کیفی‌سازی کالای داخلی
مهدی جبرائیلی تبریزی
3- دولت و حمایت از تولید
دولت اسلامی در این موضوع چند وظیفه اصلی دارد:
الف- مدیریت و نظارت کلان دولتی
نظام سیاسی حاکم باید عهده‌دار تنظیم و ساماندهی بازار به ویژه در اوضاع بحرانی باشد. این تعهد همراه با نظارت دائمی و جدی، جزء اصول اساسی اقتصاد اسلامی به شمار می‌رود.
«دولت مسئولیّت برنامه‌ریزی، زمینه‌‌سازی، ظرفیّت‌‌سازی، هدایت و کمک دارد. کار اقتصادی و فعّالیّت اقتصادی دستِ مردم است، مال مردم است؛ امّا... دولت - به‌عنوان یک مسئول عمومی -
نظارت می‌کند، هدایت می‌کند، کمک می‌کند. آنجایی که کسانی بخواهند سوء‌استفاده کنند و دست به فساد اقتصادی بزنند، جلوی آنها را می‌گیرد؛ آنجایی که کسانی احتیاج به کمک دارند، به آنها کمک می‌کند. بنابراین آماده‌‌سازی شرایط، وظیفه دولت است؛ تسهیل می‌کند».1
ب- جلوگیری از قاچاق و واردات بی‌رویه
یکی از مؤلفه‌های حمایت از تولید داخلی، جلوگیری از ورود کالای قاچاق به کشور است. مسلم است که با ورود کالای قاچاق، مخصوصاً کالاهای دارای مشابه داخلی، بازار توسط کالای خارجی اشباع شده و با گرایش مصرف‌کننده به آن کالا به ویژه با تلقی برتری برند خارجی، تولید داخلی به مرور با مشکل مواجه خواهد شد.
از این لحاظ آیت‌الله خامنه‌ای فرمودند: «[در موضوع] قاچاق، بنده به مسئولین گفته‌ام که آقاجان! وقتی شما آن باند قاچاقچی را پیدا می‌کنید و آن جنس کلان قاچاق را که چند هزار
تُن وزن آن است، وارد کشور می‌کنید، این جنس را جلوی چشم همه آتش بزنید؛ ضربه بزنید به قاچاقچی، به جنس دارای مشابه داخلی. خب معلوم است وقتی‌که جنس خارجی وارد شد- چه از مبادی ورودی قانونی مثل گمرک و امثال اینها، چه از مبادی قاچاق که متأسّفانه خیلی هم زیاد است- تولید داخلی می‌خوابد. وقتی تولید داخلی خوابید، همین وضعی پیش می‌آید که امروز هست: جوان ما بیکار می‌شود، اشتغال ما کم می‌شود، رکود برکشور حاکم می‌شود، وضع زندگی و معیشت مردم دشوار می‌شود. اینها را که دیگر از طریق ارتباط با آمریکا و با اروپا نمی‌شود حل کرد، اینها را خودمان باید حل بکنیم. اینها کارهایی است که به عهده خود ما است؛ راه این است».2
ج- دستگاه‌های دولتی و مصرف توليد داخلي
دستگاه‌های دولتی سهم بزرگی در حمایت از کالای ایرانی دارند. نیازمندی‌های این مجموعه عظیم در کشور می‌تواند زمینه استفاده و نیز فرهنگ‌سازی را در کشور فراهم سازد.
«دولتي‌ها هم در مصارف دولتي، در اشياء مصرفي‌اي كه در ساختمانها، در چيزهاي گوناگون مصرف ميكنند، حتماً ملاحظه كنند توليد داخلي را».3
ایشان استفاده دستگاه‌های دولتی از اجناس خارجی را مطلقاً ممنوع اعلام کردند: «اين وظيفه همه است؛ از جمله وظيفه دولت... من خواهش ميكنم در دولت مطرح كنيد، اصرار كنيد، پافشاري كنيد كه اشيائي كه جزو مصارف دولتي است، مطلقاً از خارج نيايد».4
و اگر دولت به سهم خود در «پشتيباني از توليدات داخليِ صنعتي و كشاورزي»5 عمل کند، «ما اين را تجربه كرده‌ايم. در مواردي به صورت قاطع به يك دستگاهي گفته شد كه اين كاري كه دارد انجام مي‌گيرد، بايد هيچ محصول غيرايراني در آن به كار نرود؛ و شد، و به بهترين وجهي هم انجام شد. اگر مديران ما عزم را جزم كنند براي اينكه محصول ايراني را، توليد ايراني را به كار بگيرند، هم توليداتِ باكيفيت هست، هم خود اين كار موجب مي‌شود كه در توليدات داخلي، كيفيت بالا برود. اين كار را حتماً بايستي انجام بدهند».6
اهمیت کیفیت
آیت‌الله خامنه‌ای درباره اهمیت کیفیت محصولات داخلی می‌فرماید: «اگر ما [در تولید] جهش کمّی داشته باشیم، [امّا] جهش کیفی نداشته باشیم، پیش نخواهیم رفت؛ یعنی اگر جهش کیفی وجود نداشته باشد، در بحث مصرف داخلی هم درمی‌مانیم؛ یعنی مصرف‌کننده داخلی وقتی دید که محصول داخلی کیفیّت ندارد، به طور طبیعی کشانده می‌شود به سمت محصول خارجی؛ وقتی مصرف‌کننده وجود داشت، واردکننده هم لامحاله و بدون تردید وجود خواهد داشت و دولت هم معلوم نیست بتواند جلوگیری کند. باید کاری کنیم که مصرف‌کننده داخلی قانع بشود به اینکه این کیفیّت، کیفیّت مطلوبی است... خب پس بنابراین مسئله جهش در کیفیّت هم خیلی مهم است؛ این در مصرف داخلی تأثیر دارد، در مصرف صادراتی هم تأثیر مضاعف دارد؛ یعنی اگر بخواهیم جنس ما در خارج از کشور رقابت‌پذیر باشد، بایستی کیفیّت را بالا ببریم و این خیلی موضوع مهمّی است».7
یکی از شبهاتی که ممکن است در مورد حمایت از کالای داخلی مطرح شود این است که؛ کالاهای داخلی کیفیت ندارند و خرید آن سبب استمرار و تایید عدم کیفیت خواهد بود.
در جواب این شبهه می‌توان گفت که اولاً؛ تمام کالاهای داخلی بی‌کیفیت نیستند و خیلی از آنها با محصولات خارجی دارای برند جهانی برابری می‌کنند، چنان‌که صادرات خیلی از تولیدات ایرانی گواه بر آن است. «خوشبختانه بسیاری از محصولات ما امروز همین‌جور است؛ یعنی کیفیّت تولید داخلی محصولات صنعتی ما در بخش‌های مختلف از خارجی بهتر است».8
ثانیا؛ یکی از وظایف دولت و تولید‌کننده همین است که اگر می‌خواهند کالای داخلی مشتری داشته باشد باید به کیفیت به عنوان یک مولفه مهم اهمیت بدهند.
«مسئله کیفیت خیلی مهم است؛ که مدیریت‌های تولیدی و کارگرهای عزیز باید به این مسئله توجه کنند. مسئله قابل رقابت بودن قیمت تمام‌شده مهم است و باید به آن توجه کنند؛ که این البته کمک دولت را می‌خواهد».9
ثالثاً؛ تعصب داشتن نسبت به کالای داخلی است. «ما نسبت به اقتصاد ملّیِ خودمان باید تعصّب داشته باشیم؛ مصرف جنس خارجی یکی از عیوب مهمّ ما است؛ ما بایستی تعصّب داشته باشیم نسبت به مصرف داخلی و جنس داخلی و اقتصاد ملّی‌مان».10
کشورهای پیشرفته مانند ژاپن و فرانسه همواره نسبت به تولیدات داخلی کشور خودشان تعصب نشان دادند و جنس بی‌کیفیت و یا کم‌کیفیت خودشان را حتی با قیمت گران‌تر نسبت به محصول خارجی ترجیح دادند.
رابعاً؛ جهاد کردن در مورد استفاده از کالای داخلی است. «ببینید کارگر ایرانی چه تولید کرده است، سرمایه‌دار ایرانی چه سرمایه‌گذاری کرده است. در زمینه‌ی مصرف، عمده کار دست مردم است؛ که این بخشی از اصلاح الگوی مصرف است... و بخشی از جهاد اقتصادی است. تولید ملی مهم است؛ این را باید هدف قرار بدهند».11
پانوشت‌ها:
1- حرم مطهر رضوی(ع)،1/1/1393.
2- بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم،11/5/1395.
3- دیدار مردم آذربایجان،29/11/1393.
4- بیانات در دیدار جمعى از کارگران سراسر کشور،09/02/1394.
5- پيام نوروزي به مناسبت آغاز سال 1391.
6- بیانات در دیدار جمعی از نخبگان و برگزیدگان علمی، 13/07/1390.
7- بیانات در ارتباط تصویری با مجموعه‌های تولیدی، 17/02/1399.
8- همان.
9- همان.
10- حرم مطهر رضوی(ع)،1/1/1397.
11- حرم مطهر رضوی(ع)، 1/1/1391.