ماجرای «انتخاب رشته» و اسکناسهایی که از کف می‌روند!
کنکور سراسری با همه فراز و فرودهایش به پایان رسید و اکنون بازار پُرتب و تاب انتخاب رشته و مشاوره در کوچه و خیابان بیداد می‌کند. شاید این موضوع روشن باشد که این مؤسسات برای جذب دانش‌آموزان در مسیر انتخاب رشته تبلیغات ویژه‌ای می‌کنند و درصددند با این راه و در فضای رقابتی سرمایه مادی و انسانی خود را افزایش دهند. اما در این بین نام سازمانی دولتی به چشم می‌خورد که حضور آن در بین همه مؤسسات غیردولتی انتخاب رشته باعث می‌شود این فکر در اذهان عمومی پدید آید که آیا یک سازمان دولتی گسترده هم می‌تواند در این میان به رقابت عادلانه بپردازد در حالی که دسترسی وسیعی به اطلاعات کاربری داوطلبان گذشته داشته و بر اساس آن مشاوره انتخاب رشته ارائه می‌کند!
انتخاب رشته مجازی
به روش سازمان سنجش
سازمان سنجش آموزش کشور هر ساله بعد از اعلام نتایج کنکور سراسری سامانه‌ای را در پورتال خود تحت عنوان «سامانه راهنمای انتخاب رشته مجازی» فعال می‌کند که در این سامانه داوطلبان با ارائه مشخصات خود می‌توانند مشاهده کنند که با همین نمره و رتبه در کنکور سال گذشته در چه رشته‌ای می‌توانند قبول شوند و بر اساس آن احتمال قبولی خود در سال جاری را حدس بزنند. اما سؤالی که باید مطرح شود این است که آیا مؤسسه غیردولتی و یا سازمان‌های دیگری نیز می‌توانند چنین اطلاعاتی در اختیار داوطلبان بگذارند؟
شاید بتوان این اقدام سازمان سنجش را نوعی رانت اطلاعاتی نامید؛ چراکه به آمار و ارقام دقیق داوطلبان مجاز به انتخاب رشته دسترسی داشته و هر ساله با میزان آن و تخمین‌های قبولی مربوطه به ارائه مشاوره اینترنتی می‌پردازد. این در حالی است که سازمان سنجش از هر داوطلب مبلغ ۷۵ هزار ریال بابت این مشاوره اینترنتی دریافت می‌کند. که اگر بر فرض مثال تمام داوطلبان مجاز به انتخاب رشته که تعداد آنها ۸۳۲ هزار و ۲۸۹ نفر است از این سامانه استفاده کنند مبلغی بیش از ۶۰ میلیارد ریال برای این سازمان درآمد به دست خواهد آمد! و همه این‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که مسئولان کشور برای مبارزه با مافیای کنکور کمر همت بسته‌اند.
سنجش، انحصاری عمل می‌کند!
یکی از کارشناسان حوزه کنکور و مشاوره، با اشاره به نرم‌افزار انتخاب رشته سازمان سنجش آموزش کشور، می‌گوید: «در زمان انتخاب رشته داوطلبان کنکور، سازمان سنجش آموزش کشور در اطلاعیه‌ای از وجود نرم‌افزار انتخاب رشته خبر می‌دهد. داوطلبین با تهیه کارت اعتباری می‌توانند از این نرم‌افزار استفاده کنند که با ورود کد داوطلبی متقاضی، نرم‌افزار به‌طور اتوماتیک به کارنامه و اطلاعات شخصی داوطلب دست پیدا می‌کند. انحصار این نرم‌افزار برای سازمان سنجش آموزش کشور است.»
وی معتقد است: «نرم‌افزار انتخاب رشته سازمان سنجش آموزش کشور جامعه آماری وسیعی را در دست دارد. هر فرد با واردکردن شماره داوطلبی خود این امکان را به نرم‌افزار می‌دهد که این نرم‌افزار به کارنامه داوطلب در دسترسی پیدا کند با استفاده از این نرم‌افزار داوطلب انتخاب رشته مجازی می‌کند. دیدگاه‌های مختلفی درخصوص نرم‌افزار انتخاب رشته سازمان سنجش آموزش کشور وجود دارد. برخی این نرم‌افزار را کمک به داوطلبین و بعضی دیگر آن را سوءاستفاده و راهی برای درآمدزایی انحصاری این سازمان می‌دانند.»
شاید بتوان این مسئله را از بُعد دسترسی آزاد به اطلاعات مورد بررسی قرار داد؛ اگر استفاده از آمار و کارنامه پذیرفته‌شدگان سال‌های قبل کنکور برای انتخاب رشته مجاز باشد بنابراین باید با در نظر گرفتن موارد قانونی و خصوصی آنها را در اختیار عموم قرار داد تا بر اساس قانون دسترسی آزاد به اطلاعات از آن استفاده شود. اما چنانچه این مسئله طبق همین قانون، خلاف امر بوده و دسترسی به اطلاعات آزمون داوطلبان سال گذشته تخلف محسوب شود؛ سازمان سنجش آموزش کشور چگونه از این آمار استفاده کرده و مشاوره انتخاب رشته ارائه می‌کند در حالی که بسیاری از مشاوران و متخصصان کنکور نیز معتقدند این روش سازمان سنجش اشتباه است.
این مشاور کنکور در ادامه اظهار می‌دارد: «نرم‌افزار انتخاب رشته سازمان سنجش آموزش کشور، یک نرم‌افزار ذاتاً اشتباه است؛ زیرا بر اساس اطلاعات سنوات گذشته انتخاب رشته می‌کند. درحالی‌که سطح علمی داوطلبین سال گذشته با امسال متفاوت است. همچنین این نرم‌افزار به انتخاب داوطلب توجهی ندارد و صرفاً با توجه به اینکه داوطلب هم‌رتبه وی سال گذشته کجا قبول شده است، انتخاب رشته فرد را انجام می‌دهد. درحالی‌که نمی‌داند داوطلب تمایل دارد در کدام رشته، استان و دانشگاه درس بخواند.»
این کارشناس کنکور ادامه می‌دهد: «اگر سازمان سنجش آموزش کشور در توجیه این نقص مدعی شود که می‌داند داوطلب کجا قبول می‌شود؛ باید پاسخگو باشد که چرا با این آگاهی، ۱۵۰ رشته را برای داوطلب پیشنهاد می‌دهد. نرم‌افزار انتخاب رشته برای هر مؤسسه معتبر و غیرمعتبر هم که باشد، یک نرم‌افزار اشتباه است. نرم‌افزار انتخاب رشته کلی‌گویی است و بر مبنای احتمالات صحبت می‌کند. همچنین اطلاعات دفترچه امسال در این سیستم گنجانده نشده است، زیرا به‌روزرسانی این نرم‌افزار با دفترچه امسال در این زمان محدود ممکن نیست.»
بنابراین به صراحت می‌توان به این نکته پی برد که سازمان سنجش در حالی برای سال جدید مشاوره انتخاب رشته مجازی ارائه می‌کند که با فرض صحیح‌بودن کار آن در دسترسی و استفاده از رانت اطلاعاتی خود، این اقدام از اساس اشتباه است چراکه مبنای وی انتخاب رشته سال گذشته بوده و متناسب با علاقه‌مندی و آمار امسال نیست. نامبرده همچنین معتقد است: «اینکه انحصاراً جامعه آماری به این بزرگی در اختیار یک مؤسسه مشخص قرار بگیرد عدالت نیست بلکه باید تمامی‌سیستم‌های آموزشی بتوانند خود را در این عرصه ارائه کنند.»
به‌نقل از آنا؛ با این حساب به‌نظر می‌رسد سازمان سنجش آموزش کشور خود ید طولایی در برنامه‌ها و فعالیت‌های پیش و پس از کنکور دارد. اکنون پس از این بررسی‌ها سؤالی که در اذهان عمومی به‌وجود می‌آید این است که چه کسانی در پشت پرده مافیای کنکور قرار داشته و اجازه حذف آن را نمی‌دهند!