ارتش جمهوری اسلامی ایران از آغاز نهضت حضرت امام‌(ره) با این نهضت همراه بوده و بعد از پیروزی انقلاب نیز در حفظ دستاوردهای آن کوشا بوده و هست. فعالیت‌های مخفی برخی افسران و پرسنل ارتش تحت رهبری امام و هدایت افسرانی چون تیمسار سرلشکر شهید موسی نامجو و سپهبد شهید صیاد شیرازی موید این مدعاست و در این راه شکنجه‌ها و زندان‌ها تحمل نمودند و تعدادی از این پرسنل فداکار ارتش به دلیل فعالیت‌های انقلابی اخراج شدند (مانند سردار سرلشکر شهید یوسف کلاهدوزو...)  و نیروی هوایی نیز از این امر مستثنی نبود. پرسنل همافران نیروی هوایی جزو اولین نیروهای ارتش بود که به مردم پیوست. این اقدام پرسنل نیروی هوایی باعث پیوستن دیگر یگان‌های تابع نیروهای ارتش به مردم و انقلاب شد. در نتیجه موجب تسریع در پیروزی انقلاب گردید. لازم به ذکر است این فعالیت‌ها بعد از پیروزی انقلاب نیز تداوم یافته و تاکنون نیز ادامه دارد که در ادامه نمونه‌هایی از آن را مرور می‌کنیم. از قبیل پاکسازی افسران وابسته به رژیم سلطنتی و انتساب فرماندهان انقلابی در ارتش و بویژه نیروی هوایی. بلافاصله بعد از پیروزی انقلاب مراقبت از پایگاه‌های هوایی به منظور خرابکاری و یا در صورت امکان خارج کردن تسلیحات پیشرفته نیروی هوایی توسط دولت آمریکا با کمک ایادی داخلی آنها. برای مثال مراقبت از جنگنده‌های
«اف 14 تامکت» در برابر خارج نمودن احتمالی آنها از کشور. این‌گونه فعالیت‌ها توسط افسران مومن و انقلابی چون تیمسار سرلشکر شهید عباس بابایی و همرزمانش صورت گرفت.
خدمات و ماموریت‌هایی که توسط نیروی هوایی در جنگ انجام گرفت که این خود به دو دسته تقسیم می‌شود: 1-ماموریت‌هایی که توسط پرسنل نیروی هوایی در دوران دفاع مقدس انجام شد، 2-خدمات و ماموریت‌هایی که توسط پدافند هوایی انجام گرفت. گفتنی است پدافند هوایی تا سال 1389 به صورت یکی از معاونت‌های تابعه تحت امر فرماندهی نیروی هوایی عمل می‌کرد و مشغول انجام ماموریت‌های خود بود ولی از آن سال به بعد به صورت قرارگاه مستقل به نام قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیا(ص) تحت فرماندهی مستقل که فرمانده آن توسط فرماندهی کل قوا منصوب می‌شود، مشغول حفاظت از آسمان کشور است.
ماموریت‌های نیروی هوایی در دوران دفاع مقدس
 1- پاسخگویی به تجاوز دشمن در حمله به مناطق مسکونی و تاسیسات اقتصادی و حیاتی کشورمان. برای مثال با آغاز جنگ، ارتش رژیم بعث عراق به منظور محروم کردن ایران از قدرت هوایی و فلج کردن نیروی هوایی ایران، 10 پایگاه هوایی ایران را بمباران کرد. نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به عنوان آماده‌ترین نیرو به این تجاوز پاسخ داده و در سحرگاه یکم مهر 59 ، پایگاه‌های هوایی برای مثال (پایگاه هوایی بغداد، شعیبیه، ناصریه، بصره و...) و تاسیسات حیاتی اقتصادی و صنعتی دشمن را هدف قرار داد که در نتیجه این حملات، برخی از پایگاه‌های هوایی ارتش عراق از حیّز انتفاع خارج شده و مدت‌ها از گردونه عملیاتی و نظامی ارتش عراق خارج شدند. 2- نمونه‌ای دیگر حمله به پایگاه‌های H3 در منطقه الولید که موجب انهدام بخش مهمی از هواپیماهای جنگی عراق شد. 3- حمله به تاسیسات اتمی بغداد و توقف فعالیت‌های آن در نتیجه این حمله صورت گرفت که اگر این عملیات انجام نمی‌شد و رژیم عراق موفق به ساخت سلاح هسته‌ای می‌شد، می‌توانست نتایج زیان باری برای کشورمان داشته باشد. و ده‌ها عملیات دیگر در طول هشت سال دفاع مقدس در این راستا انجام گرفت.
همچنین حفاظت از آسمان کشور در برابر حملات هوایی ارتش عراق به مناطق مسکونی و تاسیسات اقتصادی و سیاسی کشور که موجب سرنگونی صدها فروند جنگنده دشمن گردید.
اسکورت ناوگان‌های کشتیرانی تجاری و نفتکش ایران در برابر حملات هواپیماهای مهاجم دشمن و ناکامی سران بعث عراق برای توقف صادرات نفتی و غیر نفتی ایران که در صورت موفقیت اقتصاد ایران را در شرایط جنگی فلج می‌کرد. در این زمینه فرزندان ملت در نیروی هوایی با مسلح کردن جنگنده‌های رهگیر اف-14 به موشک‌های فونیکس موجب شدند در بسیاری از موارد هواپیماهای مهاجم دشمن حتی جرئت نزدیک شدن به کشتی‌های تجاری و نفتکش ایران را نداشته باشند.
پوشش و حمایت هوایی از عملیات زمینی رزمندگان اسلام در جبهه‌ها و پشتیبانی از این عملیات و بمباران و انهدام مواضع و تجهیزات و محل استقرار نیروهای دشمن در مناطق عملیاتی موجب تسهیل در پیشروی رزمندگان اسلام می‌شد. برای مثال، نیروی هوایی با احداث قرارگاه رعد به فرماندهی امیر سرلشکر شهید عباس بابایی، مسئولیت پشتیبانی هوایی نیروهای اسلام در عملیات والفجر 8 را به عهده داشت. شهید بابایی نیز علیرغم داشتن مسئولیت مهم فرماندهی این قرارگاه در عملیات والفجر8، خود نیز 60 پرواز جنگی علیه مواضع دشمن داشت که این نشان از اخلاص افسران و پرسنل نیروی هوایی است.
خدمات پدافند هوایی
مسئولیت حفاظت از آسمان کشور و مناطق عملیاتی به عهده سازمان پدافند هوایی کشور بود و این ماموریت را با استفاده از تجهیزات خود مانند انواع توپ‌های ضد هوایی و انواع موشک‌های ضد هواپیما مثل هاک، انواع موشک‌های سام، رافیر و سایدویندر و سیستم دفاع هوایی اسکایگارد و... انجام داد.
این ماموریت‌ها موجب سرنگونی صد‌ها فروند جنگنده دشمن و ادامه حیات اقتصادی کشور و همچنین پیشروی رزمندگان اسلام در جبهه‌ها شد. برای مثال پدافند هوایی تحت فرماندهی امیر سرلشکر شهید منصور ستاری در عملیات والفجر 8 موجب سرنگونی بیش از 80 فروند جنگنده دشمن در آسمان منطقه عملیاتی شد. به طوری که برخی از خلبانان عراقی با مشاهده سرنگونی هواپیماهای خودی دچار وحشت شدیدی شدند و قبل از اینکه هدف قرار بگیرند، جنگنده را رها کردند و به فکر نجات جان خود افتادند. همین تعداد هواپیما نیز توسط پدافند هوایی در آسمان منطقه عملیاتی کربلای 5 (در شرق بصره) هدف قرار گرفت و سرنگون شد. به گونه‌ای که حیرت کارشناسان نظامی دنیا را برانگیخت. احتمال دادند که ایران از کارشناسان نظامی خارجی بهره برده است. علاوه بر این‌ها، ماموریت‌هایی چون ترابری نیروها و رساندن تجهیزات و تسلیحات به مناطق عملیاتی توسط هواپیماهای ترابری نیروی هوایی از جمله ماموریت‌ها و خدمات نیروی هوایی در جنگ بود که هم اکنون نیز این خدمات به شکل‌های مختلف ادامه دارد. مانند (‌تعمیر و آماده نگه داشتن وسایل پرنده و تامین قطعات مورد نیاز نیروی هوایی با در نظر گرفتن شرایط تحریم و ساخت هواپیماهای جنگی مانند جنگنده آذرخش و جنگنده صاعقه) این موارد نمونه‌ای بود از خدمات بی‌شمار نیروی هوایی به نظام و کشور در طول دوران بعد از انقلاب که با اهدای شهدای فراوان از جمله بیش از 200  شهید خلبان، موفق به انجام آن شد. نیروی هوایی ارتش، اکنون نیز همچنان پر توان در صحنه‌های دفاع از میهن و انقلاب و اسلام حضور دارد.
در پایان با ذکر سخنانی از وصیت‌نامه خلبان شهید حسین خلعتبری که فرمود اگر ذره‌ای از خاک کشورم به زیر چکمه‌های دشمن بچسبد و بخواهند آن را به خارج منتقل کنند، آن را با خونم می‌شویم و موفق نخواهند شد. امید است که آرمان‌های این انقلاب همچنان پا برجا بماند و در آخر به دست صاحب اصلی آن حضرت ولی‌عصر(عج) سپرده شود.
عبادالله حنیفه‌زاده