دیدگاه اساتید
«ليس للانسان الا ما سعی | نجم/39» آیه‌ای آشنا از قرآن کریم است که ارزش دنیوی انسان را تنها به تلاش و کوشش و مجاهدت‎هایش می‌داند و از این روست که معصوم (ع) نیز پیرو همین مطلب می‌فرماید: «الدنیا مزرعه الاخرهًْ». بر این اساس بر آدمی تکلیف است که عزم خود را بر خدمت رسانی و جهاد بیش از پیش در راه کسب رزق حلال و خدمت به مردم – که همان عبادت در راه خدا باشد - جزم نموده و عمر خویش را به بطالت و یکجانشینی سپری نکند. امروزه اما رده‌بندی کشورها براساس ساعات کاری کارمندان و جمعیت فعال‎شان تعیین می‌گردد؛ بر همین مبنا تلاش‌های شبانه‌روزی مردمان هر کشوری بر ارتقای رتبه‎شان در میان سایرین، استوار است.
این تلاش‌های مداوم اما تنها به کارمندان رسمی دولت‌ها و کارکنان ادارات و موسسات محدود و محصور نشده و تمام جمعیت فعال اجتماع را در بر می‌گیرد. اگر بخواهیم مثالی بومی را در این زمینه یادآور شویم، اکثریت میانسالان امروزی در خاطر دارند که علاوه‌بر پدر خانواده که یا به شغل کشاورزی مشغول بود یا دامپروری می‌کرد و یا شاید در مناطق شهری بعنوان کارمند اداره یا شرکتی شناخته می‌شد، مادر عموماً خانه‎دار خانواده نیز همپای پدر و چه بسا بیش از او، و همزمان با مدیریت امور خانه و فرزندان، با قالیبافی، تولید صنایع دستی، تولید بسیاری از محصولات غذایی و لبنیات و...؛ بار بزرگی از تأمین معیشت خانوار را بر گردن داشت. زحمت توامان اداره منزل و تامین بخشی از مخارج زندگی در حالی بر عهده زن بود که بانوی خانه، علاوه‌بر حفظ آرامش و امنیت خود به جهت کار در منزل و محفوظ بودن از در ارتباط بودن بی‎جهت با سایرین - بالاخص جنس مذکر - تجربیات فراوانی را از این فعالیت‌های درآمدزا کسب می‌نمود و می‌توانست با انتقال این تجربیات عمدتاً یَدی به فرزندان خود، نسلی کاربلد، توانمند، متکی به نفس و مستقل را تحویل جامعه دهد.
مقصود از یادآوری مثال فوق این بود که بدانیم، استفاده از وقت و صرف آن در جهت بالا بردن هرچه بیشتر بهره‌وری و راندمان کاری، که بازگردان دقیق مفهوم دینی «جهاد» است، اگرچه امروزه تاحدودی کمرنگ شده اما در گذشته کاملاً رواج داشته و از اصول اساسی سبک زندگی ایرانی/اسلامی به‌شمار می‎رفته است. یکی از مسائلی که اکنون کشورمان با آن درگیر است، موضوع تحریم‌های ظالمانه‌ای است که از سوی قدرت‌های استکباری به سرکردگی ایالات متحده علیه ایران اسلامی در حال اعمال است. از این رو، از عمده مواردی که اهمیت آن در دوران کنونی مضاعف است، مجاهدت دوچندان آحاد ملت در راستای یاری رساندن به اقتصاد ملی و افزایش ثروت عمومی است که تمامی این موارد را می‌توان چکیده‌ای از فرامین موکد رهبری فرزانه انقلاب در توصیه و توجه به اصل «اقتصاد مقاومتی» دانست.
اقتصاد مقاومتی اگرچه مفهومی بسیط بوده و ارکان و اجزای بسیار دارد اما مهم‌ترین بخش آن را می‌توان در مجاهدت مردمی برای مساعدت و یاری رساندن به تولید ملی جست‌وجو نمود. در همین زمینه، توسعه و گسترش کسب و کارهای خانگی و در دستور کار قرار دادن آموزش شیوه‌های درآمدزایی با سرمایه‌های خُرد و اندک به اقشاری همچون بانوان خانه‎دار، نوجوانان و...، می‌تواند زمینه‌ساز آغاز جهادی عظیم در میان ایرانیان باشد تا به این طریق، نه تنها به خود و خانواده‌شان سود برسانند بلکه کشور را در برابر زیاده خواهی‌ها و فشارهای خارجی نیز واکسینه کنند.
این مجاهدت از جنس جهاد با نفس اماره‎ای است که همواره انسان را به عزلت و تنبلی دعوت می‌کند و با حواله دادن وظیفه ثروت‌اندوزی ملی به کارگزاران و دستگاه‌های حکومتی، تمام قصورها و تقصیرات را بر گردن نهادهای حاکمیتی می‌اندازد. بنابراین واجب و ضروری است که با ترویج و تشویق مردم به مشارکت داوطلبانه در این جهاد عمومی، نقش خود را به نحو احسن در هم‎افزایی ملی ایفا نموده و خود در حکم رافع مشکلات و راه‌حل نارسایی‌ها در حوزه‌های گوناگون، وارد عرصه و صحنه شوند.
* نصیر پورعلی
پژوهشگر فرهنگی و استاد دانشگاه