فساد و خویشاوندگرایی 2 عامل اصلی توسعهنیافتگی عربستان
تحقیقات بینالمللی نشان میدهد فساد و خویشاوندگرایی آلسعود مانع توسعه اقتصادی عربستان شده و این امر چشمانداز ۲۰۳۰ ولیعهد سعودی را هم به شدت تضعیف کرده است.
ولیعهد سودایی سعودی سودایِ توسعهای 100 ساله را آنهم در کمتر از 10 سال دارد؛ اما بادِ سرد واقعیت دیر یا زود بهصورت او خواهد خورد. کشوری که آمادگی و امکانات توسعه را ندارد و نیز با موانعی جدی روبهروست تا وقتی در موانع و شرایطِ امتناعِ توسعه اندیشه نکند و امکانات خود را شناسایی نکند به توسعه نخواهد رسید. برای اینکه پرتوی بر گوشهای از زوایای تاریک بیندازیم، یادآور میشویم که توسعه یا توجه به منافع ملی بسط پیدا میکند و هنوز عربستان «ملت» به معنای دقیق کلمه نیست و باید برای خود ملیتی «دست-و-پا کند». در همین مورد، وب سایت آمریکایی «ژئوپلیتیکال فیوچرز» نوشته بر اساس، یک تحقیق بینالمللی، فساد و خویشاوندگرایی هرگونه تلاش برای اصلاحات اقتصادی در عربستان را تضعیف و چشمانداز 2030 را بهشدت با چالشهای جدی مواجه کرده است. این مسئله بهتر فهمیده میشود، اگر توجه کنیم که چشمانداز 2030، از جمله پروژه «نئوم» در دریای سرخ که هنوز ساخته نشده است، تنها در تخیل «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی است. آنطور که تسنیم از «سعودی لیکس» آورده، هدف اعلام شده از چشمانداز 2030 رهایی از وابستگی به نفت، شکوفایی استعدادهای جامعه و از بین بردن فساد است؛ اما آلسعود بهجای مبارزه با فساد، فرصتهای جدیدی به آن داده و این سند بهجای ترویج ارزشهای اجتماعی جدید، ایدههایی را که به مدرنیته منتهی میشود، حذف کرده است.
بوروکراسی در عربستان بهدلیل خویشاوندگرایی بهطور غیرمنطقی گسترش یافته است. اگرچه تاثیرات منفی اقتصادی یا اجتماعی این امر ملموس نبوده و همچنان توانسته شهروندان بیشتری را جذب کند و ثروت نفتی نیز توانسته هزینههای بیهودهای را که هیچ ضرورت اقتصادی یا اداری نداشته است، تامین کند؛ اما این گسترش بوروکراتیک یکی از گستردهترین «رشوههای اجتماعی» قرن بیستم بود. بوروکراسی در عربستان گسترش یافت و مراکز قدرت توسط مقامات دولتی متوسط تشکیل شد و مقامات دولتی از طریق تأسیس شرکتها وارد بازار کار خصوصی شدند و از ارتباطات خود با شاهزادگان برجسته برای برنده شدن در قراردادها و مناقصهها استفاده کردند. زمانی که محمد بن سلمان در سال 2017 متوجه شد که بیشتر از آنچه که فکر میکرد، نزدیکانش با سلطنت او مخالفت میکنند، به بهانه فساد مالی و سرقت بودجه دولتی علیه بسیاری از آنها اقدام کرد. هدف از بازداشت شاهزادگان سعودی که تمایلی به حمایت از محمد بن سلمان نداشتند، هشدار دادن به آنها در مورد عواقب مخالفت و انتقاد بود. بدین ترتیب کمپین مبارزه با فساد بن سلمان چیزی جز ابزاری برای تسویه حساب نبود؛ چرا که در همان زمان بر فساد برخی شاهزادگان وفادار سرپوش گذاشته شد، در حالی که بقیه به شکل انتخابی مورد هدف قرار گرفتند.