وقتی ویترین مغازه به تبلیغ بی‌حیایی می‌پردازد! (بخش پایانی)
حجاب و عفاف زینت زن مسلمان (گزارش روز)
صدیقه توانا
انسان موقعیت‌طلب است و همواره می‌خواهد در میان مردم از جایگاهی درخور توجه برخوردار باشد و چنین جایگاهی به دو صورت حقیقی و کاذب محقق می‌شود. موقعیت حقیقی در اثر تحصیل علم و فضایل اخلاقی به دست می‌آید، اما برخی از افراد ضعیف‌النفس و برخی از زنان و دختران جوان که فاقد این ارزشها هستند با نمایش زیبایی‌ها و جاذبه‌های طبیعی و ساختگی زنانه خود سعی در جلب توجه دیگران می‌کنند تا به کمبودهای باطنی خود پاسخ دهند.
غافل از آنکه هرگز کسی زیبایی‌های ظاهری را دلیل بر شخصیت و جایگاه ارزشی آن فرد نمی‌داند.
بی‌حجابی زن را صاحب فضیلت نمی‌کند بلکه از او عروسکی ملعبه دست هوسبازان می‌سازد که با رشد و تعالی فاصله‌ها دارد. زن اگر محروم از فضایل و ارزشهای انسانی باشد اگر سراسر وجود خود را به طلا و زینت‌ها و لباسهای فاخر تزیین کند ذره‌ای بر ارزش حقیقی او افزوده نخواهد شد چه اینکه هزار من تزیین و زیبایی به یک ذره تقوا نمی‌ارزد.
بی‌تردید تحصیل موقعیت حقیقی جز از راه به دست آوردن زیبایی‌های باطنی و فضایل انسانی و کمک پروردگار عالم میسر نیست.
در فرهنگ دینی ما حجاب به عنوان پوششی از زنان در مقابل بیگانگان و نامحرمان تلقی می‌شود. تقلید از غرب در مقوله حجاب یکی از مشکلات دیرینه تعدادی از زنان جامعه است که در بی‌هویتی خود غرق شده و اسیر دست تبلیغات ماهواره‌ای می‌شوند. این افراد بدون کمترین تفکر و تحلیلی از زندگی زن غربی به نوع پوشش او اظهار تمایل می‌کنند و از این مسئله غافلند که حجاب زینت زن مسلمان است و او را در برابر تندبادهای هوی و هوس، هوسبازان تنگ‌نظر مصون می‌دارد، چنانچه حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) می‌فرمایند: «پوشیدگی برای زن سودمندتر است زیبایی او را پایدارتر می‌سازد.»
به اعتقاد کارشناسان مسائل فرهنگی در کشورمان حجاب را به عنوان یک قانون تعریف کرده‌اند که همه باید از آن پیروی کنند و این قانون نیاز به فرهنگ‌سازی بیشتر دارد. ضمن آنکه در کنار فرهنگ‌سازی پلیس امنیت و نیروی انتظامی می‌توانند بسیار مؤثر عمل کنند و با افرادی که بعضا ناآگاهانه بدحجابی را در جامعه ترویج می‌کنند برخورد نمایند.
لقمه حلال و حیا مورد تهاجم دشمن
چرا با شروع فصل گرما و تابستان شاهد نوعی بی‌بندوباری خاصی بین قشر محدودی از بانوان و دختران در جامعه می‌شویم؟ و چرا وضعیت حجاب و پوشش زنان به این سمت می‌رود که به یک معضل اجتماعی تبدیل شده است؟
دکتر جمال زمانی، دانشیار دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان پاسخ به سؤالات فوق را با بیان این نکته که بررسی رفتار حجاب و عفاف با لغت جامع‌تری به نام «حیا» باید مورد مداقه قرار گیرد، خاطرنشان می‌کند: «اصولا برخی از کلیدواژه‌های اساسی همیشه مورد تهاجم شیطان کفر، منافقان و بدخواهان بوده‌اند از آن جمله «لقمه حلال» و «حیا» است و به سرعت هم در جامعه در حال شایع شدن است.»
دکتر زمانی آنچه در جامعه حیا را از بین می‌برد، ماحصل بی‌عفتی می‌داند و در این مورد می‌گوید: «علاوه بر آنکه بدحجابی رفتار بخش کوچکی از نسل جوان جامعه است ولی معلول علت‌هایی هم هست که ما کمتر به آن توجه کرده‌ایم. امام حسین(ع) در یکی از خطبه‌هایشان می‌فرمایند: «وقتی من صحبت می‌کنم شما نمی‌ترسید، منظور سیدالشهداء ترس ظاهری نیست بلکه منظور این است که حرفها به قلب و ذهن شما رسوخ نمی‌کند. برخی از شکم‌ها از لقمه حرام پر شده است و بسیاری از گناهان به‌واسطه لقمه حرام اشاعه می‌یابد.»
این استاد دانشگاه در ادامه به گزاره‌هایی که به‌واسطه لقمه حرام در جامعه اشاعه می‌یابد اشاره کرده و می‌گوید: «مرگهای فاجعه‌انگیز و قسی‌القلب شدن اندکی از مردم نیز برخی از این موارد است.»
وی ادامه می‌دهد: «این عطش مراجعه به گناه یکی از محصولات لقمه حرام است. لقمه حرام که افزایش یابد عطش به گناه می‌آورد و گناه نیز از طریق سیستم اقتصادی و اجتماعی رواج می‌یابد.»
این دانشیار دانشگاه خواجه نصیر به مسئله فرهنگ‌سازی در مقوله حجاب اشاره کرده و می‌گوید: «ما مدل و الگوی مناسب برای حجاب معرفی نکردیم چرا که هر کار اجرایی در دنیا نیاز به مشابه دارد ولی در کار فرهنگی ما این خلأ وجود دارد. به نظر شما الگوی زن برتر در صداوسیما کیست؟ اکثر خبرنگاران و گزارشگران برای نشان دادن یک زن محجبه سراغ یک پیرزن با چادر مندرس در جنوب تهران می‌روند و با ایشان مصاحبه می‌کنند. و این در حالی است که ماهواره به سرعت برای زنان و دختران ما الگو درست می‌کند و این یکی از بزرگ‌ترین خطراتی است که با آن مواجه هستیم.»
دکتر زمانی خاطرنشان می‌کند: «برای برطرف کردن این خلأ ما نیاز به یک اتاق فکر داریم. این اتاق فکر فعلا در وزارت ارشاد وجود ندارد ما اهل فکر داریم ولی نه به صورت منسجم که در یک اتاق فکر دور هم جمع شوند و دنبال راهکار باشند.»
معرفی الگوهای حجاب برای قشرجوان
به‌راستی آیا برخورد با پدیده بدحجابی نیاز به مبارزه دارد یا با فرهنگ‌سازی حل می‌شود؟ شاید این سؤال هم در ذهن شما ایجاد شود که چرا ما همچنان درگیر این معضل بدحجابی هستیم و چرا روشهای فرهنگی تاکنون ما را به نتیجه مطلوب در برخورد با این پدیده نرسانده است؟
دکتر محمدرضا کرمی، استاد دانشگاه در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان در پاسخ به سؤال فوق با بیان این نکته که مقولات فرهنگی اگر در بستر فرهنگی با آنها برخورد نشود به یک آسیب اجتماعی تبدیل می‌شود، می‌گوید: «اگر این آسیب اصلاح نشود به یک معضل امنیتی و انتظامی تبدیل می‌شود و مقوله حجاب هم یک پدیده فرهنگی است و در زمانی که این پدیده فرهنگی به یک آسیب فرهنگی تبدیل شد، (اوایل دهه 70 ) ما به جای برخورد فرهنگی با این موضوع به برخوردهای امنیتی- انتظامی روی آوردیم و متاسفانه بدحجابی را امروز پیش از آنکه یک معضل فرهنگی بدانیم، یک معضل انتظامی می‌دانیم.»
دکتر کرمی در ادامه توضیحات خود می‌گوید: «بدحجابی دولایه دارد، یک لایه باندهای سازمان یافته ترویج فساد هستند که ماهیت مجرم‌گونه دارند و باید با این گروه برخورد انتظامی محکم و قوی صورت گیرد، اما گروه دوم که عمده بدحجابان جامعه را تشکیل می‌دهند باند سازمان یافته و منسجمی نیستند و صرفا مبتنی بر برخی نیازهای عاطفی و اجتماعی اقدام به بدپوششی و بدحجابی می‌کنند.»
این استاد دانشگاه ضعف عمده در برخورد با بدحجابی را عدم شناخت درست مسئله می‌داند و می‌گوید: «متولیان امر فرهنگ و کسانی‌که باید برای پدیده حجاب فعالیتی انجام دهند تعریف درستی از این پدیده به جامعه مخاطب ارائه نداده‌اند، اگر این تعریف درست ارائه شده بود خواست اجتماعی و عمومی برای برخورد با پدیده بدحجابی ایجاد می‌شد چون نگرانی از این وضعیت پوشش بین خانواده وجود دارد ولی متأسفانه امروز برخی خواهان برخورد با این پدیده نیستند و گروه‌هایی از مذهبی‌های پیشرو نسبت به این مسئله انتقاداتی دارند و خواهان برخوردهای امنیتی و انتظامی هستند و این باعث ایجاد یک دو قطبی در جامعه شده است که بخشی از جامعه تعریف درستی از حجاب ندارند و شناختی هم از این پدیده ندارند و درعین حال متهم به فساد هستند و بخش دوم جامعه خواستار برخورد انتظامی با این گروه هستند، و در این میان به نظر می‌رسد هیچ بستر مفاهمه و شناخت درست این دو گروه از یکدیگر فراهم نشده است.»
به او این نظر را بازگو می‌کنم که اگر قرار بود راهکارهای فرهنگی برای مقابله با پدیده بدحجابی پاسخ دهد که طی این سالها باید راهگشا می‌بود، ولی متأسفانه شاهدیم که این نوع برخوردها مؤثر نیست و می‌پرسم شما علت عدم موفقیت را در چه می‌دانید؟
دکتر کرمی پاسخ این پرسش را این‌طور می‌دهد: «علت آنکه در ارائه راهکار ناموفق بوده‌ایم شکاف عمیق بین تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران این پدیده با اجتماع و بدنه اجتماعی است. قوانین مصوب در این زمینه و برنامه‌هایی که در این حوزه اجرا شد و خیلی مورد استقبال مخاطبان واقع نشده است چون فهم دقیقی از موقعیت اندیشه‌ای و اجتماعی مخاطب ندارند.»
وی بر این باور است که شاید فاصله سنی تصمیم‌گیران در حوزه حجاب با مخاطب حجاب بیش از 30سال باشد و متأسفانه مسئولان فرهنگی ما حضور جدی و مؤثری در عرصه اجتماع ندارند و به همین دلیل با ادبیات عمومی جامعه ناآشنا هستند، بنابراین پیشنهاد می‌کنم حضور برخی از افراد با پوشش نامناسب در جمع تصمیم‌گیران می‌تواند به رفع این پدیده کمک کند.
حجاب یکی از ملزومات زن ایرانی- اسلامی
مسئله حجاب علاوه بر آنکه براساس آیه59 سوره احزاب از ضروریات دین شمرده می‌شود، یکی از نمادهای ارزنده فرهنگی اجتماعی تمدن ایرانی است چنان‌که ویل دورانت درباره پوشش زنان ایران باستان اشاره می‌کند که زنان طبقات بالای اجتماع جرأت آن را نداشتند که جز در تخت روان روپوش‌دار از خانه بیرون آیند در نصوصی که از دوران مادها، هخامنشیان، اشکانیان، سامانیان و... بر جای مانده نشان می‌دهد که زنان دارای حجاب و پوشش بوده‌اند.
و مجسمه‌های تاریخی کشف شده نیز به‌واسطه اختلاف پوشش سرشان از هم تمیز داده می‌شوند.
با ورود فرهنگ اسلامی به ایران، این سنت متمدن ایرانی به اوج تعالی و منتهی ارزش و اعتبار خود رسید و حجاب یکی از ملزومات زن ایرانی- اسلامی شناخته شد.
حجت‌الاسلام محمدحسین نیک‌فال، استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با گزارشگر کیهان نقطه‌نظرات خود را مورد ضرورت رعایت حجاب در جامعه این‌طور بیان می‌کند: «طراحی دشمنان انقلاب اسلامی در حوزه فرهنگی تمهیدات نرم مقوله حجاب را که از مهم‌ترین نشانه‌ها و حصارهای عقیدتی و هنجاری این مرز و بوم است، نشانه رفته و سعی دارد با تزریق تساهل، سستی و بی‌بند و باری در پیکره جامعه به اهداف خود نائل آید.» این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه اظهارات خود توضیح می‌دهد: « دشمن در سه سطح درونی- میانی و بیرونی به تشکیک در مبانی معرفتی مقوله حجاب و ارائه آلترناتیو با استفاده از مدگرایی و تغییر نگرش به مبارزه با پدیده حجاب می‌پردازد.»
حجت‌الاسلام نیک‌فال خاطرنشان می‌کند: «متأسفانه برخوردهای غیرکارشناسی با پدیده شوم بدحجابی این معضل را دوچندان کرده بنابراین در برخورد با بدحجابی ابتدا باید گروه‌های فرهنگی ضمن انجام وظایف خود به فرهنگ‌سازی پرداخته و سپس در کنار آن الزامات انتظامی نیز انجام گیرد.»
وی مهم‌ترین نکته در این بحث را ارائه تعریفی استاندارد از مقوله حجاب و عفاف بیان کرده و می‌گوید: «خانواده‌ها در این خصوص وظایفی به عهده دارند که ترویج فرهنگ پوشش در خانواده، مقابله با پدیده شوم ماهواره و الگوگیری از آن در خانه، ترویج مقابله با مصرف‌گرایی و مدگرایی، خرید و تهیه بسته‌های آموزشی مثل کتب و سی‌دی فضاسازی درمورد حجاب در خانه‌ها از جمله این وظایف است.»
حجت‌الاسلام نیک‌فال برای متولیان فرهنگی هم وظایفی را برمی‌شمرد و می‌گوید: «نیمی از مشکل بدحجابی با فرهنگ‌سازی حل می‌شود و این در اولویت اول است و بخش دیگر نیز پس از آگاه‌سازی جامعه از طریق برخوردهای انتظامی با رعایت شرایط امر به معروف و نهی از منکر قابل حل است.»
حجت‌الاسلام نیک‌فال وظایف متولیان فرهنگی را شامل بیان آیات و روایات مربوط به حجاب و تبیین مرزهای حجاب و رابطه آن با عفاف ذکر کرده و می‌گوید:« برگزاری مسابقات ترویجی درخصوص حجاب و عفاف، پاسخگویی برای اغناسازی مخاطب به پرسش‌ها و شبهات حجاب و عفاف، برگزاری نمایشگاه‌های محلی حجاب و عفاف، ایجاد مراکز مردم نهاد با هدف ترویج و الگوسازی حجاب همچنین عمومی‌سازی سنت حسنه امر به معروف و نهی از منکر و ارزش‌گذاری به زنان باحجاب در جامعه از دیگر وظایف متولیان فرهنگی است که می‌تواند در آگاه‌سازی جامعه نسبت به حجاب مؤثر باشد. چراکه بیش از نیمی از افراد بدحجاب به دلیل عدم آگاهی نسبت به مسئله حجاب و ضرورت آن در قرآن دچار این آسیب شده‌اند.»