آرش فهیم
انتخابات ریاست جمهوری 29 خرداد 1396 نیز همچون سایر وقایع سیاسی بر فرهنگ و هنر و سینما تأثیر گذاشت. درست بلافاصله بعد از انتخابات، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با انتشار نامه سرگشاده‌ای خطاب به رئیس ‌سازمان سینمایی خواستار رسیدگی به فیلم‌های توقیف شده در محدوده زمانی دو ماه شد. جالب این است که تمامی فیلم‌های متوقف از اکران، توسط مسئولان سینمایی همین دولت به چنین وضعیتی دچار شده‌اند. در شرایطی که دولت یازدهم، شعار افزایش آزادی و رفع فضای امنیتی از حوزه فرهنگ و هنر را سرلوحه کار خود قرار داده بود اما در توقیف و ممانعت از نمایش فیلم‌های سینمایی و مستند و برنامه‌های تلویزیونی، رکورد کم‌نظیری را از خود به جا گذاشت. به طوری که حجم فیلم‌های توقیف شده در دولت بنفش، در هیچ دوره دیگری سابقه نداشته است. البته می‌توان این فرضیه را هم تصور کرد که دولت طی چهار سال گذشته، تعمدا این تعداد از فیلم را توقیف کرد تا شب انتخابات با وعده رفع توقیف این آثار، حمایت سازندگان آن‌ها را جلب کند! به این ترتیب «مادر قلب اتمی» به عنوان اولین فیلم رفع توقیف شده روی پرده سینماها رفت و پس از آن هم فیلم جنجالی «50 کیلو آلبالو» به شبکه نمایش خانگی آمد.
اکران و انتشار این دو فیلم به عنوان ارمغان‌های سینمایی دولت برای ملت در حال و هوای پس از انتخابات، بسیار معنادار است. کافی است درباره این دو اثر، کمی تأمل کنیم.
«مادر قلب اتمی» دومین فیلم علی احمدزاده است. فیلم اول وی با عنوان «مهمونی کامی» به حدی ضعیف و مضحک بود که حتی خود سازندگان فیلم هم ترجیح دادند تا آن را برای عموم مردم نمایش ندهند! البته فیلم جدید این فیلمساز نیز وضعیت بهتری ندارد. این فیلم در ساختار به قدری ضعیف است که اگر در فضای مجازی درباره آن جست‌وجو کنید می‌بینید، هر کس این فیلم را دیده، مأیوس و پشیمان از سینما بیرون آمده است. ما با فیلمی مواجه هستیم که در اوج پیش‌پاافتادگی، بی‌ساختاری و فقدان فرم هنری، ادا و اطوارهای شبه پست مدرن و هنری هم در می‌آورد. فیلمی که ظاهرا برای تمسخر برنامه هسته‌ای کشورمان ساخته شده است، اما جای نگرانی نیست! چون این فیلم به طرزی آشکار، به تمسخر گروه سازنده خود و همچنین آن‌هایی که به این فیلم مجوز ساخت داده‌اند می‌پردازد! جای شگفت است که بازیگران پرادعایی مثل ترانه علیدوستی و پگاه آهنگرانی چطور تن به نقش‌آفرینی در فیلمی داده‌اند که حتی نازل‌تر از ضعیف‌ترین برنامه‌های تلویزیونی است.
جای سؤال است، سازمان سینمایی چگونه به فیلمی که حداقل الزامات یک اثر سینمایی را ندارد مجوز ساخت داده است؟ چطور یک فیلمساز که نه فیلم اولش و نه فیلم دوم او ابتدایی‌ترین شاخصه‌های یک فیلم را نداشته‌اند به راحتی مجوز کارگردانی می‌گیرد؟ این مسائل، گویای ضعف در مدیریت سینمایی دولت است. هر چند که رفع توقیف این گونه فیلم‌ها از این نظر مثبت است که نشان می‌دهد آثار توقیفی تا چه حد نازل و بی‌خاصیت هستند.
«مادر قلب اتمی» نماد و نمودی از سیاست‌های دولت در عرصه سینماست. فقط کافی است به فهرست فیلم‌های اکران شده در سال 96 توجه کنیم تا عمق فاجعه‌ای که سینمای ما به آن دچار شده است را بهتر درک کرد. «مادر قلب اتمی»، «نهنگ عنبر 2»، «گشت 2» و ... در مدتی کمتر از دو ماه، بخش اعظم فضای سینمای ما را در بر گرفتند. در چنین فضایی، آثاری چون «ویلایی‌ها»، «تیک آف»، «نبرد خلیج‌فارس» و ... مظلوم واقع می‌شوند و حداقل فرصت نمایش را پیدا می‌کنند. پروژه رفع توقیف‌سازی، یک تاکتیک شکست‌خورده برای دادن آدرس غلط به مردم و اهالی سینماست. وقتی مدیریت سینمایی دولت هیچ برنامه، راهبرد و چشم اندازی برای سینما ندارد، مجبور است کارزارهایی تبلیغاتی راه بیندازد و نتیجه‌اش هم نمایش فیلم‌های سخیف و موهنی چون «مادر قلب اتمی» است. در شرایطی که بسیاری از هنرمندان متعهد و دلسوخته این سرزمین مجال فیلمسازی و فعالیت هنری پیدا نمی‌کنند، عرصه برای فیلم‌های جعلی باز می‌شود. جهت‌گیری مدیریت فرهنگی دولت به گونه‌ای است که فیلم‌های انقلابی در محاق مهجوریت و مظلومیت قرار می‌گیرند و فیلم‌های قلابی، پادشاهی می‌کنند. قطعا این داستان سر دراز دارد و باید منتظر ماجراهای دیگری از جنس «مادر قلب اتمی» بود.
همچنین فیلم «50 کیلو آلبالو» به گونه‌ای است که حتی وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی خود شخصا دستور توقیف آن را صادر کرد. فیلمی که حتی ارزش نقد و ارزیابی هم ندارد.
«مادر قلب اتمی» و «50 کیلو آلبالو» به عنوان اولین بازتاب‌های دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، حکم «سالی که نکوست از بهارش پیداست» را دارند. فیلم‌هایی که می‌توان آن‌ها را نماد جریان «سینمای بنفش» دانست. فیلم‌هایی که حاصل و دستاورد یک دستگاه «مختل» و از لحاظ افق، چشم‌انداز و راهبرد «تعطیل» هستند.