آرش فهیم
اعطای گواهینامه درجه یک هنری، معادل مدرک دکترا به 18 سینماگر، یک بدعت تازه در عرصه مدیریت فرهنگی محسوب می‌شود. دست اندرکاران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با این حرکت، روشی متفاوت اما غیرتخصصی را در تجلیل از اهالی هنر، بنیان نهادند. فقط کافی است، شیوه اعطای نشان‌ها و جوایز هنری در سایر کشورها با اهدای این درجه توسط وزارت ارشاد مقایسه شود؛ بطور مثال، شوالیه فرانسه تنها به افرادی اهدا می‌شود که در راستای منافع سیاسی و دیپلماسی عمومی دولت فرانسه فعالیت می‌کنند. این وضعیت در اغلب جشنواره‌ها و محافل هنری مشهور جهان نیز برقرار است. ازجمله اینکه جایزه بهترین فیلم مراسم اسکار در دو دوره پی در پی اخیر، به فیلم‌های تهیه شده توسط «آرنان میلشان» اهدا شدند. همان تهیه کننده‌ای که به صراحت، خودش را جاسوس رژیم صهیونیستی معرفی می‌کند! هر چند که همه این جوایز با ادعای ملاک قرار دادن ارزش‌ها و توانایی‌های هنری تعیین می‌شوند.
اما وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت ما، مسیر معکوسی را در معرفی سینماگران شایسته دریافت درجه یک هنری در پیش گرفته است. یعنی نه تنها در انتخاب این افراد، هیچ اثری از رویکرد فراگیر فرهنگی و ملی دیده نمی‌شود که ملاک‌های ظاهری هنری هم زیر پا گذاشته شده‌اند. به بیانی دیگر، مدیران وزارت ارشاد، برای چنین گزینشی، حتی شاخص‌های صرفا هنری و تکنیکی را هم فراموش کرده‌اند! چون کارنامه افراد دریافت‌کننده این درجه، گویای آن است که اغلب ایشان در دوران پسرفت و افت خود به سر می‌برند. برخی از آن‌ها، در سال‌های اخیر، ضعیف‌ترین آثار خود را خلق کرده‌اند. مثل آقای کارگردانی که آخرین فیلم او در جشنواره فجر دو سال قبل «هو» شد. و یا خانم بازیگری که سال هاست هیچ نقش آفرینی در خور اعتنایی نداشته، اما هم در دولت گذشته و هم در دولت فعلی بر صدر نشسته است! این شرایط درباره اکثریت قریب به اتفاق سینماگرانی که به تازگی درجه یک هنری به آنها اعطا شده، صدق می‌کند.
تبدیل صورت گرفته در گزینش هنرمندان برای دریافت این درجه، جایگزین کردن منافع حزبی و جناحی با اهداف ملی است. کاملا مشهود است، افرادی انتخاب شده‌اند که فعالیت‌های هنری این دوره آنها هیچ دستاوردی را برای فرهنگ عمومی کشور ما در پی نداشته، اما به خاطر رفاقت با مدیران دولتی کنونی یا حمایت‌های تبلیغاتی از ایشان، شایسته لقب درجه یک هنری جمهوری اسلامی ایران شناخته شده اند!
وقتی این انتخاب‌ها را کنار درجه هنری یکی از شاعران می‌گذاریم، «حزبی» بودن این ماجرا بیشتر به چشم می‌خورد. وزارت ارشاد درحالی به هنرمندان درحال پسرفت، مدرک درجه یک هنری داده که سال گذشته، همین مدرک را از عباسعلی براتی پور گرفت. آن هم به خاطر اختلاف‌های شخصی که بین این شاعر و گروه شاعران عضو کمیته تخصصی ارزشیابی شاعران و نویسندگان وجود دارد.
ضمن اینکه نام بسیاری از هنرمندانی که در چند دهه گذشته خدمات فرهنگی بزرگی را به مردم این سرزمین و حتی جامعه بشری ارائه داده‌اند در این انتخاب خالی است. به عنوان مثال، پروانه معصومی، بازیگری که به رغم 71 سال سن، همچنان در عرصه بازیگری حضوری پویا و بانشاط دارد. یا مرحوم خسرو شکیبایی که بدون تردید یکی از بهترین بازیگران تاریخ سینمای ایران است، هرچند از‌دار دنیا رفته و چه بهتر که هنرمندان در دوران حیات قدر ببینند، اما می‌شد برای تجلیل از جایگاه این هنرمند و الگوسازی برای بازیگران جوان، مدرک درجه یک هنری بطور نمادین به وی اعطا می‌شد. یا پرویز شیخ طادی که بی‌هیچ حاشیه‌ای و در مسیر آرمان‌های انقلاب و همچنین با کیفیت و اعتلای روزافزون درحال فعالیت هنری است. با نگاه تخصصی، آیا واقعا این هنرمندان از افراد دریافت‌کننده گواهینامه مذکور، شایستگی بیشتری ندارند؟
اما واکنش سینماگران دریافت‌کننده این نشان نیز در نوع خود جالب و تأمل برانگیز بود. آنها که بدون هیچ کار شاخص هنری از سوی دولت تجلیل شدند، بلافاصله پس از گرفتن نشان درجه یک هنری با رسانه‌ها مصاحبه کرده و با ژستی مخالف خوان و طلبکار مدعی شدند که خود را وامدار دولت نمی‌دانند! البته جای شکرش باقی است که حرف دل خود را زدند و مسیر معکوس نشان‌های هنری دولت را نشان دادند!