خیز نخبگانی و اجتماعی به سمت انتخاب اصلح و تمدن‌سازی
انتخاب اصلح رسالتی که بر دوش ماست
فائقه بزاز
فقدان رئیس‌جمهور شهید، دکتر ابراهیم رئیسی، کارزاری نابهنگام برای رقابت‌های داوطلبان ریاست‌جمهوری رقم زده است و خدمات بی‌نظیر ایشان، توقعات مردم را برای رئیس‌جمهور جدید بالا برده، افق دید مردم را وسیع‌تر کرده است. ضمن اینکه سعه‌صدر و برخورد کریمانه رئیس‌جمهور شهید با کسانی که به جای نقد منصفانه، به ایشان توهین می‌کردند فضای گفتمانی را متحول و وارد شرایط جدیدتری از اخلاق و انصاف کرده است و مردم انتظار دارند داوطلبان در مناظرات حق یکدیگر را پایمال نکرده به حقوق یکدیگر احترام بگذارند.
این روزها با مناظره‌ها و باز شدن فضای بحث‌های کارشناسی نامزدهای ریاست جمهوری، روز به روز به انتخاب فرد اصلح نزدیک می‌شویم و مردم به عنوان رکن اصلی انتخابات، از نامزدها و شیوه‌های بحث و گفت‌وگو و مناظره، دیدگاه‌ها و نظرات خاصی را مطرح می‌کنند.
انتخابات، توقعات و نظرات
صحنه‌گردانان و شخصیت‌های اصلی در موضوع انتخابات مردم هستند و در این زمینه نظرات متفاوتی دارند؛ اما فصل مشترک مطالبات مردمی از هر قشر اهمیت سروسامان دادن به وضعیت اقتصادی و بازتر شدن سفره مردم در کنار حفظ ارزش‌های انقلاب اسلامی و قطع دست مفسدان اقتصادی است. در همین رابطه مطالبات نخبه‌های فرهنگی سیاسی و نظرات مردم کوچه و بازار از رئیس‌جمهور آینده خواندنی است.
مهدی جمشیدی، نویسنده و فرهنگ‌‌پژوه در این باره می‌نویسد: «برای تداوم عبور از تجربه منسوخ برجام، باید از «روش‌های برجامی» و «آدم‌های برجامی» ارتفاع بگیریم؛ وگرنه سقوط در دره «اقتصاد شرطی شده»، حتمی است. برجام، مانع معیشت بود نه ناجی آن. سیاه‌چاله برجامی‌ها، در نقطه مقابل «اقتصاد درون‌زا» و «استحکام ساخت درونی» قرار دارد.»
دکتر محمد منان رئیسی، عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت دانشگاه قم در این باره آورده است: «توفیق داشتم تا در محضر یکی از علما که هم جنبه‌های علمی و هم جنبه‌های اخلاقی ایشان حائز توجه است ساعتی را سپری کنم... ایشان طی روزهای اخیر از طرف جمع قابل‌توجهی از نیروهای جبهه انقلاب تحت‌فشار بودند تا برای انتخابات ریاست‌جمهوری ثبت‌نام کنند، اما به‌رغم همه اصرارها دیشب متواضعانه به حقیر فرمودند من که تاکنون یک شهر را اداره نکرده‌ام چطور داوطلب اداره یک کشور بشوم؟! نوع نگاه ایشان و ریاست‌گریزی و مناعت طبعشان برایم خیلی جالب بود. در این اوضاع‌واحوال تکثر کاندیداها که انبوهی از تشنگان قدرت در حال جا زدن خود به جای نسخه جعلی شیفتگان خدمت هستند این نوع نگاه بسیار مغتنم و درس‌آموز است. کاش دوستان مختلف ما، قبل از آنکه شناسنامه به دست، عازم وزارت کشور شوند لحظه‌ای با خدای خود خلوت می‌کردند و می‌اندیشیدند که آیا واقعاً صلاحیت‌های اخلاقی و اجرائی لازم برای این مهم را دارند و آیا تکلیفی برای چنین مسئولیت سنگینی دارند یا خیر؟!»
کاوه دامغانی، با تحصیلات دیپلم و فروشنده لوازم تحریر در این باره به گزارشگر کیهان می‌گوید: « رئیس‌جمهور باید بتواند مجری خوبی برای اجرای قوانین باشد و در بحث ایجاد اشتغال و ازدواج برای جوانان گام‌های مهمی بردارد.»
مرتضی سلیمی نجفی، جوان سربازی است که مطالبه اصلی‌اش از رئیس‌جمهور آینده اشتغال است. وی می‌گوید: «وقتی تولید و کار برای جوانان فراهم باشد، سفره‌های مردم هم رونق می‌گیرد و آمار ازدواج و فرزندآوری بالا می‌رود. به نظرم رئیس‌جمهور آینده رسالتی سنگین‌تر از تمام قبلی‌ها دارد. چون قرار است جای شهید عزیز، آقای رئیسی بنشیند و ایشان در خدمت‌رسانی به مردم، به‌ویژه قشر کارگر جان‌فدا بود. مثلاً راه‌اندازی کارخانه‌های تعطیل شده مثل هپکو و اشتغال دوباره برای کارگرانش و ده‌ها و صدها کارگاه تولیدی دیگر را در کارنامه درخشان خود دارد. برای همین باید به کسی رأی بدهیم که سوابق اجرائی دارد و مثل شهید رئیسی مرد میدان است.»
طوبی بابائی دبیر بازنشسته است. وی می‌گوید: « یکی از خواسته‌ها از رئیس‌جمهور آینده رسیدگی به وضعیت آموزش و پرورش و تحصیل دانش‌آموزان و حقوق معلمان است. امروز فرهنگیان جزو اقشار اثرگذار در جامعه نوجوان کشورمان محسوب می‌شوند و باید حساسیت کار آنها مدنظر دولت آینده باشد.»
سید مراد حبیب‌نژاد که شغل او آزاد است، دل پری از مفسدان اقتصادی دارد و بیان می‌کند: «رئیس‌جمهور باید با اقتدار و با همراهی قوه قضائیه، افعی‌ها را از پتروشیمی، فولاد، اتاق بازرگانی، بانک‌ها و شرکت نفت بیرون بریزد تا دل مردم آرام بگیرد. مفسدین باید ممنوع‌الکار و خانه‌نشین شوند نه اینکه با سفارش افراد در حیاط خلوت‌های خصوصی با درآمدهای این کشور، به فساد خود ادامه دهند. چقدر کشور باید چوب این خائنین وطن‌فروش را بخورد؟»
جلال‌زاده راننده تاکسی اینترنتی است. او معتقد است: «صفات و اهداف اولیه یک رئیس‌جمهور واقعی و مردمی برای ایران اقتدار و وابسته نبودن به احزاب است. بهتر است رئیس‌جمهور به وعده‌هایش عمل کند به‌ویژه در حوزه روابط بین‌الملل نه اینکه از فضاسازی‌های دشمنان و رقیبان داخلی و خارجی بترسد. به‌خصوص در حال حاضر که بیداری اسلامی از مرزهای آسیا گذشته، با رهنمودهای رهبر فرزانه به مرزهای اروپا رسیده است. در دولت‌های قبل دائم مردم را از گرانی‌ها و حمله کشورهای غربی می‌ترساندند. مثلاً وزیر خارجه دولت روحانی در همان زمان گفته بود اگر آمریکا یک دکمه را فشار دهد ایران زیرورو می‌شود! اما شاهد بودیم ایران به اسرائیل موشک زد و از حق خود دفاع کرد، آب از آب تکان نخورد. این زحمت‌ها در دولت شهید رئیسی نباید به هدر رود؛ اما در کنار تمام این حماسه‌های بین‌المللی رئیس‌جمهور آینده حتماً به فکر معیشت مردم هم باشد به‌ویژه در رابطه با امور درمانی که با وجود بیمه‌ها باز هم مردم مشکل دارند.»
شهید دکتر بهشتی و اخلاق انتخاباتی
در مناظرات و میزگردهای دیالکتیکی سال‌های اولیه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی که شهید بهشتی و مرحوم آیت‌الله مصباح یزدی در یک‌سو از اندیشه‌های اسلامی دفاع می‌کردند و در سوی دیگر احسان طبری، فرخ نگهدار و کیانوری، مدافع کمونیسم و حزب توده بودند اتفاقی خاص افتاد.
در یکی از مناظرات وقتی که رقیب دکتر بهشتی از حزب توده آیه‌ای از قرآن را اشتباه خواند، شهید بهشتی به‌آرامی روی یک تکه کاغذ، صورت صحیح آیه را نوشت و به او داد. او نیز نگاهی کرد و مورد را اصلاح کرد.
می‌گویند بعد از مناظره آن فرد به دکتر بهشتی گفته بود، اگر تو قسمتی از کتاب سرمایه مارکس را اشتباه می‌خواندی من حتماً از این به نفع خودم استفاده می‌کردم.
تو می‌توانستی به من بگویی، تو که قرآن بلد نیستی از رو بخوانی چرا راجع به اسلام حرف می‌زنی؟ اما این کار را نکردی.
و دکتر بهشتی پاسخ داده بود: ما که نیامده‌ایم با هم دعوا کنیم. آمده‌ایم با همراهی هم راه صحیح و مسیر حق را پیدا کنیم. ما برای رسیدن به حق و حقیقت مناظره می‌کنیم نه اثبات درستی خودمان و مچ‌گیری از شما.
همین شیوه رفتاری باید سرمشق نامزدهای محترم در مناظره‌ها و مباحث انتخاباتی باشد.
مدیریت شما ضعیف است!
خوب بودن همیشه نشانه مسئولیت‌پذیری در سطح کلان نیست. چه بسیارند افرادی که دارای روحیات سالم و ابعاد شخصیتی مثبت هستند؛ اما در مدیریت، به‌ویژه در سطح کلان ممتاز نیستند و به نفعشان نیست وارد عرصه‌های میدانی شوند.
در تاریخ اسلام هم در این زمینه مستنداتی موجود است. به عنوان مثال درباره شخصیت خاص اباذر غفاری صحابه باوفای حضرت رسول اکرم (ص) آمده است:
«از اباذر روایت است که رسول خدا (ص) فرمود: ای اباذر! من آنچه برای خود دوست می‌دارم برای تو نیز دوست می‌دارم؛ همانا تو را ناتوان می‌بینم، پس هیچ‌گاه به دو نفر امر نکن و به‌هیچ‌وجه عهده‌دار مال یتیم مباش.»
مقام اباذر نزد پیامبر بسیار رفیع بوده است و دستور به پرهیز از مسئولیت‌پذیری مال یتیم از سوی پیامبر این است که نمی‌توانی حقّ یتیم را به او بدهی؛ دیگران می‌آیند دست‌درازی می‌کنند، شما هم آدم ضعیفی هستی، تدبیر لازم را نداری و نمی‌توانی حق یتیم را بازپس گیری به گردنت می‌ماند.
مسئول اصلح از نگاه امیر مؤمنان
از ویژگی‌های حضرت علی(ع) در حکومت‌داری، سعه‌صدر ایشان در برابر جاهلان، نزدیک بودن سطح زندگی ایشان به مردم، مبارزه با مفسدان اقتصادی و دقت بسیار در هزینه شدن بیت‌المال حتی برای نزدیک‌ترین افراد خویشاوند خود بوده است.
ایشان در ارتباط با وظایف مقام مسئول می‌فرماید:
برای مراجعان خود وقتی مقرر کن که به نیاز آنها شخصاً رسیدگی کنی. مجلس عمومی و همگانی برای آنها تشکیل ده و درهای آن را به روی هیچ‌کس نبند و به‌خاطر خداوندی که تو را آفریده تواضع کن و لشکریان و محافظان و پاسبانان را از این مجلس دور ساز تا هر کسی با صراحت و بدون ترس و لکنت، سخنان خود را با تو بگوید؛ زیرا من بارها از رسول خدا(ص) این سخن را شنیدم: «ملتی که حق ضعیفان را از زورمندان با صراحت نگیرد، هرگز پاک و پاکیزه نمی‌شود و روی سعادت نمی‌بیند.» سپس خشونت و تندی آنها را در سخن تحمل کن، در مورد آنها هیچ‌گونه محدودیت و استکبار روا مدار. هیچ‌گاه خود را در زمانی طولانی از مردم پنهان مدار، چرا که دور بودن زمامداران از چشم مردم خود موجب نوعی محدودیت و بی‌اطلاعی نسبت به امور مملکت است و این چهره پنهان داشتن زمامداران آگاهی آنها را از مسائل نهائی قطع می‌کند.
حضرت علی(ع) درباره تعهد و تخصص می‌فرمایند: پس در کارهای کارمندانت بنگر و آنها را با آزمایش و امتحان به کار وادار و از روی میل و استبداد آنها را به کاری واندار، زیرا استبداد و تسلیم تمایل شدن؛ کانونی از شعبه‌های جور و خیانت است و از میان آنها افرادی که باتجربه‌تر و پاک‌تر و پیشگام‌تر در اسلام‌اند برگزین؛ زیرا اخلاق آنها بهتر و خانواده آنها پاک‌تر و همچنین کم‌طمع‌تر و در سنجش عواقب کارها بیناترند.
ایشان با نگاهی خاص به محرومان می‌فرمایند: در امور مردم که به تو دسترسی ندارند و دیگران به دید تحقیر به آنها می‌نگرند بررسی کن و برای این کار فرد مورد اطمینانی را که خداترس و متواضع باشد برگزین تا وضع آنان را به تو گزارش دهد، پس با آن گروه به‌طوری رفتار کن که به‌هنگام ملاقات پروردگار عذرت پذیرفته باشد.
در همین رابطه و با تکیه به کلام امیر مؤمنان علی(ع)، آنچه که در تاریخ پس از انقلاب شاهد بوده‌ایم و نیز آنچه که رهبر معظم انقلاب به آنها رهنمون کرده‌اند، بهتر و جلوتر بودن در تقید دینی در کنار اقتدار، سلوک سیاسی و مدیریتی و اصرار به استقلال کشور، عقیده جدی و اهتمام به مبارزه با فساد و جدی‌تر بودن برای منافع ملی، نداشتن تعصبات جناحی و قربانی کردن خود جهت منافع ملی از اهم ویژگی‌های رئیس‌جمهور اصلح است.
کارشناسان معتقدند مشکلات امروز کشور یک عزم اجرائی قوی همراه بااقتدار لازم می‌طلبد تا قوانین و راه‌حل‌ها اجرا شوند. همان‌طور که دکتر رئیسی عزیز و همراهانش قدم در این عرصه گذاشتند و در همین مسیر سخت، به شهادت رسیدند. حال این رسالت سنگین بر دوش ماست تا با انتخاب درست، مسندی را که به خون این عزیزان متبرک شده به دست اصلح بسپاریم تا زحمات مسئولینی که جانشان را در راه خدمت به خلق فدا کردند به هدر نرود.
انتخابات پیش‌رو باید مکمل حماسه تشییع مردمی رئیس‌جمهور شهید باشد و مسیر تحقق این مطالبه برحق، نگاه عمیق به کارنامه سوابق اجرائی و توان افراد است.