسی نیفتد.