از وعده جذب 30 میلیارد دلاری سرمایه‌گذاری خارجی درپسابرجام تا تحقق2 میلیارد دلاری!

گروه اقتصادی-

شاید بتوان رشد سرمایه‌گذاری خارجی در این دولت را رویای برباد رفته رئیس‌جمهور در پسابرجام دانست. زمانی نه چندان دور بود که روحانی حتی آب خوردن ما را هم وابسته به توافق هسته‌ای اعلام می‌کرد. از همه این‌ها که بگذریم، آنچه که به عنوان بزرگترین دستاورد برجام در حوزه اقتصاد می‌توانست رخ دهد، افزایش سرمایه‌گذاری خارجی بود که بررسی‌های این نوشته نشان می‌دهد که رویکرد تعاملی این دولت در این چهار سال خصوصا با در نظر گرفتن یک سالی که از برجام گذشت، نتیجه‌ای جز شکست برای دولت روحانی حاصل نشده است.
چند روز پیش بود که آمار کاهش سرمایه‌گذاری خارجی در سال 1395 (معادل 2016 میلادی) منتشر شد. آماری که نشان می‌داد در این سال نسبت به سال قبل، سرمایه‌گذاری خارجی 51 درصد سقوط کرده است. پس از آن نیز روزنامه معروف فایننشال تایمز اعلام کرد: «زمانی‌که توافق هسته‌ای در سال گذشته منعقد و تحریم‌ها علیه ایران برداشته شد، حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران گفت قصد دارد تا حداقل 30 میلیارد دلار در سال سرمایه‌گذاری خارجی جذب کند.»فایننشال تایمز تصریح داشت: «امید می‌رفت که بانک‌های بین‌المللی تامین مالی تجارت در این کشور را آغاز کنند، سرمایه‌گذاری خارجی افزایش یابد و رشد اقتصادی بالا رود. اما با گذشت بیش از یک سال از اجرایی شدن توافق تهران با آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان، تلاش ایران برای جلب‌نظر سرمایه‌گذاران خارجی ثمره اندکی داشته است.
به گفته فرهاد دهدیلانی، مشاور امور بین‌الملل سازمان خصوصی‌سازی که بخشی از وزارت اقتصاد و امور دارایی ایران است، سال گذشته 400 هزار بازدیدکننده اقتصادی و 300 نماینده سرمایه‌گذاران خارجی به ایران سفر کرده‌اند. اما در عین حال وی افزود علی‌رغم این بازدیدها ایران تنها 3/6 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی در سال 2016 جذب کرده است.»
اما این تمام ماجرا نیست، هر چند گزارش این روزنامه قدیمی هم تایید‌کننده شکست دولت روحانی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی است اما عدم رجوع به آمار‌های رسمی و معتبرتر باعث شده باز هم عمق فاجعه به خوبی روشن نشود. چه اینکه احتمالا فایننشال تایمز نمی‌دانسته مسئولین این دولت به آمار سازی و دروغ گویی‌های آماری عادت دارند، چه اینکه فریال مستوفی رئیس‌کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با فارس در رابطه با وضعیت جذب سرمایه‌گذاری خارجی اعلام کرده بود: از 11 میلیارد و 800 میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی مصوب شده پس از برجام تا پایان سال 95 فقط 1/5 میلیارد دلار عملیاتی شده است.
به عبارت دیگر وضع خراب سرمایه‌گذاری در پسابرجام حتی از چیزی که گفته می‌شود نیز خراب‌تر است. حتی آمار‌های تخصصی هم موید همین موضوع است. بر اساس اطلاعاتی که مرکز آمار چند روز قبل از سال 96 منتشر کرده، رشد منفی سرمایه‌گذاری در دولت یازدهم همچنان ادامه یافته است.
چنانچه گزارش رسمی کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (آنکتاد) نیز نشان می‌دهد، در سال ۲۰۱۶ در ایران تنها دو میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب شده که هم از رقم فایننشال تایمز کمتر است و هم از آخرین سال دولت قبل که حدود 4/5 میلیارد دلار (دو برابر پسا برجام) بود، کمتر می‌باشد. لذا آمارهای رسمی به خوبی نشان می‌دهد که گلابی‌های برجام ثمره‌ای نداشته است.
سرمایه‌گذاری در این دولت بدتر شد!
در حالی که شاخص تشکیل سرمایه ثابت ناخالص در دولت‌های نهم و دهم (به قیمت‌های ثابت 1376) به طور میانگین در هر فصل 47/915 میلیارد ریال بوده،‌ این رقم در دولت حسن روحانی با سقوط 24 درصدی به میانگین فصلی 36/275 میلیارد ریال رسیده است.
موضوعی که حتی واکنش رهبر انقلاب را هم در پی داشت: برخی شاخص‌های اقتصادی کشور خوب و برخی منفی هستند؛ درحالی‌که شاخص تورم کاهش نشان می‌دهد اما شاخص بیکاری افزایش یافته است و درحالی‌که شاخص‌ها رشد اقتصادی را مثبت نشان می‌دهند اما رشد سرمایه‌گذاری منفی است و درحالی‌که در بخش نفت پیشرفت داشتیم در بخش‌هایی همچون معدن و مسکن، پس‌رفت داشته‌ایم.
چنان‌که مشرق نیز به این موضوع پرداخته بود، این دولت که مدعی بود با رفع سوءمدیریت دولت قبل، لغو تحریم‌ها، بهبود فضای کسب و کار و استفاده از مدیران ژنرال، در زمینه سرمایه‌گذاری رکوردشکنی خواهد کرد، عملکرد فاجعه‌باری در این زمینه داشته است.
روند نزولی سرمایه‌گذاری در دولت روحانی حتی در سال 1395 که به اصطلاح اولین سال اجرای برجام و لغو تحریم‌ها بود هم متوقف نشد که نشانگر بی‌فایده بودن برجام در زمینه سرمایه‌گذاری در کشور بوده است. ضمن اینکه طبق گزارش بانک مرکزی نرخ تشکیل سرمایه ثابت در سال ۹۴ منفی ۱۲ درصد و در ۹ ماهه سال ۹۵ منفی 8/9 درصد بوده است. یعنی سطح سرمایه‌گذاری در دو سال گذشته حدود ۲۰ درصد کاهش داشته است.
حسین سلیمی، رئیس‌انجمن سرمایه‌گذاری خارجی اتاق بازرگانی ایران در رابطه با موضوع مذکور به فارس گفت: ثبات سیاسی و اقتصادی در همه دنیا یکی از عوامل افزایش تقاضا برای سرمایه‌گذاری است، در حالی که با توجه به تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران در گذشته هنوز هم شک و شبهه برای متقاضیان سرمایه‌گذاری در ایران وجود دارد.