ماجرای فضای مجازی و اظهار نظر درباره مدیریت این حوزه آن‌قدر جالب شده است که اگر قرار باشد حتی مدیران متولی را به الگو برداری از کشورهای پیش رو در این حوزه توصیه کنیم، متهم به دفاع از فیلترینگ می‌شویم. لکن همین ابتدا لازم است تا برای بار چندم تاکید کنیم که اگر نقدی نسبت به سوء مدیریت فضای مجازی کشورمان و کم کاری مسئولان مربوطه در این حوزه صورت می‌گیرد، اولا از روی دلسوزی و ثانیاً در راستای کمک به پیشرفت صنعت بومی است.
شنبه گذشته سازمان تنظیم مقررات وزارت ارتباطات با ارسال نامه‌ای به سه اپراتور اصلی کشور هشدار داد که ۲۴ ساعت فرصت دارند تا اختلال مشهود در شبکه اجتماعی غیربومی «کلاب‌هاوس» را بر طرف کنند. متن نامه همچنین متذکر شده بود، در صورت استمرار این اختلال و با توجه به جمع‌آوری ادله فنی، گزارش رخداد جرم برای پیگیری قضایی به دادسرا ارائه و درخواست پیگرد قضایی آمران و عاملان این اختلال ثبت و پیگیری خواهد شد.
با پایان ضرب‌الاجل 24 ساعته سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی از این اپراتورها شکایت کرد. شکایت سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با موضوع اختلال عمدی اپراتورهای مذکور در سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی و با استناد به ماده 737 قانون مجازات اسلامی به دادسرای عمومی و انقلاب تهران تسلیم شد. روز گذشته اما علی ربیعی سخنگوی دولت با اشاره به دستور رئیس‌جمهور به وزیر ارتباطات درباره پیگیری مشکلات پیش آمده برای شبکه اجتماعی غیر بومی «کلاب‌هاوس» تصریح کرد: «رئیس‌جمهور یکشنبه در دولت به وزیر ارتباطات دستور دادند که اولا جزئیات را به مردم بگویند و ثانیا مطابق قانون از مختل کنندگان شکایت و از اهرم‌های قانونی موجود برای پاسخگویی متخلفین و هم برای حفظ فضای ایجاد شده و باز شده استفاده نمایند. دیدگاه دولت مبنی بر باز بودن این شبکه اجتماعی است.» اقدام سازمان تنظیم مقررات و دستور رئیس‌جمهور در حالی است که سخنگوی شرکت مخابرات ایران تاکید کرده است: هیچ‌گونه اختلال و محدودیتی در راستای استفاده از پلتفرم کلاب‌هاوس در شبکه داخلی مخابرات مشاهده نشده است. محمدرضا بیدخام در مصاحبه با خبرگزاری صدا و سیما اظهارداشت: موضوع ایجاد محدودیت برای این پلتفرم در شبکه شرکت مخابرات ایران بررسی ویژه شد، اما هیچ‌گونه اختلال و محدودیتی در راستای استفاده از این پلتفرم در شبکه داخلی شرکت مخابرات مشاهده نشد و سایر موارد در حال بررسی و پیگیری است.
اکنون برای روشن‌تر شدن ماجرا ذکر چند نکته لازم است.
1- پیش از ضرب الاجل وزارت ارتباطات به اپراتورها، شائبه‌هایی درباره فیلتر شدن این شبکه اجتماعی مطرح بود که دادستان کشور در واکنش به این موضوع اظهار داشت هیچ تصمیمی در این باره گرفته نشده است.
2- سخنگوی قوه قضائیه نیز روز گذشته در پاسخ به سؤالی در مورد احتمال فیلترینگ شبکه اجتماعی کلاب‌هاوس اظهارداشت: «این موضوع را بخشی از حوزه فضای مجازی کشور می‌دانیم و از رهاشدگی فضای مجازی گله داریم، همان‌طور که مرز‌های آبی، دریایی و... ساماندهی و مدیریت می‌شود فضای مجازی نیز نیازمند ساماندهی و مدیریت است. این مسئولیت به عهده دولت، وزارت ارتباطات و نهاد‌های متولی است. آنها باید این فضا را مدیریت و ساماندهی و از رها شدگی آن جلوگیری کنند و چنانچه در انجام ماموریت‌های خود قصور کنند باید در ارتباط با قصور خود پاسخگو باشند.» اظهارات صریح سخنگوی قوه قضائیه درباره موضع دستگاه قضایی کشور نسبت به این شبکه اجتماعی، حکایت از عدم ورود قوه قضائیه برای فیلتر شدن کلاب‌هاوس دارد.
3- مهدی انجیدانی، مدیرعامل شبکه اجتماعی بومی گپ در واکنش به ضرب الاجل وزارت ارتباطات در صفحه مجازیش نوشت: « خوب کلاب‌هاوس جان، با شما کاملا احساس همدردی می‌کنم. اختلال در دسترسی مخاطبین به سرور سرویس‌دهنده درد بزرگی است. اما خدا رو شکر کن که برات اولتیماتوم دادن. بیش از ۳۰٪ کاربران گپ، برای دور زدن اختلال‌ها و دسترسی بهتر، ماه‌هاست از قندشکن استفاده می‌کنند.»
4- فعالیت این پلتفرم در کشور و توجه ویژه رئیس‌جمهور و وزیر ارتباطات به آن در حالی است براساس مصوبه شورای عالی فضای مجازی، هر پیام رسان اجتماعی داخلی و خارجی برای فعالیت نیازمند مجوز است. در همین زمینه خبرگزاری تسنیم نوشت:«شکایت وزارت ارتباطات از اپراتورها به بهانه اختلال در شبکه اجتماعی خارجی کلاب‌هاوس در حالی است که این وزارتخانه و آقای وزیر طبق ماده ۲ مصوبه «سیاست‌ها و اقدامات ساماندهی پیام رسان‌های اجتماعی» مرتکب تخلف شدند و شکایت آنها فرار به جلو است.در این مصوبه تصریح شده، «برای پیام‌رسان‌های اجتماعی خارجی متقاضی مجوز، انجام ذخیره‌‌سازی و پردازش داده‌ها در داخل کشور و معرفی نماینده رسمی حقوقی‌ تام‌الاختیار داخلی الزامی است. به نظر می‌رسد این بخش از مصوبه درباره شبکه اجتماعی خارجی کلاب‌هاوس رعایت نشده و وزارت ارتباطات باید پاسخگوی این تخلف به مراجع نظارتی باشد. سخنگوی دولت اعلام کرده، رئیس‌جمهور به وزیر ارتباطات دستور داده از اختلال کنندگان در شبکه اجتماعی خارجی کلاب‌هاوس شکایت شود، اما نگفته که این شبکه اجتماعی خارجی از کدام مرجع قانونی در کشور مجوز فعالیت گرفته است.حال اگر مجوزی صادر نشده چرا سخنگوی دولت رسماً از یک اقدام غیرقانونی به نفع یک پیام رسان خارجی دفاع می‌کند و اهداف پشت پرده سیاسی از این حمایت‌های غیرقانونی چیست؟».
5- اکنون فارغ از اینکه شبکه اجتماعی آمریکائی کلاب‌هاوس مجوز فعالیت در کشور را کسب کرده یا نه، و اینکه چرا مسئولان فضای مجازی کشور نسبت به مشکلات یک پلتفرم خارجی تا این حد حساسیت ویژه‌ای به خرج داده‌اند باید از آنها پرسید چرا با وجود اینکه بسیاری از پلتفرم‌های بومی با وجود امکانات و ظرفیت‌های بسیار زیاد، مشکلات مشابه و عدیده دیگری دارند و سال‌هاست منتظر توجه ویژه دولت برای رفع موانع شکوفایی بیشتر خود هستند. به عبارتی این همه حمایت از پیام‌رسان‌های خارجی و کم توجهی به نمونه‌های داخلی نه تنها با استقلال کشور در عرصه فضای مجازی و فرمان رفع موانع تولید و شکوفایی تناقض دارد بلکه مشکوک هم هست. در همین زمینه «دادگر»، یکی از فعالان فضای مجازی نوشت: «کلاب‌هاوس ایرانی داشتیم، آن‌هم سال‌ها پیش اما نابودش کردیم! آری گفت‌وگوی صوتی داشتیم، آن‌هم در بستر یک‌ پیام‌رسان بومی... بله! بیسفون را می‌گویم. سال ۹۷ بیسفون گفت‌وگوی صوتی را در گروه‌ها اضافه کرد، یادش بخیر جلسه‌ کشوری با دوستان مسئول... داشتیم.کانال داشت آن هم زمانی که حتی تلگرام کانال نداشت! استیکرها و برچسب‌های جذاب ایرانی با شخصیت‌های کارتونی ایرانی...سرعت عالی، تماس صوتی، تماس تصویری و... همه این امکانات را داشت آنهم زمانی که مردم آرزوی تماس حتی صوتی از تله‌گرام را داشتند! اما همین عدم حمایت‌ها، همین مرغ‌همسایه‌غازاست‌ها، بی‌توجهی‌ها و...باعث شد نه تنها گفت‌وگوی صوتی نباشد، بلکه نزدیک یکماه پیش دیگر بیسفونی نباشد!ما نه تنها بیسفون، بلکه استعداد جوانان ایرانی‌مان را کشتیم!امید است بیدار شویم!»
6- گفتنی است، این روزها مشکلات اقتصادی و اجتماعی فشار سنگینی بر روی دوش مردم وارد کرده است. مشکلاتی همچون گرانی کالا و اقلام مصرفی، کمبود و گرانی و در نتیجه صف‌های طویل مرغ دولتی در روزهای کرونایی، افزایش سرسام آور گرانی مسکن و رشد کرایه خانه‌ها، سختی ازدواج و تشکیل زندگی، آب شدن سرمایه مردم در بورس، بی‌تدبیری منجر به افزایش تلفات کرونایی و سایر مشکلات در حالی است که مردم مدتهاست چشم انتظار‌اندکی تدبیر یا دستوری ویژه و قاطع از سوی رئیس‌جمهور برای برخورد با تخلفات و کم کاری‌ها و رفع مشکلات روز افزون خود هستند، اما حال که می‌شنوند دستور قاطع رئیس‌جمهور نه برای حل مشکل آنها بلکه برای اینکه آب در دل یک پیام‌رسان خارجی تازه از راه رسیده تکان نخورد چه حسی پیدا می‌کنند؟! خوب است مسئولین به ویژه رئیس‌جمهور محترم چنین تدابیر و جدیت و دستوراتی را درباره ساماندهی بازار مرغ و مسکن و خودرو و... داشته باشند. امروز که درباره مشکلات یک شکبه اجتماعی با چند هزار نفر مخاطب صحبت می‌کنیم، میلیون‌ها ایرانی درباره نابسامانی‌های بازار و اقتصاد گلایه دارند.