از سخن‌ها بلا خیزد
قال رسول‌الله(صلّی الله علیه و آله): البلاء موکل بالمنطق، بلا متوقف بر سخن گفتن است.(1)
منطق یعنی سخن گفتن، حرف زدن. می‌فرماید که بلاء موکل (گماشته شده و متوقف) به حرف زدن است. حرفهای من و شما.
مثل چیزی است که آن را در آسمان معلّق کردند و هر لحظه ممکن است نازل بشود و به امری متوقف است. آن امر کلام است، حرفهای من و شماست.
معنای این جمله این است که بسیاری از بلاهای زندگی، چه بلاهای طبیعی و چه بلاهای اجتماعی مثل اختلافات، فسادهای اخلاقی، فسادهای سیاسی که همه بلاست.
موکول و متوقف است به حرف زدن ما و شما.
اگر حرفی بزنیم که با موازین منطق الهی سازگار نباشد، غیبت باشد، شایعه پراکنی باشد، دروغ باشد، افتراء باشد، حرف بیجا باشد مثل حرفی که دروغ هم نیست، افتراء هم نیست، غیبت هم نیست، اما بیجاست، بی‌مورد است: لیس کلما لایعلم یقال؛ همه دانسته‌ها را نباید گفت.(2)
آدم نباید همه حرفهایی که می‌داند در همه جا بر زبان بیاورد.
چرا که گاهی موجب می‌شود بلائی به وجود بیاید، مفسده‌ای به وجود بیاید. باید مواظب حرف زدنمان باشیم.
در این دوره که وسایل ارتباط جمعی گسترش پیدا کرده، این معنا اهمیت مضاعفی پیدا می‌کند.
هر حرفی را نباید زد، هر حرفی را در هر موقعیتی نباید زد، ولو اینکه آن حرف فی نفسه دارای جنبه حرمتی هم نباشد، نه غیبت است، نه کذب است،راست هم هست، اما نباید گفت؛ بخصوص با این وضعی که امروز در دنیای ارتباطات وجود دارد.
خب دو نفر آدم می‌نشینند با هم حرف می‌زنند، اگر چنان‌که این حرف بین این دو نفر باشد، شاید هیچ محذوری به وجود نیاید، مثلاً فرض کنید دو نفرند نشسته‌اند از یک چیزی گله‌مندند و به مسئله‌ای انتقاد دارند،با هم حرف می‌زنند، اشکالی هم ندارد.
اما امروز با این وسایل الکترونیکی، اینترنتی و غیره همین حرف دو نفره امکان این را پیدا می‌کند که در یک سطح وسیعی منتشر بشود، مستمعین زیادی پیدا کند.
این خیلی مراقبت لازم دارد که چه میگوییم، به کی میگوییم، کجا میگوییم و چه جور میگوییم.
شرح حدیث در ابتدای درس خارج فقه، 1392/9/28
___________________________
1. مستدرک الوسائل، ج 9، ص 31؛ الشافی، ج1، ص826.
2. مشارق الانوار، ص 26.
* پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب