حضور کم‌رمق ناشران آموزش عالی در نمایشگاه سی و پنجم کتاب
به بهانه سی‌پنجمین نمایشگاه کتاب به مصلی
امام خمینی رفتیم تا با ناشران کتب دانشگاهی درباره مشکلاتشان گفت‌وگو کنیم.
سالن ناشران دانشگاهی یکی از خلوت‌ترین بخش‌های نمایشگاه سی‌وپنجم است. برخی انتشارات مانند انتشارات دانشگاه آزاد به دلیل نامناسب بودن فضای غرفه، ترجیح داده بودند به صورت مجازی در نمایشگاه حاضر شوند.
کارمند یکی از انتشارات دانشگاهی حاضر در نمایشگاه امسال درباره مشکلات حوزه نشر دانشگاهی اظهار کرد: مشکلات اقتصادی یکی از مهم‌ترین مشکلات ناشران دانشگاهی است که هر سال شدیدتر می‌شود. اجرا نشدن قوانین کپی رایت هم یکی دیگر از مشکلات ناشران است.
وی افزود: سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی کتاب‌ها را به صورت پی دی اف و بدون اجازه ناشر، منتشر می‌کنند. حتی امکان پیگیری این موضوع وجود ندارد. به طوری که یک کتاب معتبر و مرجع حقوقی با مبلغ ۲ تا ۳ هزار تومان به فروش می‌رسد.
نامبرده خاطرنشان کرد: انتشارات ما اخیرا دفتری با عنوان دفتر آفرینش‌های فکری، راه‌اندازی کرده است که این دفتر سعی می‌کند با گرفتن وکیل و رایزنی با دادگستری، راه‌هایی برای مقابله با کپی رایت پیدا کند. مشکلات کپی رایت هم به قوانین و هم به اجرا برمی‌گردد؛ اما مهم‌ترین دلیل آن نبود فرهنگ‌سازی مناسب در این زمینه است. مردم باور ندارند که نویسنده و ناشر کتاب برای این اثر زحمت کشیده‌اند و حقوقی دارند.
کارمند این انتشارات دانشگاهی تصریح کرد: انتشارات ما وسواس زیادی برای رعایت کپی رایت در چاپ کتاب‌ها دارد. متاسفانه ۹۰ درصد کتاب‌هایی که برای چاپ به انتشارات می‌آید، توجهی به کپی رایت ندارند. حتی برخی استادان دانشگاه منابع کتاب تالیفی خود را به درستی نمی‌شناسند، چرا که اهمیتی برای این موضوع قائل نیستند. مطالب کتاب‌های دیگر را بدون منبع در کتاب خود می‌آورند.
وی تاکید کرد: متاسفانه تعداد کمی از مؤلفان به کیفیت کتاب‌هایشان اهمیت می‌دهند و بیشتر جنبه مالی برایشان مهم است.
مدیر داخلی نشر کتاب دانشگاهی نیز مشکلات حوزه نشر را ریشه‌ای‌تر از مشکلات اقتصادی دانست و اظهار کرد: مهم‌ترین مشکل حوزه نشر در ایران به نبود تولید علم برمی‌گردد. البته آمارسازی، مقاله سازی و کتاب سازی وجود دارد؛ اما اغلب تالیفات یا کپی از منابع خارجی است یا حاصل تحقیقات دانشجویان گذشته که اکنون در دانشگاه فعالیتی ندارند.
وی افزود: ظاهرا آمار تولید علم در ایران بالاست؛ اما در واقع صحت ندارد. صنعت هم در ایران محدود به واردات و مونتاژ است. معمولا در صنایع مختلف مانند خودرو، لوازم الکترونیکی یا لوازم خانگی، قطعات از کشورهای خارجی وارد کشور می‌شوند و در ایران فقط مونتاژ می‌شوند. به نظر من، مشکل نشر دانشگاهی این است که صنعت قوی و دانشگاه پویا پشتوانه آن نیست.
نامبرده خاطرنشان کرد: گرانی کاغذ یا مشکلات اقتصادی هم به مشکل بزرگ‌تری یعنی کاهش ارزش پول ایران برمی‌گردد. به نظر من گرانی کتاب دلیل کم شدن فروش کتاب نیست چرا که هزینه‌های خوراک و پوشاک هم افزایش یافته و جوانان برای آن‌ها هزینه می‌کنند. اگر دانشجویان انگیزه داشته باشند و بداند درس خواندن برای او مفید است، حتما برای خرید کتاب هزینه می‌کند. اغلب دانشجویان در سال‌های اخیر به سمت جزوه‌نویسی یا مطالعه کتاب‌های
پی دی اف رفته‌اند، البته دانشجویانی هستند که کتاب را تهیه می‌کنند و به حقوق ناشر احترام می‌گذارند.
مدیر داخلی نشر کتاب دانشگاهی با بیان این که ایران عضو کنوانسیون جهانی بِرن نیست، گفت: البته قانون حمایت از مولفان وجود دارد؛ اما نه تنها این قانون ضعیف است، بلکه در اجرا هم مؤلفان به دلیل انتشار آثارشان در کانال‌ها و سایت‌ها بسیار متضرر شده‌اند.
رئیس انتشارات مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی نیز با بیان اینکه مشکلات حوزه نشر عموم ناشران را درگیر کرده و مختص به انتشارات خاصی نیست، اظهار کرد: برای مثال قیمت کاغذ برای همه انتشارات یکسان است. البته سیاست‌های نشر می‌تواند بین ناشران تفاوت قائل شود. به این معنا که با توجه به پیشرفت روش‌های چاپ و نشر، در هزینه‌ها صرفه‌جویی شده است. قبلا چاپ‌ها فقط به صورت افست انجام می‌شد؛ اما چاپ دیجیتال مزایای مختلفی دارد مانند این که می‌توان فقط ۵ نسخه چاپ کرد.
وی افزود: انتشار کتاب‌ها به صورت دیجیتال هم یکی دیگر از راهکارهای رهایی از مشکلات چاپ و نشر کتاب است. در انتشار دیجیتال کتاب‌ها در حداقل زمان در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد.
نامبرده درباره تشویق دانشجویان به مطالعه کتاب گفت: فهم کتاب‌های تخصصی سخت است. چرا که ادبیات نگارشی این کتاب‌ها سنگین‌اند. راهکار این است که کتاب‌هایی جانبی به زبان ساده‌تر در کنار کتاب‌های اصلی تالیف شود تا به فهم دانشجویان کمک کند. به این شیوه می‌تواند به فهم بالاتر دانشجویان کمک کند.
به نقل از ایسکانیوز؛ گلایه‌های ناشران دانشگاهی به این گزارش خلاصه نمی‌شود. برخی انتشارات تحت نظر سازمان‌های دولتی مانند وزارت علوم حاضر به مصاحبه نشدند. در این بین راهکارهایی مانند توسعه کتب دیجیتال می‌تواند با کاهش هزینه‌ها از جمله هزینه‌های تهیه کاغذ راهکاری برای حل بخشی از مشکلات ناشران دانشگاهی باشد.