نگاهی به فیلم جاده قدیم
موج سواری با درام ویران!
آرش فهیم
برای آنهایی که اخبار خارجی به ویژه خبرهای هنری و سینمایی در غرب را دنبال میکنند، جنبشی در فضای مجازی با هشتگ«Me Too» (من هم) آشناست. جنبشی که هدفش، افشاگری آزار و اذیت زنان در حیطههای مختلف است؛ ابتدا نیز از سینما آغاز شد و سپس به عرصههای مختلف رسید. در این جنبش، هنرمندان و شخصیتهای مختلف، درباره نا امنی و حرمت شکنیهای گستردهای که علیه زنان در اروپا و آمریکا اتفاق میافتد درددل میکنند. کارگردان «جاده قدیم» هم سعی کرده تا سوار بر این موج، فیلمی با موضوع مشابه بسازد.
این فیلم از چند روایت و درونمایه شکل گرفته که بیشتر آنها هیچ ربطی به هم ندارند. ماجرای امتناع زن آزار دیده (مینو) از طرح شکایت و پی گیری قضایی مسئله، عینا شبیه به همین ماجرا در فیلم «فروشنده» اصغر فرهادی است. پخش پیدرپی اخبار صداوسیما درباره مذاکرات هستهای، موضوع وامهای کلان بانکی، مسئله بارداری عروس خانواده و تصمیم وی برای سقط جنین، طرح ماجرای برادر مینو و حتی وجود دختر نوجوان وی، با قصه اصلی فیلم پیوند نیافتهاند.
حادثه کلیدی و راهبردی «جاده قدیم» از پایه و اساس غلط و باورناپذیر است. در این فیلم میبینیم که منزل مینو (مهتاب کرامتی) جایی در شمال تهران است و محل کار او نیز تقریبا همان حوالی به نظر میرسد یا حداقل در مرکز شهر قرار دارد. او برای اینکه از محل کار خود به خانهاش برسد سوار یک خودروی مسافرکش میشود و راننده این خودرو او را به جایی خارج از تهران و یک منطقه بیابانی میبرد و مورد آزار قرار میدهد. در دیالوگهایی که درباره این واقعه مطرح میشود متوجه میشویم که راننده، با رفتن به خیابانهای فرعی، مینو را به آنجا برده. قاعدتا فاصله و زمان زیادی از مبدأ تا محل وقوع جرم میگذرد و جهت مسیر خودرو نیز باید برخلاف جهت مسیر منزل مینو بوده باشد. با این اوصاف و با توجه به اینکه مینو در طول راه، بیدار و هوشیار بوده، این سؤال پیش میآید که او طی این مسیر و درحالی که میدیده لحظه به لحظه به جای اینکه به مقصد خود نزدیکتر شود دورتر میشده، چرا هیچ واکنشی نشان نداده؟ چطور میتوان باور کرد که مینو، بانویی که با زیرکی جلوی دادن وام کلان و بدون وثیقه به تاجران گردن کلفت را میگیرد، اصلا متوجه نشده که راننده مسافرکش او را به جایی فرسنگها دورتر از منزلش میبرده؟ با توجه به اینکه این اتفاق در شب سال تحویل رخ داده و در تصاویر فیلم هم بارها بر ازدحام جمعیت در خیابانهای شهر تأکید میشود، چرا این زن توانمند و باهوش سعی نکرده تا قبل از خارج شدن از شهر، از مردم کمک بگیرد یا تقلا کند تا از ماشین نجات یابد؟
به همین دلایل هم هست که مخاطب در حین تماشای «جاده قدیم» به جای اینکه از وضعیت بغرنج مینو متحیر شود، از فیلمنامه ویران و ضعیف این فیلم، حیران میشود.