آیا ما به صورت اتفاقی به دنیا‌ آمده‌ایم و یا خلقت ما بر اساس حساب و کتاب دقیقی در این نظام بوده است؟ بر اساس نظر بسیاری از دانشمندان مادی‌گرا، همه این عالم بر اساس یک اتفاق و به خاطر یک انفجار در عالم ماده رخ داده و کم‌کم سلول زنده‌ای یافت شده و تکامل یافته تا به صورت انسان فعلی درآمده است و این به معنای یک اتفاق کور و غیرحکیمانه است.
اما قرآن کریم وجود انسان‌ها را عبث و غیرحکیمانه نمی‌داند. آنچه خداوند بعد از آفرینش به ما داده است، ابزار حرکت اختیاری و مسئولانه است و اگر پذیرفتیم که خداوند ما را مختار آفریده و برای هر انتخاب خود باید روزی پاسخگو باشیم، باید ببینیم راه درست کدام است. مگر خدا نگفته است که انا هدیناه السبیل؟ کجاست این راه؟ آیا یافتن آن راه خیلی مشکل و پیچیده است، یا ما راه را ‌اشتباهی می‌رویم؟
حال که خداوند به ما عنایت کرده و در بین میلیاردها انسانی که در ابهام و غفلت و حیرت‌ها به سر می‌برند، مسیر درست را به ما به عنوان شیعه مسلمان انقلابی نشان‌ داده است، ما در مقابل این نعمت چه وظیفه‌ای نسبت به خودمان و خانواده و همسایه و شهر و کشور و دنیا داریم؟ آن هم در دوره‌ای که این جهّال سفیه شیطان‌صفت پرده از روی سفاهتشان برداشته و این بساط را در عالم به راه انداخته‌اند.
عزت بخشی مثال زدنی خداوند به ملت ایران
 در روی کره زمین در این گوشه عالم، خداوند به دست یکی از بندگانش که در وجودش غیر از خدا چیزی یافت نمی‌شد، چنان عزتی به ما بخشید که باور کردنی نبود؛ آن هم بعد از ذلتی که بر مردم ما حاکم شده بود و ارزش انسان‌های کشور از سگ اروپایی‌ها کمتر تلقی می‌شد. از آن ذلت به جایی رسیدیم که شخصیت‌های اول دنیا موقع سخنرانی امام(ره) کارشان را تعطیل می‌کردند که به صورت مستقیم سخن این پیرمرد را بشنوند؛ عزتی که هنوز ما هم نتوانسته ایم عمق آن را درک کنیم.
باید دانست که این عزت، تضمین شده نیست؛ همان طوری که قوم بنی اسرائیل بعد از اینکه خداوند آنها را بر تمام دنیا برتری داده بود، به خاطر ناسپاسی، به نهایت ذلت رسیدند، ممکن است عزتی که خدا به ما داده است در اثرناسپاسی از بین برود و این هشداری برای ماست.
اگر بخواهیم مورد غضب خدا واقع نشویم، باید فرمان آتش به اختیار رهبری در عرصه فرهنگی را جدی بگیریم و منتظر ننشینیم تا دیگران کاری را شروع کنند و ما هم به دنبال آنها برویم؛ کاری که بر عهده ما به عنوان طلبه است و وجود ما و حتی لباس ما بر آن شهادت می‌دهد، این است که ما در زمینه فرهنگی وظیفه داریم؛ و اگر هر صنف دیگری کار دیگری داشته باشد، اولویت اول ما کار فرهنگی است.
ابتدا باید بفهمیم در این عالم کجای کاریم و خدا از ما چه انتظاری دارد و امام زمان از ما شیعیانش چه توقعی دارد؛ حتی اگر یک دهم آنچه می‌توانیم را انجام دهیم نیز خوب است؛ اما متأسفانه حتی نسبت به توانایی خودمان آگاهی نداریم و خیلی راحت می‌گوییم: نمی‌توانم! البته روزی باید برای این کم‌کاری جواب دهیم.
نقش اخلاص امام در پیروزی نهضت
 حجت بر علیه ما، خود امام(ره) است که انجام داد و شد! او نه یار و یاوری داشت، نه بودجه‌ای داشت و نه قدرتی، اما تنها سرمایه‌اش خلوص بود و با این سرمایه، دنیا را متحول کرد! لذا باید توان خود را بسنجیم و در راهی که خدا ما را برای همان آفریده و از ما می‌خواهد، حرکت کنیم.
شرط  موفقیت در عمل به فرمان آتش به اختیار اخلاص است. آنچه سبب شد تا امام(ره)، امام(ره) شود، زور بازو نبود، حزب نبود؛ سرمایه کلانی نداشت؛ زندگی خودش نیز به سادگی و با زحمت اداره می‌شد؛ اما عده‌ای مستضعف به دنبال او راه افتادند و این اتفاق عظیم را در جهان به وجود آوردند؛ و این برکات تنها به خاطر اخلاصش بود.
در شرایطی که شاید اکثریت مردم باهوش و آگاه به اوضاع اجتماعی کشور، نگران ترور امام(ره) [به واسطه آمدن به ایران] بودند و ترور امام(ره) از همه راه‌ها برای رژیم طاغوت ساده‌تر بود، وقتی خبرنگار در هواپیما از ایشان می‌پرسد: چه احساسی دارید، می‌گوید: وظیفه‌ای دارم که می‌روم انجام دهم.
امام(ره) در ماجرای از دنیا رفتن فرزندشان آن را لطف خفی الهی دانست، درحالی که کسانی که آگاه هستند می‌دانند مرحوم حاج آقامصطفی نزد ایشان چه جایگاهی داشت. گفتن این مسائل آسان است، اما در عمل چنین نیست. ما اگر بچه شیرخوارمان مریض شود، شب نمی‌توانیم بخوابیم، اما وقتی خبر مرگ آقا مصطفی که حاصل عمر امام(ره) بود را آوردند و از آنجا که از علاقه امام(ره) به آقامصطفی خبر داشتند، نمی‌دانستند چگونه خبر را به ایشان بدهند، ایشان به ذکر جمله «انالله و اناالیه راجعون» اکتفا کرد.
پس اول باید جایگاه خود در دنیا و وظیفه و راه را بشناسیم و سپس با سرمایه اخلاص در این مسیر قدم برداریم. اگر این سرمایه بود، بقیه امور هم درست می‌شود و اگر نبود، سرمایه‌های کلان مادی دیگر نمی‌توانند اثری داشته باشند.
بیانات آيت‌الله مصباح يزدي(دام ظله)  در آیین افتتاحیه سال تحصیلی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)؛ قم؛ 19/6/96
زلال بصیرت روزهای  پنج‌شنبه منتشر می‌شود.