استاد عباس براتی پور:
شاعران انقلابی جایگاه رفیعی میان مردم دارند
ادب و هنر: استاد عباس براتی پور شاعرپیشکسوت انقلاب است.وی سالیان سال به آموزش شاعران جوان مشغول بوده است.از کتابهای استاد، میتوان به اثر«بهت نگاه» اشاره کرد. با او کمی درباره شعر انقلاب صحبت کردیم که میخوانید:
*تعاریف ماهیت پدیده و زمینهها را روشن میکند.تنی چند از شعرا تلاش کردند به سهم خودشان تعریفی از شعر انقلاب ارائه کنند.تعریف شما از آنچه شعر انقلاب نامیده میشود
چیست؟
شعر انقلاب تعریف سادهای دارد و ما نباید خیلی پیچیده به سراغ آن موضوع برویم. نه برخورد سهل انگارانه و نه مواجهه گنگ و پیچیده، هیچ یک مطلوب نیست.
من فکر میکنم ؛شعر انقلاب یعنی شعری که بازتابنده آرمانها و غایات انقلابی مردم ایران است. هدف بزرگ انقلاب ما «استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی» بود. بر پایه همین خواست بزرگ، ما انقلاب کردیم و سی و هفت سال از انقلابمان دفاع نمودیم.
شعر انقلاب یعنی اثری که مخاطب به محض مواجهه با آن، تصویری ازآرمانها، ارزشها و آموزهها و دستاوردهای انقلاب اسلامی مردم ایران در سال 57 را درک کند و در نمونه عالی آن، بصیرتافزایی را تجربه نماید.
* بنابراین شعر انقلاب بدون زمان تلقی میشود؟
تردید نکنید.انقلاب مردم ایران یک رخداد فرهنگی بود.این رویداد، مجموعهای از فضایل اخلاقی را پیش رو میگذارد. فضایل و ارزشهایی که اگر نبود انقلاب پا نمیگرفت و اگرکمرنگ شود، انقلاب در معرض خطر است. مثل چی؟ مثل عدالتخواهی. مثل شهادت طلبی. مثل ایثار و...!
در کدام انقلاب نظایر چنین فضیلتهایی یک جا نمود دارد؟ آیا انقلاب فرانسه چنین است؟ انقلاب روسیه چه؟ میبینید که ما انقلاب خاصی بهپا کردیم. انقلاب ما اخلاقی بوده و هست و کارکرد آن اخلاقی کردن جامعه معنا میشود.آیا ترویج اخلاقیات و فضیلتها محدود به زمان و مکان است؟ آیا میتوانیم بگوییم روزگاری در جهان دروغ بد بود اما الان خوب است؟ یا میتوان گفت دفاع از مظلوم فقط در این شرایط زمانی معنا دارد و پسفردا خیر؟ می خواهم بگویم شعر انقلاب را ما محدود به ایران هم نباید بدانیم. گفتم دفاع از مظلوم یکی از اهداف انقلاب ما بوده و هست. خب، آیا میتوانیم به عنوان یک علاقهمند و سرباز انقلاب بگوییم ما فقط از مظلومان ایرانی دفاع میکنیم یا تنها مظلومان مسلمان هدف توجه ما هستند؟ قطعا خیر. ما به عنوان مسلمان و انقلابی مسلمان موظف به دفاع از انسان مظلوم هستیم. از این رو شعر انقلاب، مضامین خود را محدود به زمان و مکان گزینش نمیکند و محصور تقیدات فیزیکی و زمانی نمیشود.
* آیا شعر انقلاب مصلحت سنج است و با شعر اعتراضی متفاوت؟
یک انقلابی، مصلحت گرا نیست.مصلحت برای انقلابیون مسلمان، یعنی حفظ ارزشها! امام خامنهای فرمودند «من دیپلمات نیستم. من انقلابیام»! شعر انقلاب بیجهت لبخند نمیزند همانطور که بیدلیل و براساس نفسانیت بر کسی و چیزی خشم نمیگیرد.
از این گذشته؛ اعتراض نفس شعر انقلاب است.شاعر انقلاب به هر آنچه مخالف دین و ارزشهاست اعتراض میکند. اما تفاوت عمده اعتراض در شعر انقلاب، با اعتراض در اشعار انقلابی نما و یا متعلق به ادبیات سایر ملل، ماهیت آن است. ماهیت آن همانطور که عرض کردم؛ طغیان علیه ضد ارزشهاست!
* شما به شاعر انقلاب اشاره کردید. شاعر انقلاب واجد چه خصوصیاتی است؟
شاعر انقلاب یعنی فردی هنرمند، مسلمان و متعهد به انقلاب اسلامی! شاعری که تلاش میکند هنر یا شعر خود را وسیله ترویج دین و مبانی و اهداف و دستاوردهای انقلاب اسلامی کند.این شاعر، معرفت اسلامی دارد. بصیرت الهی دارد. بینش سیاسی دارد. پویاست. اهل سکون نیست.او محدود به مرز زمان و مکان نیست. اهل دنیایی کردن هنرش نیست.
*شعر انقلاب از حیث کیفیت چگونه است؟
اگر در زمینههایی مانند سینما یا تئاتر نتوانستیم امتزاجی مناسب با گفتمان انقلاب برقرار کنیم، اما در زمینه ادبیات توانستیم ادبیات انقلاب را بوجود بیاوریم، ما توانستیم ادبیات ایران را با انقلاب بارور کنیم. شعر انقلاب، ادبیات فارسی را که دچار انحطاط شده بود و سراسر نفسانیت بود نجات داد.یادمان باشد که شعر فارسی بیش از انقلاب از ارزشهای انسانی تهی شده بود و ماهیت دینیاش را از دست داده بود.اما با شعر انقلاب، تولد دوباره ادبیاتی بود که ارزشهای دینی و انسانی و انقلابی را قاب گرفت.
* آفتهای شعر انقلاب چیست؟
طبعا فاصله گرفتن از هر آنچه شعر انقلاب را خلق کرده است یعنی آفت انقلاب. خوشبختانه شعر انقلاب اینک مراحل بالندگی خود را میگذراند. چرا؟ چون شاعران انقلابی جوان با مضامین تازه، رخدادهای روز بیاعتنا نیستند.شاعران انقلاب خود را مقید به مضامین محدود ندانستندو نمیدانند و هر روز عرصههای تازه را فتح میکنند .این فتح ،جز با معرفت افزایی و بصیرت شاعران انقلابی میسر نشده و نمیشود.
* در حال حاضر برای تربیت استعدادهای جدید در حیطه شعر انقلاب حرکتی در جریان است؟
شاید حرکت رسمی در جریان نیست اما استادانی وجود دارند که با اشتیاق وارد عرصه آموزش شدهاند. عناصر جوان در سایه راهنماییهایی آنها اکنون به مراتب بالایی رسیدهاند.
فقط یک نکته مهم: یکی از خصوصیات انقلاب ما پرورش عناصر انقلابی است. شاعران حزب اللهی منتظر استاد نمیمانند. انقلاب آنها را شناسایی و هدایت میکند. بسیاری از عناصر مدعی روشنفکری مانع تراشی میکنند.نمیخواهند نیروهای انقلابی پیشرفت کنند.اما با این وجود شعر انقلاب با قدرت راه خود را میرود.خوشبختانه هر قدر شاعران شبه روشنفکر و بینسبت با انقلاب، در جامعه ما منزوی هستند شاعران انقلابی هر روز، جایگاه رفیع تری میان مردم عزیزمان پیدا میکنند و این از برکات انقلاب ماست.
سرودهای از استاد عباس براتی پور
صبح
سر زد از بام شب ستاره صبح
آمد آمد ز راه باره صبح
چشم بگشود بر بسیط زمین
فجر صادق ز گاهواره صبح
چشم خورشید گشته از حیرت
محو رخسار ماه پاره صبح
کاخ بیداد شام ظلمانی
واژگون شد به یک اشاره صبح
خرمن کفر و خیمه بیداد
سوخت از درد یک شراره صبح
شیشه عمر شب پرستان را
کوفت غیرت به سنگ پاره صبح
بهت شب را به یک نفس بشکست
بانگ بنیان کن نقاره صبح
صبح از ره رسید و میگردد
چشم عالم پی نظاره صبح
عاشقان عاشقانه بشتابید
سوی معشوقه سواره صبح
زد صلا به جهان که برخیرید
پیر بیدار از مناره صبح