طبق بررسی‌ها‌، یکی از دلایلی که موجب شده تاکنون از ظرفیت ذخایر معدنی به‌خصوص مس در ایران استفاده نشود، این بوده که در این حوزه حرکت جدی نداشتیم و بسیار کمتر از ذخایرمان تولید کردیم.
امسال با اکتشافات انجام‌شده در معدن مس سونگون واقع در استان آذربایجان شرقی و همچنین کشف ذخایر جدید از جمله معادن مس سرچشمه، میدوک و معدن جدید سریدون در نزدیکی معدن عظیم مس سرچشمه در استان کرمان، بالغ بر یک میلیارد تن ذخیره جدید به منابع شرکت ملی مس افزوده شد. یعنی حجم ذخایر شرکت ملی مس از 18 میلیارد تن به 19 میلیارد تن ذخیره معدنی افزایش یافت.
با اکتشاف‌های جدید معادن مس، رتبه ایران براساس آخرین گزارش موسسه زمین‌شناسی آمریکا در سال 2022- USGS- به ترتیب بعد از کشورهای شیلی، استرالیا، پرو و روسیه به جایگاه پنجم بیش‌ترین ذخایر مس جهان صعود کرده است.
طبق اکتشافات صورت‌گرفته توسط شرکت ملی مس، کشورمان با بیش از 54 میلیون تن ذخایر مس، با عبور از کشور مکزیک (رتبه ششم) و آمریکا (رتبه هفتم) مقتدرانه در جایگاه پنجم قرار گرفته است.
تلاش برای ظرفیت تولید یک میلیون تن مس
مس پس از آهن و آلومینیوم سومین فلز پرکاربرد در جهان است. این فلز در برابر خوردگی بسیار مقاوم و همچنین رسانای الکتریکی و گرمایی است. به همین دلیل در صنعت برق و الکترونیک پرکاربرد‌ترین فلز و در صنعت گرمایشی پس از آلومینیوم، دومین فلز مهم محسوب می‌شود.
فاطمی‌امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت هم درباره درآمدزایی از مس با بیان اینکه عقب‌ماندن و رشد نداشتن مواد معدنی قابل قبول نیست به شبکه خبر گفته است: در زمینه مس، طرح بسیار بزرگی با ارزش ۱۵ میلیارد دلار تعریف شده که در ۶ سال آینده، ظرفیت تولید را از ۲۸۰ تن به یک میلیون تن می‌رساند، اما این طرح نیاز به ماشین‌آلات و موارد دیگر دارد. مطمئنا اگر این طرح به خوبی پیش برود و به ظرفیت تولید یک میلیون تن در سال برسیم، بیش از ۱۲ میلیارد دلار برای‌مان درآمد صادراتی ایجاد می‌کند و به یک محور صادرات در کشور تبدیل می‌شود.
مشکلات ناشی از فرسودگی ناوگان حفاری کشور و سایر مشکلات متداول در حوزه اکتشافی از جمله دلایل کاهش اکتشافات معدنی در ایران است. با این وجود امسال بیش از 150 کیلومتر حفاری در حوزه مس صورت گرفته است. حال آنکه سال گذشته میزان حفاری‌های اکتشافی حوزه مس 130 کیلومتر بود.
بررسی آمارهای منتشر شده حاکی از این است که در 6 ماهه نخست امسال بالغ بر 615 هزار تن کنسانتره مس تولید شده که نسبت به برنامه تعیین‌شده، رشد 7 درصدی داشته است. همچنین میزان تولید 6 ماهه نخست امسال در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، نشان‌دهنده رشد بیش از 9 هزار تنی تولید کنسانتره است.
رکوردزنی در تولید سلطان اسیدها
میزان تولید کاتد مس در شش ماهه نخست امسال هم 143300 تن بوده که در این حوزه رشد 8 درصدی نسبت به برنامه تعیین‌شده وجود داشته و مقایسه آن با مدت مشابه سال قبل نیز نشان‌دهنده افزایش تولید است. کاتد مس، نوعی از مس با کم‌ترین میزان ناخالصی است که در صنایع برق و الکترونیک به‌خصوص تولید تراشه‌های کامپیوتری کاربرد دارد.
در 6 ماهه نخست امسال هم بیش از 451 هزار تن اسید سولفوریک از معادن مس کشور تولید شده که یک رکوردشکنی محسوب می‌شود. این اسید یکی از مهم‌‌ترین و پرکاربرد‌ترین مواد شیمیایی موجود در جهان بوده تا جایی که عنوان سلطان اسید را به خود اختصاص داده است.
تولید و مصرف اسید سولفوریک هر سال در جهان با رشد و افزایش تقاضا همراه است. اسید سولفوریک قادر به حل چربی‌ها و لیپیدهاست و در تمام مواد شوینده کاربرد دارد. این اسید مهم‌ترین ماده در تولید کودهای شیمیایی هم هست. صنایع دارویی، صنایع نساجی، صنایع مواد غذایی، صنایع فولاد و صنعت نفت از مشتریان اصلی اسید سولفوریک هستند.
آمارها نشان می‌دهد قیمت تمام‌شده هر تن مس در یک دهه اخیر کمتر از 3 هزار دلار اما میانگین قیمت فروش هر تن مس در همین مدت زمان حدود 7 هزار دلار بوده است. یعنی بیش از 100 درصد سودهی داشته و همین مسئله نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در حوزه مس نسبت به سایر فلزات پایه، درآمدزایی بسیار زیادی برای کشور خواهد داشت.
ذخایر برخی از مواد معدنی کشور تا چند دهه دیگر ظرفیت برداشت دارد اما 19 میلیارد تن ذخیره معدنی مس تا 100 سال آینده قابلیت تولید ثروت برای کشور را به همراه دارد. درنتیجه برنامه‌ریزی صحیح در این زمینه که البته نیاز به ماشین‌آلات سنگین و دیگر تجهیزات دارد، یک تولید پایدار برای نسل‌های آینده ایجاد می‌کند.