گزارش از دور و نزدیک
سیب‌زمینی اردبیل در دست دلالان
اردبیل به عنوان دومین تولیدکننده سیب‌زمینی کشور امسال بازار خوشایندی برای محصول خود رقم نزده است و کشاورزان اردبیلی همچنان به واسطه این نابسامانی شاهد دورریز محصولات خود هستند.
سالانه ۷۵۰ هزار تن سیب‌زمینی در اردبیل تولید می‌شود که با وجود سابقه و کیفیت تولید تا به امروز بازار مطلوبی برای این محصول تدارک دیده نشده است.
سیب‌زمینی باکیفیت اردبیل، نه در بازارهای داخل کشور و نه در بازارهای کشورهای همسایه نتوانسته متناسب با کیفیت سهمی از آن خود کند.
فصل برداشت سیب‌زمینی که از راه می‌رسد کشاورزان منتظر تغییر شرایط بازار و حمایت هستند. اما در سال زراعی جاری همچنان معتقدند گران تولید می‌کنند و ارزان می‌فروشند و در این میان تنها جیب دلالان را پرکرده‌اند.
به گفته کشاورزان اردبیلی زمانی وضعیت بازار سیب‌زمینی مطلوب بود. تا جایی که سیب‌زمینی‌کاران بعد از فروش محصول به سود مطلوب دست می‌یافتند. اما امروز اغلب سیب‌زمینی‌کاران دچار بدهی مالی هستند و متأسفانه برخی قادر به تغییر نوع محصول خود نیز نبوده و هر سال سیب‌زمینی را با هزینه قابل توجه تولید می‌کنند.
آنها می‌گویند: اگر هزینه‌های تأمین بذر، تولید و هزینه کارگری کاشت، داشت و برداشت سیب‌زمینی محاسبه شود هزینه تولید هر کیلو سیب‌زمینی ۸۵۰ تومان است و این در حالی است که در وضعیت فعلی سیب‌زمینی در بازار به نرخ ۵۰۰ تا ۷۰۰ تومان به فروش می‌رسد و در واقع کشاورزان حتی هزینه خود را در هنگام فروش به دست نیاورده‌اند.
در وضعیت فعلی فروش ما زیر قیمت هزینه تمام شده تولید است و متأسفانه وضعیت بازار مطلوب نیست.
سیب‌زمینی‌کاران اردبیلی می‌افزایند: سال گذشته نرخ خرید تضمینی هر کیلو سیب‌زمینی ۳۰۰ تومان و امسال ۴۰۰ تومان اعلام شده و این نرخ به هیچ عنوان برای کشاورز نفعی ندارد و از هزینه تمام شده تولید نیز پایین‌تر است و این درحالی است که در وضعیت فعلی دلالان به مزارع مراجعه کرده و با نرخ اندک خریداری و با نرخ گزاف به کارخانه‌ها به فروش می‌رسانند.
آنها می‌گویند: ما از جهاد کشاورزی استان درخواست کردیم که زمینه‌ای فراهم شود تا ناظران کارخانه‌ها به صورت مستقیم در مزارع حاضر شوند و ما بدون واسطه سیب‌زمینی را به کارخانه‌ها به فروش برسانیم که فعلاً این خواسته محقق نشده است.
دلالی سیب‌زمینی که صدمات جبران‌ناپذیری به بازار فروش این محصول وارد ساخته حتی در امر صادرات نیز مشاهده می‌شود.
بطوری‌که به گفته کشاورزان از ترکیه، آذربایجان و حتی آلمان برای تهیه سیب‌زمینی اردبیل مراجعه می‌شود اما در این میان سود فروش نصیب دلالان شده و کشاورزان سهمی ندارند.
نماینده مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی نیز معتقد است تولید سیب‌زمینی اردبیل با فروش آن تناسبی ندارد و سیب‌زمینی به نصف قیمت تمام شده به فروش می‌رسد.
محمد فیضی تصریح کرد: با وجود اینکه سیب‌زمینی اردبیل جزو تولیدات شاخص کشاورزی این استان است اما مشکلات فروش موجب شده اغلب تولیدکنندگان متضرر شوند.
وی به خبرگزاری مهر افزود: اینکه از یک سو سیب‌زمینی کاشته شود و از سوی دیگر به فروش نرسد توجیه‌پذیر نیست و اگر بازار فروش مناسبی برای سیب‌زمینی نداریم باید با مدیریت ترویجی کشت محصولات دیگر جایگزین شود.
نماینده مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس متذکر شد: در حال حاضر بسیاری از کشاورزان سیب‌زمینی را ارزان‌تر از بهای تمام شده به فروش می‌رسانند و از بابت کشت متضرر هستند.
از سویی برای رفع این معضل نمایندگان استان طی سال‌های اخیر مشوق صادراتی، خرید تضمینی و پرداخت زودهنگام مطالبات کشاورزان را مطرح کرده‌اند که مطابق با اظهارات کشاورزان بخشی عملیاتی نشده و بخشی نیز با وجود تحقق نتوانسته سامانی به بازار سیب‌زمینی ببخشد.
سیب‌زمینی‌کاران اردبیلی معتقدند به منظور صادرات محصولات خود مشوق‌های لازم را دریافت نمی‌کنند و از سویی محصول آنها در بازارهای جهانی به شکل مطلوبی معرفی نشده است.
دستاورد ضعف در تبلیغ و معرفی سیب‌زمینی اردبیل کاهش صادرات آن و تأثیر مستقیم در کاهش صادرات استان است. نزدیک به یک سال است که گمرک اردبیل گزارشی از وضعیت صادرات استان ارائه نمی‌دهد اما مطابق اظهارات مسئولان اتاق بازرگانی و صنعت و معدن اردبیل سیب‌زمینی که محصول نخست صادرات کشاورزی این استان محسوب می‌شود در سال‌های اخیر بازار اصلی خود که کشور آذربایجان است را محدود دیده و سیب‌زمینی کشورهای دیگر رقیب جدی و سرسخت تولید استان شده است.
سیب‌زمینی نه تنها از سوی بازار محدود، تهدید می‌شود بلکه کمبود منابع آبی نیز موجب شده در سال‌های اخیر به کل سطح زیر کشت آن کاهش یابد.
عدیل سروی رئیس‌جهاد کشاورزی استان اردبیل گفت: الگوی کشت سیب‌زمینی در این استان اصلاح می‌شود و پیش‌بینی شده در سال جاری ۷۳۰ هزار تن سیب‌زمینی تولید شود که تولید این محصول با کاهش همراه خواهد بود.
به اعتقاد کشاورزان اردبیلی سیب‌زمینی محصولی است که املاح خاک را جذب می‌کند به همین دلیل بعد از یک سال کاشت سیب‌زمینی یک سال در همان مزرعه گندم تولید می‌شود تا بتوان زمینه استراحت خاک را فراهم ساخت.
مزرعه سیب‌زمینی در یک دوره محصول‌دهی از هشت تا ۱۳ بار آبیاری می‌شود، برداشت سیب‌زمینی تا اواخر شهریورماه در اردبیل ادامه دارد. میزان مصرف سیب‌زمینی در خود استان اردبیل ۱۸۰ هزار تن است و مازاد تولید آن بخشی به فروش رفته و بخشی بدون اینکه سودی حاصل کشاورز کند دور ریز می‌شود.
سیب‌زمینی‌کاران اردبیل از اینکه انبار و سوله ندارند خود را متضرر می‌بینند.
اقدام حمایتی دولت با نرخ تضمینی ۴۰۰ تومان در سال زراعی جاری نه تنها کارساز نیست بلکه برخی کشاورزان به دنبال رقابت بی‌امان فروش محصول خود به قیمت پایین هستند تا شاهد دور ریز آن در ماه‌های آتی نباشند.
در این میان باید از نمایندگان و دستگاه‌های متولی پرسید که راهکار عملیاتشان برای بازار سیب‌زمینی چه بوده است و آیا کاهش سطح زیر کشت و توقف کشت پاک کردن صورت مسئله نیست؟
نه تنها در خود استان صنایع تبدیلی قابل ملاحظه‌ای برای سیب‌زمینی ایجاد نشده بلکه روزی شنیده می‌شود که قفلی بر کارخانه چیپس اردبیل زده شده است.