گروکشی متقلبانه از دانشجویان
مقاله بیار، نمره بگیر!
یکی از دانشجویان با ارسال خبری مدعی شده است که یکی از اساتید در یک دانشگاه علوم پزشکی به تازگی در اقدامی عجیب از درج و صدور نمره دانشجویان خودداری میکند. این استاد، دانشجویان را مجبور میکند برای دریافت نمرههای خود یک مقاله علمی به نام وی تهیه کنند و تا زمانی که دانشجویان این کار را انجام ندهند نمرهای برای آنها صادر نمیکند! کاری که بیش از هر چیز، دور از شان یک استاد دانشگاه است.
استاد مذکور که البته سوابقی مبهم و جنجالی نیز در کارنامه دارد مدت زیادی است دست به چنین سوءاستفادههای غیرقانونی و غیرشرعی از دانشجویان خود میزند و مشخص نیست چرا از سوی مسئولین مربوطه تا به حال هیچ برخوردی با وی صورت نگرفته است.
عجیبتر آنکه در محیط علمی و آموزشی دانشگاه که باید دانشجو از استاد خود درس اخلاق بیاموزد، چنین رفتارهای غیراخلاقی از سوی برخی از اساتید انجام میشود و بالطبع زحمات و خدمات سایر جامعه اساتید گرامی دانشگاه در نگاه دانشجویان تحت تاثیر قرار گیرد و موجب بدبینی به سایرین نیز شود.
اما مشابه این مورد بهاشکال مختلف در برخی دانشگاههای دیگر نیز به چشم میخورد. نقد اصلی به مصداق فوق نیست؛ انتقاد به روالی است که ریشه اصلی آن به سیستم آموزشی و پژوهشی بازمیگردد.
عمده اساتید به راههای مختلف از قبیل تخصیص نمره، ترجمه متون بیگانه و...، در ظاهر جهت ارتقا سطح دانشجو اما ایجاد رزومه قوی و ارتقا سمت خود را دنبال میکنند و برخلاف تصور عامیانه، مسیر رشد و ترقی دانشجویان و اساتید در دانشگاه و سیستم آموزشی دارای نقاط مثبت بسیار و جامعیت است. به عبارت بهتر برنامه پیشرفت در دانشگاه بسیار خوب نوشته شده است، معیار اصلی دانش و سواد افراد جهت پیشرفت است.
مشکل امروز ناشی از نحوه عمل اساتید و دانشجویان از برنامه مدون علمی جهت پیشرفت است. اینکه دانشجویان باید در دانشگاه کارهای پژوهشی را بیاموزند امری واضح است و در همین راستا ارائه کار علمی-پژوهشی توسط اساتید نیز در چارچوبی شبیه به این دارد. اما زمانی که در اجرا از دانشجو به عنوان ابزار کسب امتیاز علمی در قبال نمره میشویم، همان خطا رخ میدهد.
نوشتن کتاب، مقاله، ترجمه و سایر مدلهای کسب امتیاز علمی، وظیفه استاد است؛ وظیفهای که به دلایلی از قبیل نبود نظارت بالادستی به دانشجو محول شده است. در این بین اختیار مطلق اساتید در اعطای نمره، احتیاج دانشجو به نمره دلخواه و آزادی وقت دانشجو در انجام این کار را موثر نشان میدهد.
نبودن نظارت و ساده گرفتن کارهای علمی در همایشها و سایر وجوه علمی باعث ایجاد حجم انبوهی از مقالات و کتابها در کشور شده است؛ اساتید نیز با استفاده از همین مسئله معمولا کتب تالیفی خود را به عنوان مرجع معرفی میکنند. نتیجه این فرایند رسیدن به نقطهای است که اعلام کنیم از هر صد مقاله و کار علمی در کشور تنها یکی جنبه اجرایی پیدا میکند؛ درحالی که همین فرایند در کشوری مثل کانادا به 25 درصد میرسد.
در همین رابطه معاون پژوهشی وزارت علوم میگوید: ۵ تا ۱۰ درصد پایان نامههای دانشجویی کاربردی است یعنی فقط نظری نبوده بلکه احتمال کاربردی شدن و تقاضا محور بودن آنها وجود دارد.
وحید احمدی درباره اینکه چند درصد پایان نامه و رسالههای دانشجویی کاربردی است گفت: اصطلاح کاربردی یعنی تقاضا محور، درخصوص برخی از پروژهها، اعلام میشود که کاربردی است یعنی احتمال کاربردی بودن و تقاضا محور بودن آن وجود دارد و فقط نظری نیست.
وی ادامه داد: پایان نامه و رسالههایی که بدین صورت کاربردی هستند، حدود ۵ تا ۱۰ درصد هستند.
معاون پژوهشی وزارت علوم افزود: اما تعداد رسالههایی که تقاضا محور بوده و همراه با پروژهای از بیرون دانشگاه باشند، بسیار پایین است شاید زیر یک درصد یا یک درصد باشد.
به گزارش خبرنامه دانشجویان؛ در کنار برنامهریزی تجویزی کلان برای آموزش دانشجویان در امور علمی و پژوهشی، وجود رکن نظارتی قوی برای کنترل و فرماندهی کارهای پژوهشی دانشجویان و اساتید امری بدیهی است. پس مقابله با گروکشیهای فوق نیز برخورد با اساتید و تنظیم بخشنامههای موقت میتواند در کوتاه مدت راهگشا باشد.
در انتها باید گفت که لزوما حجم زیاد تولید مقاله و کتاب بیانگر تولید علم و پیشرفت علمی تلقی نمیشود؛ نهضت ترجمه کتب بیگانه به حاشیه رفتن علوم انسانی بومی منتج شده است. در واقع توجیه دانشجویان و تغییر دیدگاه اساتید دو مقوله مکمل برای اتمام بهرهکشی از دانشجویان در عرصه علمی است.