نگاهی به اهمیت سفر رئیس‌جمهور به کشورهای آمریکای جنوبی -بخش پایانی
توسعه ارتباطات از همکاری‌های اقتصادی تا انتقال تکنولوژی
رضا الماسی
«تحریم» به عنوان موضوع مشترک ایران و سه کشور آمریکای لاتین این کشورها را به یکدیگر نزدیک کرده است. دولت بایدن در سال‌های اخیر تحریم‌های بیشتری علیه برخی دولت‌های آمریکای جنوبی اعمال کرده و ایران به همراه این کشورها که هدف تحریم‌های آمریکا قرار دارند با هدفی مشترک سعی در توسعه همه‌جانبه روابط دارند و می‌توانند از مزایای اقتصادی یکدیگر استفاده کنند و به تلاش‌های خود برای دور زدن تحریم‌های آمریکا ادامه می‌دهند.
انتخاب مقصدهای سفر نمایندگان ایرانی به آمریکای لاتین در دولت سیزدهم از وزیر خارجه گرفته تا شخص رئیس‌جمهوری نشان می‌دهد که عزم این دولت برای تقویت روابط، نه تنها جدی است بلکه در تلاش است تا تعداد بیشتری از کشورهای این جغرافیای پهناور در فاصله بیش از ۱۲ هزار کیلومتری را به فهرست مراوده و تعامل‌های خود اضافه کند.
در سفر 5 روزه رئیس‌جمهور به سه کشور آمریکای جنوبی، اسناد زیادی در حوزه‌های مختلف به امضاء رسید که برای حصول نتیجه نیاز به پیگیری مستمر از سوی نهادهای ذی‌ربط دارد.
امضای قراردادهای دانش‌بنیان
به ارزش 90 میلیون دلار
یکی از اهداف مهم این سفر، توسعه همکاری‌های اقتصادی به ویژه اقتصاد دانش‌بنیان و هموارکردن راه صادرات محصولات ایران‌ساخت به آمریکای لاتین و ارزآوری بیشتر برای کشور عنوان شده است؛ هدفی که به نظر می‌رسد با توجه به ظرفیت‌های نخبگانی در ایران و نیازهای بازار کشورهای آمریکای لاتین فاصله زیادی تا تحقق ندارد.
امیرحسین میرآبادی، رئیس‌مرکز تعاملات بین‌المللی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری به عنوان یکی از همراهان آیت‌الله رئیسی درخصوص قراردادهای صادراتی محصولات دانش بنیان ایرانی به ونزوئلا و توسعه روابط اقتصاد دانش بنیان با این کشور به ایرنا می‌گوید: «ونزوئلا یکی از کشورهای همسو با جمهوری اسلامی ایران است و توسعه روابط با چنین کشوری می‌تواند زمینه‌ساز توسعه روابط در بسیاری از حوزه‌ها به ویژه در حوزه اقتصادی با سایر کشورهای آمریکای لاتین باشد. توسعه همکاری‌های اقتصادی به ویژه اقتصاد دانش بنیان نیز یکی از اهداف مهم این سفر بود. برنامه‌ریزی‌های انجام شده در معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان نیز پیش از سفر رئیس‌جمهور بر همین اساس بوده است.»
میرآبادی ادامه می‌دهد: «چندین قرارداد به ارزش تقریبی ۹۰ میلیون دلار را تاکنون بین شرکت‌های دانش بنیان ایرانی و طرف ونزوئلایی به امضا رسانده‌ایم. این قراردادها مربوط به حوزه‌های مختلف فناورانه از جمله ایستگاه‌های گاز، فناوری اطلاعات، تجهیزات مخابراتی و موضوعات مرتبط با تجهیزات حوزه سلامت و پزشکی بوده است.»
او با اشاره به سفر سال گذشته رئیس‌جمهور ونزوئلا به ایران و بازدیدهای نیکلاس مادورو رئیس‌جمهور این کشور، از زیرساخت‌ها و بخش‌های مختلف فعال در حوزه دانش‌بنیان کشورمان از جمله پارک فناوری پردیس اظهار می‌دارد: «رئیس‌جمهور ونزوئلا با توجه به مشاهده فضای مثبت موجود در حوزه پارک‌های فناوری ایران بلافاصله پس از بازگشت به کشورش دستور داد که یک پارک فناوری در شهر کاراکاس ایجاد شود. این پارک فناوری در واقع نخستین پارک فناوری در کشور ونزوئلا است که به اذعان رئیس‌جمهور این کشور به عنوان اولین پارک و کاملاً با الگوبرداری از پارک فناوری پردیس ایران در حال احداث است.»
میرآبادی می‌افزاید: «رئیس‌جمهور مادورو در دیدار اخیر خود با دکتر رئیسی درخواست کرد تا ایران در راه‌اندازی پارک‌های فناوری در دیگر مناطق ونزوئلا، این کشور را راهنمایی کند. این موضوع یکی از حوزه‌های علاقه‌مندی طرفین بود.»
رئیس مرکز تعاملات بین‌المللی علم و فناوری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، علاوه بر قراردادهای منعقده بین شرکت‌های دانش بنیان کشورمان با طرف‌های ونزوئلایی، همچنین امضای یک سند همکاری بین ایران و ونزوئلا به منظور ایجاد خانه نوآوری و فناوری ایران در شهر کاراکاس را یکی دیگر از دستاوردهای مهم سفر اخیر رئیس‌جمهور به ونزوئلا دانسته و توضیح می‌دهد: «این خانه نوآوری و فناوری با مشارکت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری ایجاد خواهد شد. طرف ونزوئلایی نیز طبق این سند موظف شده است مکانی را برای مدت ۲۰ سال در اختیار ایران قرار دهد و معاونت علمی و فناوری نیز خود را موظف می‌داند که تسهیلات و زیرساخت‌های لازم را برای حضور و توسعه هرچه بیشتر شرکت‌های دانش بنیان ایرانی علاقه‌مند به فعالیت در کشور ونزوئلا و البته منطقه آمریکای لاتین فراهم کند. این فعالیت‌ها می‌تواند در قالب‌های مختلف از جمله توسعه بازار و صادرات محصولات دانش بنیان ایرانی به ونزوئلا یا ایجاد فرصت خط تولید مشترک با طرف‌های ونزوئلایی و همچنین توسعه بازارهای جدید در منطقه آمریکای لاتین با همکاری طرف ونزوئلایی فراهم شود.»
ارسال تجهیزات پزشکی به ونزوئلا
در جریان سفر رئیس‌جمهور به ونزوئلا مذاکراتی بین شرکت‌های فناور و دانش بنیان ایرانی و طرف ونزوئلایی به منظور صادرات چندین نمونه از تجهیزات پزشکی ایران به کشور ونزوئلا صورت گرفت که به گفته همراهان رئیس‌جمهور؛ صادرات تجهیزات همودیالیز ساخت فناوران کشورمان از سایر تجهیزات جلوتر است.
میرآبادی در این باره توضیح می‌دهد: «در سفری که آقای مادورو رئیس‌جمهور ونزوئلا سال گذشته به تهران داشت، یکی از درخواست‌های آنها همکاری برای ارسال تجهیزات همودیالیز ساخت ایران به این کشور بود که چندین دستگاه در حال حاضر به ونزوئلا ارسال شده و فرآیند ثبت آن در این کشور در حال پیگیری است.»
او ادامه می‌دهد: «قرار است از طریق همکاری‌هایی که بین وزارت بهداشت و وزارت دفاع ونزوئلا با شرکت دانش‌بنیان ایرانی شکل خواهد گرفت، یک مرکز درمانی ۵۰ تخت خوابی این کشور مجهز به دستگاه‌های همودیالیز ساخت ایران شود که در قالب قراردادهای صادراتی به این کشور فروخته خواهد شد. یک تفاهم نامه نیز برای صادرات تجهیزات همودیالیز برای چند مرکز بیمارستانی ارتش ونزوئلا درحال پیگیری است و قرار است ۸۰ تخت ست کامل همودیالیز با دستگاه‌های همودیالیز ایرانی در بیمارستان‌های ارتش این کشور راه‌اندازی شود. همچنین قرار شده با پیگیری‌های وزارت بهداشت و درمان کشورمان صادرات این تجهیزات به سایر بیمارستان‌های ونزوئلا نیز توسعه و گسترش پیدا کند که این مهم ارزآوری مناسبی برای کشور به دنبال خواهد داشت.»
علاوه بر صادرات برخی تجهیزات پزشکی، ایجاد خط مونتاژ تجهیزات پزشکی ایران در کشور ونزوئلا و راه‌اندازی یک خط تولید با ظرفیت هزار دستگاه در سال موضوع دیگری است که به توافق دو کشور رسیده و این موضوع موجب رشد صادرات این محصولات به ونزوئلا و دیگر مناطق آمریکای لاتین خواهد شد.
به گفته همراهان رئیس‌جمهور؛ در این زمینه یک قرارداد یک میلیون دلاری بین یک شرکت دانش بنیان ایرانی با طرف ونزوئلایی به امضا رسیده، طرف ایرانی پیش‌پرداخت‌هایی هم دریافت کرده و فرآیند ثبت و تحویل محموله‌های بعدی در حال انجام است.
آیت‌الله رئیسی نیز در این خصوص همواره بر حمایت‌های دولت از فعالان حوزه دانش بنیان تاکید کرده و نمایندگانی از طرف دولت در قرارداد با طرف‌های خارجی برای اطمینان حضور دارند.
دوستی نابودنشدنی
ایران، ابرقدرتی آزاد از دخالت‌های خارجی است و امضای توافق‌ها میان تهران- کاراکاس، علاوه بر ضربه‌ای سخت به سرمایه‌داری امپریالیستی، امضای یک سند «دوستی نابودنشدنی» است.
این را تارنمای رسمی «دولت بولیواری ونزوئلا» در واکنش به سفر رئیس‌جمهور کشورمان به ونزوئلا منتشر کرده است. در این یادداشت آمده است: «توافق‌نامه‌های امضا شده بین جمهوری بولیواری ونزوئلا و جمهوری اسلامی ایران نه تنها گامی عظیم به سوی تحکیم هر دو کشور در دنیای چندقطبی است، بلکه پیام روشنی است که این دو قدرت به طور فزاینده‌ای در حال نزدیک‌تر شدن به یکدیگر در این «دهکده جهانی» به عنوان یک بلوک واحد هستند و این مسئله ضربه سنگینی به سرمایه‌داری امپریالیستی جهانی وارد می‌کند.»
در ادامه این مطلب آمده است: «نیکلاس مادورو رئیس‌جمهوری بولیواری ونزوئلا که بی‌تردید به یک استراتژیست ماهر در زمینه ایجاد پیوند، اتحاد و ارتقای نزدیکی بین ملت‌های انقلابی دوست برای توسعه موفقیت‌آمیز تبدیل شده است، اعلام کرده است که جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از مهم‌ترین قدرت‌های نوظهور دنیای جدید، «نقش درخشانی» دارد. ایران و ونزوئلا به یک بلوک واحد ژئوپلیتیکی جدید شرق-غرب تبدیل می‌شوند، که این به دیدگاه عمیق ضد امپریالیستی مرتبط می‌شود، همه طرح‌های وابستگی انحصاری را در هم می‌شکند و یک چشم‌انداز- ماموریت جدید از جنوب ایجاد می‌کند که به سمت طرح‌های دوجانبه نوین پیش می‌روند.»
تارنمای دولت ونزوئلا ادامه می‌دهد: «قراردادها و تحکیم روابط بین ایران و ونزوئلا همچنین چشم‌انداز صنعتی و فناوری را تقویت و ساختارهای قدیمی یک قرن امپراتوری و سلطنتی را سرنگون می‌کند. رئیس‌جمهوری نیکلاس مادورو گفته؛ ما از لحاظ معنوی متحد هستیم و قرار است بیشتر و بیشتر متحد شویم و به امضای موافقت‌نامه‌ها و سرمایه‌گذاری‌های جدید در این سفر تاریخی برای ایجاد پروژه‌ها و سرمایه‌گذاری‌های جدید ادامه می‌دهیم.»
اشتراکات ایران و نیکاراگوئه
در دومین مرحله از سفر منطقه‌ای رئیس‌جمهور کشورمان به آمریکای لاتین، آیت‌الله رئیسی به نیکاراگوئه رفت و مورد استقبال «دانیل اورتگا» همتای نیکاراگوئه‌ای قرار گرفت.
نقطه اشتراک ایران و نیکاراگوئه از چهار دهه پیش هویدا شده و تا به امروز با فراز و فرودهایی تداوم یافته است. اورتگا به عنوان یکی از اعضای جنبش ساندینیستا، موفق شد در سال ۱۹۷۹ و همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، دولت طرفدار آمریکا را در ماناگوآ از قدرت خلع کند.
این موضوع در جریان سفر اخیر امیرعبداللهیان، وزیر خارجه کشورمان به نیکاراگوئه مورد توجه قرار گرفت و او با بیان اینکه دو کشور «دشمن مشترکی» دارند که سال ۱۹۷۹ موفق به شکست دادن آن شدند، می‌گوید: «نام نیکاراگوئه در ذهن ایرانیان حاکی از استقلال و آزادیخواهی است، زیرا نیکاراگوئه در برابر امپریالیسم ایستاده و می‌ایستد.»
امیرعبداللهیان آذر ماه سال گذشته نیز میزبان «دنیس مونکادا» وزیر خارجه نیکاراگوئه در تهران بود و در این سفر سند برنامه جامع همکاری‌های جمهوری اسلامی ایران و جمهوری نیکاراگوئه به امضای وزرای امور خارجه دو کشور رسید.
وزیر خارجه نیکاراگوئه در این دیدار با‌اشاره به اسناد امضا شده بین دو کشور در یک سال اخیر، ابراز امیدواری کرده با امضای برنامه جامع همکاری‌های دو کشور و برگزاری اولین کمیسیون مشترک ایران و نیکاراگوئه در آینده نزدیک، روابط دو کشور بیش از پیش گسترش یابد.
در ارتباط با پتانسیل و ظرفیت دو کشور برای همکاری افزون‌تر، گفتنی است که تهران و ماناگوآ می‌توانند در حوزه‌های اقتصادی، تجاری و انرژی وحتی نظامی همکاری نزدیک داشته باشند.
بخش کشاورزی نیکاراگوئه فعال است اما به دریافت خدمات فنی مهندسی برای فرآوری محصولات کشاورزی نیاز دارد که این موضوع زمینه را برای همکاری ایران و نیکاراگوئه فراهم می‌کند. از سوی دیگر ایران نیازمند قهوه، پنبه و گوشت است و نیکاراگوئه در صادرات این محصولات فعال است. به گفته اورتگا شرکت‌های فعال در مناطق آزاد نیکاراگوئه از پرداخت مالیات، معاف هستند و این امتیاز دیگری برای فعالیت شرکت‌های ایرانی در این زمینه خواهد بود.