سرویس اقتصادی-

خبرگزاری بلومبرگ گزارش داده که ایران در حال حاضر بیشترین میزان نفت خام در 5 سال گذشته را صادر می‌کند. به گزارش این رسانه بین‌المللی، حضور مجدد ایران در صحنه ژئوپلیتیک تقویت شده و در عین حال خطراتی را برای بازار شکننده جهانی نفت خام ایجاد کرده است.
خبرگزاری رویترز هم به استناد مؤسسه مشورتی SVB انرژی اعلام کرده که صادرات نفت ایران در ماه مِی ‌یا همان اردیبهشت، به یک میلیون و 930 هزار بشکه در روز رسیده است. رویترز اعلام کرده براساس داده‌های کشتیرانی، در شرایط محدودیت تولید برخی کشورها، تولید و صادرات نفت ایران در سال ۲۰۲۳ رکوردهای جدیدی را شکسته است.
این خبرگزاری بین‌المللی، طبق اطلاعات شرکت کپلر که یک مؤسسه ردیابی نفتکش‌هاست، نشان داده که صادرات نفت خام ایران در ماه مِی (اردیبهشت) از سال ۲۰۱۸ تاکنون بی‌سابقه است. میزان صادرات نفت خام ایران را در سال ۲۰۱۸ و پیش از خروج آمریکا از برجام، دو و نیم میلیون بشکه بود. تحلیلگران رویترز، میزان تولید نفت خام ایران را بیش از سه میلیون بشکه در روز دانستند و براساس آمار سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، اعلام کردند میزان نفت تولیدی ایران در ماه مِی ‌یا اردیبهشت، سه درصد از نفت تولیدی در جهان است و تولید این مقدار نفت در روز، از سال ۲۰۱۸ تاکنون بی‌سابقه است.
خنثی‌‌سازی تحریم‌ها
بنابر اعلام مؤسسه‌هایی نظیر کپلر، SVB انرژی اینترنشنال، FGE و آژانس بین‌المللی انرژی، میزان صادرات نفت ایران در حال حاضر به بالاترین میزان از زمان اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا در سال 2018 رسیده است.
درواقع افزایش تولید و صادرات نفت ایران در شرایط تحریم آمریکا؛ حاکی از شکست این تحریم‌هاست زیرا شرکت‌های غربی فکر نمی‌کردند متخصصان داخلی توان فنی تعمیر و نگهداری صنایع مرتبط با استخراج نفت را داشته باشند.
از طرف دیگر، افزایش صادرات نفت به معنای فرمان نبردن کشورهای مستقل از آمریکا، برای منزوی کردن جمهوری اسلامی ایران است. افزایش فروش ملموس‌ترین علامتی است که نشان می‌دهد که ایران با ترمیم روابط با رقبای منطقه‌ای، تقویت رابطه با قدرت پیشرو آسیا در حال تثبیت مجدد خود است.
همایون فشارکی، تحلیلگر مؤسسه کپلر هم با بیان اینکه صادرات نفت خام ایران برای کسانی که تمایل دارند در خرید ریسک کنند، بسیار جذاب است، گفت: با وجود اینکه تحریم‌های آمریکا پابرجاست، محموله‌های نفت خام ایران از پاییز گذشته دو برابر شده است و در ماه مِی به یک میلیون و 600 هزار بشکه در روز رسیده است.
عبور تولید ایران از امارات
پیش از این آژانس بین‌المللی انرژی هم میزان تولید ایران را 2 میلیون و 900 هزار بشکه در روز اعلام کرده بود که بیشترین میزان از اواخر سال 2018 به‌شمار می‌رود.
حال آنکه مؤسسه مشورتی SVB انرژی،
پترو لجستیک اس‌ای و همچنین مؤسسه مشاوره انرژی فکتس گلوبال انرژی (FGE) که از تحلیلگران ارشد نفت هستند، معتقدند، میزان تولید ایران بیش از اینهاست و حتماً از سه میلیون بشکه در روز هم بیشتر شده است.
همچنین آمارهای اوپک نشان می‌دهد که تولید نفت ایران در سه ماه نخست ۲۰۲۳ نسبت به سه ماهه پایانی ۲۰۲۲ افزایش هزار بشکه‌ای در روز و نسبت به سه ماهه نخست سال ۲۰۲۲ افزایش ۳۹ هزار بشکه‌ای داشته است.
طبق آمار سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام، ایران در فروردین‌ماه هم روزانه 2 میلیون و 630 هزار بشکه نفت تولید کرده و میزان تولید نفت‌اش نسبت به اسفند پارسال 48 هزار بشکه در روز افزایش داشته است.
در حال حاضر، کشورهای عربستان با تولید
۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه در روز، عراق با تولید ۴ میلیون و ۱۳۹ هزار بشکه در روز و امارات با
۳ میلیون و ۲۸ هزار بشکه در روز، سه کشور بزرگ تولیدکننده نفت اوپک به شمار می‌روند. با توجه به تحلیل‌های مؤسسه مشورتی SVB انرژی، پترو لجستیک اس‌ای و همچنین مؤسسه مشاوره انرژی فکتس گلوبال انرژی (FGE)، تولید نفت ایران با وجود تحریم‌ها احتمالا از امارات سبقت گرفته و ایران در جایگاه سوم نشسته است.
از بی‌خاصیتی برجام
تا رکوردشکنی در شرایط تحریم
دستیابی دولت سیزدهم به این میزان تولید و صادرات در حالی است که در دولت قبل، صادرات نفت از بیش از دو میلیون بشکه به 300 هزار بشکه در روز کاهش یافت که همین رقم نیز به سمت صفر پیش می‌رفت.
کار به جایی رسیده بود و امورات کشور چنان به برجام گره خورده بود که نوبخت، سخنگوی دولت سابق در سال 95 مدعی شد: واقعیت این است که اگر برجام نبود، امروز باید نفت در برابر غذا را تحمل و باید اقتصاد ریاضتی را به‌ جای اقتصاد مقاومتی در کشور پیاده می‌کردیم!
درنهایت سه سال بعد وضعیت مدعیان مذاکره با دنیا و فتح‌الفتوح برجام به جایی رسید که سیدحمید پورمحمدی گل‌سفیدی، معاون امور اقتصادی و هماهنگی سازمان برنامه و بودجه مرداد 98 گفت: بودجه سال 1398 کل کشور به مبلغ 448 هزار میلیارد تومان و براساس فروش 300 هزار بشکه نفت در روز بسته شده است و این در حالی است که بودجه سال قبل براساس فروش روزانه یک میلیون و 500 هزار بشکه و سال قبل از آن روزانه 2 میلیون و 680 هزار بشکه نفت بسته شده بود.
یعنی 3 سال بعد از تعریف آقای نوبخت از برجام، معاون ایشان از فروش 300 هزار بشکه نفت حکایت کرد و کار به سمت همان برنامه نفت در برابر غذایی داشت می‌رسید که سخنگوی دولت با خوشحالی از رفع آن خبر داده بود.
سرمایه‌گذاری خارجی
بیش از 2 برابر برجام
تحولی که دولت سیزدهم با دیپلماسی اقتصادی فعال رقم زده در زمینه سرمایه‌گذاری خارجی هم کاملاً مشهود است.
نوبخت همان سال 95 با اشاره به حضور هیئت‌های خارجی بلندپایه مختلف در کشور خبر داده بود: پس از برجام وضعیت به‌گونه‌ای دگرگون شد که سه میلیارد و 418 میلیون دلار از 27 دی‌ماه 94 تاکنون (مرداد 95) بر روی 41 طرح در داخل کشور سرمایه‌گذاری شد.
حال آنکه آمارها نشان می‌دهد حجم سرمایه‌گذاری خارجی از ابتدای فعالیت دولت سیزدهم تا فروردین امسال ۶ میلیارد و ۵۱ میلیون دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه فعالیت دولت قبل حدود 85 درصد رشد داشته است. یعنی سرمایه‌گذاری در دولت سیزدهم تقریباً دو برابر دوران اوج برجام بود.
جذب سرمایه، هر سال بیشتر از پارسال
بررسی آمار ۱۰ سال گذشته حاکی از این است که حجم سرمایه‌گذاری از سال ۱۳۹۲ به یک‌باره کاهش قابل‌توجهی داشته است و از 3 میلیارد و ۹۷۶ میلیون دلار در سال ۱۳۹۱ به ۷۳۹ میلیون دلار در سال ۱۳۹۲ رسیده است.
به گزارش ایرنا، در سال ۱۳۹۵ حجم سرمایه‌گذاری بهبود یافت و به رقم یک میلیارد و ۷۴۳ میلیون دلار رسید و این روند در سال‌های بعد همواره با افت و خیز همراه بوده است.
سال ۱۳۹۹ که همزمان با انتخابات دولت سیزدهم بود، حجم سرمایه‌گذاری خارجی دو میلیارد و ۳۶ میلیون دلار شد و در نخستین سال فعالیت دولت سیزدهم (سال ۱۴۰۰) این عدد ۳۴3 میلیون دلار رشد داشت و در سال ۱۴۰۱ برابر چهار میلیارد و ۱۹۳ میلیون و ۳۳۸ میلیون دلار بود.
براساس آمارها روسیه، امارات متحده عربی، افغانستان، ترکیه، عراق و چین، ۶ کشور نخست سرمایه‌گذار در ایران هستند. در بین این کشورها روسیه اگرچه چهار مجوز سرمایه‌گذاری را دارد؛ اما با ۲ میلیارد و ۷۶۴ میلیون دلار بیشترین حجم سرمایه‌گذاری در کشور را به خود اختصاص داده است. به این ترتیب واضح است که کوه برجام با آن همه مانورهای تبلیغاتی که حتی قرار بود ناجی آب خوردن مردم ایران هم باشد(!) عاقبت موش زایید و این رویکرد دیپلماسی فعال اقتصادی و سیاسی با محوریت همسایگان و کشورهای مستقل بود که توانست هم رکوردهای فروش نفت را جابه‌جا کند و هم سرمایه‌گذاری خارجی را رونق ببخشد.
همه این دستاوردها در حالی است که هنوز تا حصول همه نتایج سیاست‌های دولت سیزدهم فرصت نیاز است و نتایج حضور پررنگ ایران در عرصه بین‌المللی از ‌شانگهای تا اوراسیا و اکو و گروه بریکس در میان‌مدت مشاهده خواهد شد.