گروه گزارش

  با آغاز تابستان، فصل فراغت جلوه‌ای پر رنگ‌تر بر خود می‌گیرد؛ اوقات فراغت روزهای بلند وگرم،فرصت خوبی برای تمام کسانی است که می‌خواهند خستگی روزهای پرکار و پر مشغله سایر ایام سال را به در کنند.
دانش آموزان این روزها بر خلاف گذشته، در ایام تابستان هم به مدرسه یا کلاس‌های آموزشی می‌روند تا بخشی یا گاه تمام مطالب درسی سال آینده خود را یاد بگیرند، اما با این وجود تفریح و سفر نیز موضوعی است که نباید کم رنگ شود؛ چرا که انسان به استراحت و فراغت از مشغله تمام ایام سال نیاز دارد. خانواده‌ها نقش مهمی در برنامه‌ریزی مناسب برای فرزندانشان دارند تا اوقات فراغت ایام تابستان به طور هدفمند و مفید طی شود تا پس از آن پاییزی پر بار و شاداب آغاز شود.
این روزها والدین، حتی بیش از گذشته، نگران اوقات فراغت فرزندان خود هستند تا به بطالت سپری نشود. در این بین نباید فراموش کرد که رفتن به کلاس‌های تابستانی آخرین راهکار برای گذراندن اوقات فراغت نیست بلکه راه‌های زیادی وجود دارند که می‌توان به کمک آنها کودکان را سرگرم کرد تا هم خسته نشوند و هم اوقات فراغت آنها مفرح و خاطره‌انگیز باشد. فقط لازم است کمی خلاقیت به خرج دهیم و با برنامه‌ریزی و انجام کارهای ساده، این زمان را با سرگرمی‌های شاد پر کنیم. البته این روزها پدر و مادرها بنا به دلایل مختلف سعی دارند به اجبار فرزندشان را به کلاس‏‌های تابستانی بفرستند اما این بزرگ‌ترین اشتباه خانواده‌ها است، چرا که دانش‌آموز باید در اثر احساس نیاز خودش به این کلاس ‏ها برود. البته شرکت در کلاس ‏های تابستانی اگر همراه با فشار روانی خانواده باشد، تاثیر نامطلوبی هم به جا می‌‏گذارد. خانواده می‏ تواند با جملاتی مانند «بهتر نیست برای اوقات فراغت ات برنامه ریزی کنی؟» و به حالت پیشنهاد فرزندش را به این کار ترغیب کند. در واقع خانواده باید نقش راهنمایی و هدایت را ایفا کند نه تصمیم‌گیری.
اولویت بخشی به برنامه‌های پژوهشی
 در تابستان
اکرم علیخانی مدیریت پژوهش سرای رازی منطقه 9 تهران، از مراکزی که زیر نظر آموزش وپرورش امکانات آموزشی و پژوهشی مورد نیاز دانش آموزان را فراهم می‌آورد، از برنامه‌هایی که برای ایام تابستان تنظیم کرده‌اند و از میزان مراجعه دانش آموزان به کلاس‌های گوناگون علمی برایمان می‌گوید.
علیخانی 25 سال سابقه فعالیت در آموزش و پرورش را دارد و 4 سال است که به عنوان مدیریت پژوهش سرای رازی مشغول فعالیت است،وی می‌گوید: «فعالیت‌های پژوهش سرا به صورت‌های مختلف است. به ویژه کلاس‌ها که نه تنها در تابستان، بلکه در تمام ایام سال در حال برگزاری است که البته در تابستان به طور پر رنگ تری برگزار می‌شود.»
هوافضا، رباتیک، سازه‌های ماکارونی، شعر و ادبیات و جنگ‌های فیزیک ، زیست و شیمی و... از جمله کلاس‌هایی هستند که دانش‌آموزان با مراجعه به پژوهش سرای رازی در تابستان و یا حتی سایر فصول سال در آن شرکت می‌کنند و پس از آن در جشنواره‌هایی مربوط در سطح کشور و مسابقات جهانی نیز شرکت و کسب مقام می‌کنند.
پژوهش محدود به کلاس نیست
یکی از اهداف اصلی در پژوهش‌سرای رازی آشنایی دانش آموزان با علوم نوین است که از جمله این علوم می‌توان به زیست فناوری اشاره کرد.
اکرم علیخانی ، مدیریت پژوهشسرا معتقد است ؛ نیاز جامعه به علوم نوین بسیار است، پس از یادگیری آن برای دانش آموزان یک ضرورت به شمار می‌آید.
علیخانی همچنین می‌گوید: «دراین راستا،علوم را از نزدیک در لمس دانش آموزان قرار می‌دهیم تا پژوهش و آموزش تنها محدود به محیط کلاس نباشد. مثلا در باشگاه نجوم رازی که نخستین رصد خود را از میدان آزادی شروع کرد؛ قرار است با مشارکت موسسه آسمان شب در اوقات فراغت ایام تابستان، دانش آموزان را به رصد کویردر گرمسار با عنوان جشنواره ساخت ساعت‌های آفتابی ببریم.»
از وی در مورد این که شرایط اقتصادی تا چه حد مانع از شرکت کردن دانش آموزان در برنامه‌های اوقات فراغت می‌شود، می‌پرسم و در پاسخ می‌گوید:« به طور کل مسائل مالی و اقتصادی در شرکت کردن دانش آموزان تاثیر می‌گذارد، اما ما در پژوهش سرا از بچه‌های مستعد شهریه دریافت نمی‌کنیم، چون می‌دانیم در آینده فردی موثر خواهند شد و نتیجه خواهیم دید. همچنین اولویت‌های دیگری برای فرزندان فرهنگی نیز داریم.»
از فراغت تابستانی تا مسابقات ایران اُپن
علی اوجاقی از دانش آموزانی است که چند سال متوالی در ایام اوقات فراغت تابستان در کلاس‌های ربوکاپ پژوهش سرای رازی در حال فعالیت است.
علی اوجاقی که به تازگی از پایه نهم فارغ التحصیل شده؛ سال گذشته در مسابقات جهانی ایران اُپن که دانشجویان کل کشورها هم در آن شرکت می‌کنند رتبه کسب کرده است. این برگزیده جشنواره ایده‌های برتراز برنامه هایش برای تابستان امسال در جهت تقویت ربوکاپ می‌گوید و به طور کلی می‌خواهد برای جشنواره ایده‌های برتر به فعالیت بپردازد. این در حالی است که معتقد است ورزش و تفریح هم لازم است، اما سعی دارد بیشتر اوقات فراغتش را به پژوهش بپردازد.
از این نوجوان برگزیده در مورد این که چه مواردی به انتخاب صحیح‌تر او و هم سن و سالانش برای کلاس‌های اوقات فراغت کمک می‌کند، می‌پرسم.
وی پاسخ می‌دهد: «مراکز دست اندر کار برنامه‌های تابستانی دانش آموزان کلاس‌هایی را که قرار است برگزار کنند، کاملا شرح دهند. موضوعاتی که قرار است در کلاس‌ها مطرح شود را قبل‌تر کامل توضیح دهند تا با توجه به میزان علاقه و میزان استعداد، هر فرد بتواند انتخابی درست و مفید انجام دهد تا تابستان او پر بار بگذرد.»
او همچنین معتقد است در جامعه توجه کمتری به رشته‌های هنری می‌شود و خواستار است تا در صورت ممکن کلاس‌های هنری در پژوهش‌سرا و مکان‌های دیگر برگزار شود تا علاقه مندان به رشته‌های هنری نیز بتوانند در پی علاقه خود فعالیت کنند.اوجاقی در انتها به نقش خانواده‌ها در بهره‌برداری مفید از اوقات فراغت ایام تابستان اشاره می‌کند و می‌گوید: «خانواده‌ها بیشتر بچه‌ها را باور داشته باشند و در کاری که بچه‌ها استعداد آن را دارند، پروبالشان دهند تا بیشتر پیشرفت کنند.»
وی معتقد است: «کاش به بچه‌ها یاد بدهیم که از نداشته هایشان ایراد نگیرند و در عوض از داشته هایشان به نحو صحیح استفاده کنند.»
دوست داریم حرفه‌ای بیاموزیم
لعیا ومحمد مهدی لک‌زاده دانش آموزان پایه نهم و ششم نیز دیگر پژوهشگران نوجوانی هستند که پای صحبت با آن‌ها می‌نشینم تا از برنامه‌هایشان برای اوقات فراغت تابستان امسال و تاثیر اوقات فراغت در فرآیند موفقیت‌شان بگویند. هردو در زمینه رباتیک مشغول فعالیت هستند.
لعیا و محمد مهدی لک زاده که برگزیده جشنواره ایده‌های برتر نیز هستند، معتقداند با توجه به آن که وقت بسیار با ارزش است؛ چه خوب است که هر کس به سرعت به دنبال علاقه شخصی خود برود.
لعیا لک زاده که 3 سال است در ایام اوقات فراغت به کلاس‌های رباتیک می‌آید، می‌گوید: «دوست ندارم در تابستان فقط به استراحت بپردازم. می‌خواهم طرحی که برای جشنواره آماده کرده‌ام را گسترش دهم؛ چرا که این فعالیت‌ها برای من لذتی همانند استراحت دارد.»
محمد مهدی لک زاده از آن قبیل بچه‌هایی است که به فوتبال نیز علاقه مند است، اما معتقد است فوتبال تنها هیجان دارد و همانند رباتیک یا دیگر رشته‌های فنی یک حرفه نمی‌آموزد. این خواهر و برادر برگزیده در جشنواره ایده‌های برتر تابستان را فرصت خوبی می‌بینند تا روزهایی را که برای مدرسه و مطالعه وقت گذاشتند و گاهی از پژوهش و یاد گرفتن حرفه مورد علاقه شان باز ماندند،جبران کنند.
برنامه تابستانی والدین با توجه
 به توانمندی‌های فرزندانتان
از محبوبه داوری، دبیر علومی که به تازگی چند روزی است حکم بازنشستگی را دریافت کرده است در مورد اوقات فراغت ایام تابستان می‌پرسم. داوری که مادر 4 فرزند دختر است، در قیاس اوقات فراغت این روزهای بچه‌ها به نسبت زمان خودش، حسن‌ها را بیشتر از بدی‌ها می‌بیند و می‌گوید: « ما تابستان را در همان محل زندگی خودمان و در کوچه‌ها می‌گذراندیم ، اما اکنون آگاهی بچه‌ها و همچنین امکانات بیشتر شده است.»
محبوبه داوری معتقد است حالا که از خدمت فارغ آمده ، در تابستان و پس از آن را می‌تواند زمان بیشتری برای فرزندانش بگذارد. او همچنین با توجه به این که بچه‌ها 9 ماه به مدرسه و دانشگاه رفته‌ند؛ 3 ماه اوقات فراغت ایام تابستان و استفاده از آن را ضروری می‌داند.
داوری همچنین می‌افزاید: «بهتر است که خانواده‌ها نقاط ضعف و قوت فرزندان خود را بشناسند و سپس با توجه به شرایط محل زندگی و مالی و با توجه به علاقه و استعداد بچه‌ها برای آن‌ها تصمیم گیری کنند.»
محبوبه داوری معتقد است: آموزش در تابستان صرفا از طریق کلاس نیست و حتی با باهم بودن در خانه، بازی کردن و کمک کردن بچه‌ها می‌آموزند. همچنین می‌افزاید: «در خانه یکی از کارهایی که همیشه در تابستان انجام می‌دهم تا هم بچه‌ها سرگرم شوند و هم مطالبی یاد بگیرند؛ بخش‌هایی از کتاب درسی شان را در امور خانه به گونه‌ای غیر مستقیم اجرا می‌کنم؛ مثلا تقسیم مواد غذایی را همیشه به دختر کوچک ترم که سال آینده به کلاس دوم می‌رود و ضرب و تقسیم خواهد خواند؛ می‌سپارم.» او همچنین با خسته کردن بچه‌ها در ایام تابستان به نحوی که فقط بخواهیم زمان آنها را  بی‌توجه به علاقه و استعدادشان پر کنیم، مخالف است.
والدین برنامه‌ای به فرزندانشان
 تحمیل نکنند
محبوبه داوری در ادامه اشاره به سخن حضرت علی(ع) دارد که امروز ما نباید مثل دیروز ما باشد. او معتقد است اگر این موضوع را در نظر بگیریم؛ امورمان به فصل تابستان و زمستان محدود نخواهد شد و برای همه فصول و زمان‌ها از جمله فصل تابستان برنامه ریزی دقیق خواهیم داشت.
او در انتها سفر را درایام تابستان هر چند کوتاه، اما ضروری می‌داند و می‌گوید: «سفر حتما باید باشد؛ چرا که برای تعویض آب و هوا و همچنین دیدن افراد جدید برای تمام اعضای خانواده و به ویژه فرزندان بسیار مفید است.
 گاه حتی بچه‌ها با دیدن سبک زندگی شهرهای دیگر خدا را شکر می‌کنند که درپایتخت و در امکانات بهتری زندگی می‌کنند و خود را بیشتر موظف به استفاده بهینه از امکانات می‌دانند.» این فرهنگی بازنشسته در انتهای صحبت هایش می‌گوید: « والدین، فرزندان را به هیچ وجه فدای خواسته‌های خود نکنند.
 درحالی که ایام تابستان 3 ماه است، اما به سرعت می‌گذرد با برنامه ریزی مناسب و دقیق و با توجه به علاقه و استعداد فرزندان و با در نظرگرفتن شرایط زندگی خود، تابستانی را فراهم آورند تا عمر بچه‌ها به تباهی نرود و تابستان گامی بزرگ در روند رشد و موفقیت آنان باشد.»