فرانکلین، انجمن ایران و آمریکا و دیگران-23
انتشار روزنامه؛ سرمایه اسرائیل، نظارت آمریکا
«داریوش همایون» به اتفاق «مهدی سمسار»، «مهدی بهره مند» و «جهانگیر بهروز»، شرکت مطبوعاتی آیندگان را تاسیس کرد و به دستور مستقیم شاه، «سیروس آموزگار» «علی باستانی»، «شائول بخاش»، «هاله «اسفندیاری»، «کریم امامی»(نویسنده و مترجم روزنامه کیهان دوران پیش از انقلاب اسلامی) و یکی دو نفر دیگر از نویسندگان جراید، با خرید سهم شرکت، به کمک آنها رفتند تا این موسسه قوام بگیرد.
«داریوش همایون» ریز جزییات را تهیه کرده و انتشار روزنامه آیندگان را گام به گام به اطلاع کارشناسان اطلاعاتی سفارت آمریکا رسانده و از آنها مشاوره گرفته یا کسب تکلیف میکرده است. او طی جلسهای در تاریخهای 23 اکتبر 1967 (اول آبان 1346) در رستوران اکسانادو با «ویلیام هلست»، دبیر اول سفارت آمریکا، خبر انتشار روزنامه را از 12 نوامبر میدهد. در بخشی از گزارش جلسه فوق که در مجموعه اسناد لانه جاسوسی منتشر شده، آمده است:
... «همایون» گفت تشکیلات اداره کننده آیندگان پنج عضو دارد: دکتر اهری٬ رئیس هیئت مدیره؛ «همایون»، مدیر عامل؛ خانم شرودی یا شاهرودی (که شوهرش در شرکت ملی نفت ایران کار میکند)، صاحب امتیاز در مقابل دولت؛ دکتر قهرمان (یکی از مقامات وزارت اقتصاد)؛ و جهانگیر بهروز(سردبیر اکو آوایران). دکتر سمسار که فعلاً سردبیر کیهان است، عنوان بازرس را دارد، مقامی که مطابق قوانین ایران الزامی است. این شش نفر هر کدام تقریباً با مبالغ مشابهی و سرمایهای حدود 10 میلیون ریال (133 هزاردلار) در راه اندازی این روزنامه شریک شدهاند. «همایون» برآورد کرده است که حتی در صورتی که شش ماه هیچ درآمدی نداشته باشند، این مقدار سرمایه روزنامه را خواهد گرداند...
«داریوش همایون» طی ملاقاتی دیگر در 9 ژانویه 1968 (19 دی ماه 1346) در همان رستوران اکسانادو با «جان آرمیتاژ»، رایزن سفارت و «ویلیام هلسث» (دبیر اول سفارت) از مشکلات روزنامه مانند تیراژ و مشکلات توزیع و کارمندان و... میگوید و ماموران سفارت هم به وی توصیههایی دارند که بیشتر امریههای امنیتی برای پنهان ماندن روابط آیندگان با بخشهای اطلاعاتی سفارت است:
... آقای «آرمیتاژ» گفت هرگاه آیندگان سؤالی درباره هرگونه مطلبی مربوط به آمریکا داشت، باید از تماس با سرویس اطلاعاتی سفارت یا بخش سیاسی سفارت برای کسب اطلاع و توضیح خودداری کند...
ملاقات دیگر «داریوش همایون» در تاریخ 28 آذر 1349 (19 دسامبر 1970) با «راسای پیتزنیک» دستیار مامور اطلاعات سازمان اطلاعات آمریکا در رستوران مکزیکی «لاروزا» است که در آن به فساد عمیق درون دربار شاه اشاره کرده و از وضعیت دانشگاهها میگوید. گزارش سفارت آمریکا درباره این ملاقات و برداشتش از شخصیت «همایون» چنین است:
... «داریوش همایون»٬ مدیر مسئول آیندگان، مهمترین روزنامه صبح فارسیزبان ایران است. وی 48 سال دارد، فردی زیرک و مطلع است و سازمان اطلاعات آمریکا در تهران نظر مساعد و خوبی نسبت به وی دارد...
ملاقات 6 اردیبهشت 1350 «داریوش همایون» با «دونالد آر توساینت» در رستوران پوپ ضمن ارائه اطلاعات و تحلیل اخبار از جامعه دانشجویی و روشنفکری، به کسب تکلیف درباره انعکاس اخبار مختلف روز از جمله مسافرت اشرف به چین و حادثه سیاهکل دارد.
او در 3 شهریور همان سال نیز مجددا با«راسای پیتزنیک» در رستوران پوپ دیدار دارد که اطلاعات بسیار قابل توجهی از اوضاع کشور و جشنهای شاهنشاهی و غیره به وی میدهد. گزارش سفارت آمریکا تعبیر جالبی درباره «همایون» و اطلاعات وی دارد:
... همچون ملاقاتهای قبل٬ این بار نیز «همایون» کلی اطلاعات جالب داشت... «همایون» همیشه منبع خوبی در رابطه با اطلاعات وقایع روزمره جاری و نحوه تفکر مردم بوده است. هیچ دلیلی برای تردید درباره ارزیابی او از آرای عمومی درباره جشنها وجود ندارد...
یکی دیگر از یاری دهندگان مهم روزنامه آیندگان (که آن را دقیقا شایسته صفت صهیونیستی میگرداند) رژیم صهیونیستی بود. در گزارش ساواک در این باره آمده است:
... «داریوش همایون» یکی از گردانندگان روزنامه آیندگان در سفری که در ایام جنگهای شش روزه اسرائیل و اعراب به اسرائیل رفته بود، موضوع خرید یک رتاتیو از سرمایه داران اسرائیل را عنوان کرده و وزارت خارجه اسرائیل پس از مشورت با نمایندگی آژانس اسرائیل در ایران و با کمک «عزری»، نماینده اسرائیل در تهران که از دوستان «داریوش همایون» میباشد، سرانجام موافقت کرده که دولت اسرائیل و یا سازمان صهیونیسم پرداخت اقساط فروش رتاتیو را عهدهدار شده و با پرداخت قسمتی از مخارج رتاتیو آن را به «داریوش همایون» بفروشند. در مقابل این مساعدت مالی که دولت اسرائیل و وزارت خارجه این کشور به «داریوش همایون» کرده، او متعهد شده است که حمله به اعراب را در روزنامه مذکور عنوان نموده و از اسرائیل حمایت بنماید...
در تهران نیز «داریوش همایون» از «مئیر عزری» (سفیر اسرائیل در ایران) تقاضای سرمایه گذاری در روزنامه آیندگان میکند. در اسناد ساواک از اظهارت مئیر عزری چنین آمده است:
...آقای «مئیر عزری» ... اظهار داشته است که «داریوش همایون» از او خواسته است که در روزنامه در شرف تاسیس آیندگان تا حدود دو میلیون تومان سرمایه گذاری نمایند. او ضمنا گفته است که در صورتی که این سرمایه گذاری عملی شود، تعهد مینماید که برای همیشه مطالب روزنامه را علیه اعراب و به نفع اسرائیل تنظیم نماید. «داریوش همایون» مجله بامشاد را که در آن تفسیرهایی در مورد اعراب و اسرائیل بر له و علیه اعراب نوشته شده بود، ارائه داده است و خواهش کرده که آنها را به وزارت امور خارجه اسرائیل بفرستد و اضافه نموده که در سفری که به تل آویو کرده با مقامات وزارت امورخارجه اسرائیل راجع به این موضوع صحبت کرده و در آن وقت آنها از او پشتیبانی کرده و وعده کمک داده اند...
در یکی از اسناد ساواک درباره ارتباط موسسه فرانکلین و روزنامه آیندگان آمده است:
«...برای شناسایی بنگاه آمریکایی فرانکلین و با توجه به فعالیتهای خاص آن باید به نکته زیر توجه نمود:
در سیاست اقتصادی آمریکا در اغلب موارد گویا یک اصل مراعات میشود و آن اینکه هر سرمایه آمریکایی که در خارج از حدود و ثغور آمریکا به کار بیفتد و سود داشته باشد از دادن مالیات به دولت آمریکا معاف است. این امر یکی از بزرگترین وسیله کار بنگاههای تبلیغاتی خارجی آن دولت در جهان است. این قانون که به نام Public Low (قانون اجتماعی) معروف شده و به علامت اختصاری P.L.480 شناخته میشود، تعداد زیادی از موسسات آمریکایی را برآن داشته تا به این قانون متوسل شوند که بنگاه فرانکلین جهانی نیز یکی از همین بنگاههای تبلیغاتی آمریکا است که بودجه خود را نیز از همین طریق تامین میکند. در آغاز کار، این بنگاه مامور ترجمه و انتشار ادبیات آمریکایی و همچنین ترجمه کتب ضد کمونیستی بود و در ممالک خاورمیانه و آسیایی فعالیت میکرد. به تدریج اقدام کرد تا چاپ کتب را در ایران درانحصار خود بگیرد و از این راه به نفع آمریکا تبلیغ نماید. به طوریکه در مدت 5 سال 670 جلد کتاب ترجمه کرد و سپس در کار انحصار کتب درسی به فعالیت پرداخت. چون سوء استفاده فراوانی به وسیله «همایون صنعتی زاده» از کمک آمریکا در بنگاه فرانکلین صورت گرفت، موضوع به کنگره آمریکا احاله شد ولی با دخالت سازمان CIA صنعتی زاده از مجازات معاف شد. «صنعتی زاده» چند بار تصمیم داشت که با سرمایه آمریکاییان در ایران، روزنامه و مجلهای به راه بیندازد ولی موفق نشد و اکنون با کمک «داریوش همایون» و دولت ایران، موفق به انجام نقشه خود شده است...
«قاسم تبریزی»، پژوهشگر حوزه تاریخ درباره چگونگی وبیرون آمدن روزنامه آیندگان از دل فرانکلین میگوید:
... روزنامه آیندگان به سرپرستی «همایون» که جزء منشورات موسسه فرانکلین به حساب میآید نیز در سال 1346 با سرمایه گذاری اسرائیل برای مقابله با اعراب در ایران ایجاد میشود. همچنین تاسیس چاپخانه افست و حضور «عبدالرحیم جعفری»، اشرف پهلوی، مدیران وقت فرانکلین و برخی از تودهایها در میان سهامداران آن هم بخش دیگری از فعالیتهای فرهنگی آمریکا در ایران بوده که با محوریت موسسه فرانکلین به نتیجه رسیده است...