براساس آیات و روایات ایمان‌دارای سه‌مرحله است: 1. مرتبه نخست ایمان شخص در مقام عمل، توکل است؛ یعنی انسان به خداوند اعتماد و توکل می‌کند تا کارهایش را پیش برد. پس هم کار را انجام می‌دهد و هم توکل دارد. فاذا عزمت فتوکل علی‌الله ان‌الله یحب المتوکلین؛ هرگاه عزم بر کاری کردی بر خدا توکل کن؛ به راستی که خداوند متوکلان را دوست می‌دارد. (آل عمران، آیه 159)
2. مرتبه دوم ایمان در مقام عمل، تفویض و واگذاری کارها به خداست. چنانکه مومن آل فرعون می‌فرماید: و افوض امری الی الله ان‌الله بصیر بالعباد؛ امرم را به خدا واگذار و تفویض می‌کنم به راستی که خداوند بصیر به بندگان است. (غافر، آیه 40)
3. مرتبه سوم، تسلیم است. در این مرتبه شخص خواسته‌ای ندارد و تسلیم محض خداوند است. خداوند در آیه 84 سوره یونس می‌فرماید: و قال موسی یا قوم ان کنتم امنتم بالله فعلیه توکلوا ان کنتم مسلمین؛ و موسی گفت: «ای قوم من، اگر به خدا ایمان آورده‌اید و اگر اهل تسلیمید بر او توکل کنید.» علامه طباطبایی در ذیل آیه می‌نویسد: تسلیم، مرحله کمال ایمان است. (المیزان، ج 10، صص 114-113) پس باید گفت که تسلیم برترین مرتبه از مراتب ایمان است.