گالیا توانگر
تاثیر گل و گیاه بر روح و روان آدمی بر هیچکس پوشیده نیست.  در حین گرفتاری‌های روزمره تنها همنشینی با یک گلدان کافی است تا روز شما را متحول ساخته و آرامش بخش‌ترین مسکن روحی شما قرار گیرد. به نظر می‌رسد مردم این مهم را به خوبی درک کرده و در اداره و خانه سعی در نگهداری گلدان‌های آپارتمانی و کاکتوس‌های با دوام دارند.
با این حال باید از طریق حمایت‌های هر چه بیشتر از قیمت تمام شده تولید گل کاست تا گل از حالت یک کالای فانتزی خارج و بر روی میز همگان خوش بنشیند. خاک خوب و آب و هوای مساعد گلکاری در کشورمان سرمایه‌ای است که می‌تواند صنعت گل و گیاه کشور را به یکی از مهمترین شاخه‌های کشاورزی‌مان مبدل سازد.
هر شاخه گل رز 65 هزار ریال قیمت تمام شده و هزینه تولید دارد تا وارد بازار شود و تا این شاخه به دست مصرف‌کننده برسد 20 تا 30 درصد افزایش قیمت می‌دهد. قیمت تمام شده تولید گل در ایران بسیار بالا است؛ ضمن اینکه در صورتی که بخواهد به کشورهای دیگر صادر شود  هزینه جانبی حمل و نقل و بسته‌بندی نیز به آن افزوده می‌شود و محصول از حالت رقابت خارج می‌شود. برای همین است که گل‌های ایرانی با وجود کیفیت بالا توان رقابت در بازار را ندارند و قیمت محصول مشابه خارجی با قیمت پایین‌تر، باعث می‌شود کشورهای وارد‌کننده ترجیح دهند گل‌های ارزانتری را به مقدار بیشتر خریداری کنند.
برای تصاحب بازارهای رقابتی نیاز به عرضه گل در نمایشگاه‌های گل در کشورهای مختلف است که در این راستا به حمایت مستقیم دولت نیاز است.  برای اینکه گل‌های تولیدی دراین نمایشگاه‌های بین‌المللی به نمایش گذاشته شود، نیاز به غرفه و هزینه حمل و نقل است که هزینه‌های زیادی دارند و از عهده گلکار بر نمی‌آید. در صورتی که دولت در بخش حمل و نقل و تهیه غرفه در کشورهای هدف که تنها در خاورمیانه و آسیای میانه حدود 400 میلیون نفر جمعیت خاطر خواه گل ایران هستند،  سرمایه گذاری و مساعدت کند در ظرف دوسال بازار فروش خوبی ایجاد می‌شود.
می توان بهترین تولید‌کننده جهانی بود
شهرام صداقت حور،  دانشیار باغبانی دانشگاه آزاد واحد رشت با ورق زدن داده‌های آماری درصنعت گل وگیاه درگفت و گو با گزارشگر کیهان می‌گوید: «تولید تجاری صنعت گل و گیاه کشورمان صد سال قدمت دارد. اواخر دهه 70 تولیدات بالا رفت و صادرات گل و گیاه کشورمان شکل گرفت. الان مشکل اصلی در صنعت گل و گیاه کشورمان مثل همه محصولات کشاورزی بازار است. در سال 57 شمسی 130 تا 140 واحد تولید گل و گیاه بیشتر نداشتیم الان این رقم به 13 هزار واحد تولیدی رسیده است. بنابراین مصرف زیاد شده و تولید خیلی زیادتر از مصرف است. در سال 87 هر روز یک میلیون شاخه گل فروخته شده و به همین میزان در روز خرابی گل داشته‌ایم. این آمار به خوبی گواه این چالش است که ما از لحاظ مکانیزاسیون انبارداری خوب کار نکرده‌ایم.»
این کارشناس اهل فن با بیان اینکه در حال حاضر حدودا صد هزار نفر در این صنعت مشغول به کارهستند، برایمان می‌گوید: «بالغ بر هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری دولتی و غیردولتی در این بخش صورت گرفته است.  8 هزار هکتار گلخانه در کشور داشته ایم که 5 هزار هکتار دیگر هم افزوده شده و در حال حاضر 13 هزار هکتار گلخانه داریم. چهار پایانه تخصصی گل (تهران، محلات، دزفول و تنکابن) فعالند. 5136 هکتار سطح زیر کشت گل‌های زینتی در مازندران، خوزستان، البرز و تهران تخمین زده شده است. »
وی با نگاهی به عملکرد سایر کشورها توضیح می‌دهد: «طبق آمار جهانی سال 2011 میلادی 560 هزار هکتار سطح زیر کشت گل در دنیا داریم. دهه 1950 میلادی تجارت گل‌های زینتی در جهان 3 میلیارد دلار بوده که تا 1990 میلادی 8 برابر شده ودر 2013 به 120 میلیارد دلار رسیده است.  تنها بین 2003 تا 2013 یعنی طی یک دهه تجارت گل‌های زینتی در سطح جهان دو ونیم برابر شده است. این رشد روز افزون منحصرا سهم کشورهای قدرتمند و صاحب نام اروپایی در صنعت گل و گیاه نبوده و کشورهایی چون نیوزلند، تایوان، چین، ترکیه و حتی کشورهای آفریقایی چون زیمبابوه و موزامبیک نیز سهم بالایی از تجارت گل جهان را دارند. هلند اخیرا سطح زیر کشت گل خود را از 6100هکتار به 5331 هکتار کم کرده و در عوض سعی دارند در سطح کمتر تولید بیشتر داشته باشند. واقعیت این است که آنها بر سر مسئله نور کافی و خاک خوب دارای مشکلاتی هستند. این در حالی است که کشور ما هم از اقلیم، خاک و نور به مراتب بهتر از هلند برخوردار بوده و می‌تواند به یکی از مقام داران پرورش گل و گیاه در دنیا تبدیل شود. »
صداقت حوردر تکمیل صحبت هایش با اشاره به اهم چالش‌های پیش روی صنعت گل و گیاه کشورمان می‌گوید: «یکی از بزرگترین چالش‌های پیش روی صنعت گل و گیاه کشورمان این است که ما هنوز نتوانسته ایم فرهنگ استفاده از گل و گیاه را آنطور که باید و شاید بین اقشار مختلف جامعه جا بیندازیم. خرید و استفاده از گل در کشورمان بی‌شباهت به وضعیت مطالعه‌مان نیست. بنابراین در حوزه استفاده از گل وگیاه به عنوان طراوت بخش زندگی روزمره نیازمند فرهنگ‌سازی هستیم.»
این استاد دانشگاه چالش مهم دیگر را که همواره سد راه توسعه صنعت گل و گیاه کشور واقع شده عدم ارتباط دولت، سیستم آموزشی و بازار می‌داند.
بازار فروش مطمئن نیست
صداقت حور دانشیار باغبانی دانشگاه آزاد واحد رشت با بیان اینکه در مسیر جمع‌آوری اطلاعات در باب چالش‌های پیش روی صنعت گل و گیاه کشور دست کم با ده تولید‌کننده بزرگ گیلانی و مازندرانی گفت و گوهای مفصلی داشته، برایمان می‌گوید: «من به حمایت‌هایی همچون وام اصلا خوشبین نیستم. بیشتر تولید کنندگان می‌گویند؛اصلا حمایت نکنند، اما لااقل سنگ اندازی هم نداشته باشند.  یک بار می‌آیند می‌گویند؛100 میلیون تومان وام می‌دهیم. تولید‌کننده یک سال کارش را می‌گذارد و دنبال وام می‌دود، اما آخر سر به او می‌گویند؛ نمی‌شود این مبلغ را پرداخت کرد! این یک حقیقت تلخ است که در تولید گیاهان زینتی دنیا مقام 20 را داریم اما در صادرات 107 جهان هستیم.  چرخه مالی صادرات جهانی گل و گیاه سالانه ۱۵۰ میلیارد دلار است، متاسفانه سهم ایران از این تجارت جهانی حدود یک درصد است.  وام خوب است اما از آن بهتر بازاریابی جهانی است. اگر ما تنها بتوانیم بازار آسیای میانه و کشورهای حاشیه خلیج فارس را صاحب شویم، گام بزرگ و موثری در جهت توسعه صادرات گل و گیاه کشورمان برداشته‌ایم. »
وی با بیان اینکه پتانسیل‌های تولید کشورمان با تکیه به اقلیم متنوع و آب و هوای مساعد بسیار بالاتر از کشورهای صاحب نام صنعت گل و گیاه دنیا نظیر هلند است، می گوید: «باید ضمن توجه به صادرات حواسمان به ایجاد قرنطینه برای ورود برخی نمونه‌ها باشد. کافی است یک نوع آفت وارد کشور شود و کمر تولید‌کننده را خم کند. از این نمونه  چالش‌ها در کشورهای پیشرفته نیز اتفاق افتاده است، مثلا همین اواخر یک نوع سوسک به جان انگور اروپا افتاد که مجبور شدند همه قلمه‌ها را عوض کنند. در کشورمان با وجود مشکلات عدیده در مسیر تولید اگر یک چنین آفت زدگی نیز رخ دهد، تولید‌کننده از پس هزینه‌های جبران بر نمی‌آید. اتفاق تلخی است که برخی گونه‌های گیاهی نظیر «بُن سای» در چمدان‌های مسافران به کشور قاچاق می‌شوند. چرا باید حتی یک تولید‌کننده بُن سای در کشور نداشته باشیم و فقط وارد‌کننده باشیم؟!»
وی با تاکید براین موضوع که گلخانه‌ها باید کارشان تخصصی‌تر بشود، می گوید: «درحال حاضردر یک گلخانه 40 نوع گیاه پرورش داده می‌شود. چون بازار مطمئن نیست، تولید‌کننده با خودش می‌گوید؛ بگذار چند نوع گل و گیاه پرورش دهم تا اگر یکی را نخریدند لااقل ضرر کمتر شده و مابقی را بخرند. این که نمی‌شود در یک گلخانه ده‌ها نوع گل و گیاه پرورش داده شود باید گلخانه‌ها تخصصی‌تر شوند و نهایتا در هر کدامشان چند نوع از یک خانواده وجود داشته باشد.»
ارتقای بخش پژوهشی و آموزشی در زمینه پرورش گل و گیاه،  فرهنگ‌سازی در باب ارتقای مصرف سرانه گل در کشور، بازاریابی بین‌المللی،  مکانیزاسیون افزایش کیفیت از طریق انبارداری مناسب،  احداث گلخانه مدرن،  توجه به مکانیزم بسته‌بندی و حمل و نقل،  وجود قرنطینه برای نمونه‌های وارداتی، مدیریت بهینه کاشت،  گرفتن حق جهانی ثبت گونه‌های تولید بومی و... همگی از جمله راهکارهایی است که صداقت حور متخصص اهل فن برای توسعه صنعت گل و گیاه کشور پیشنهاد می‌دهد.
تلفیق دانش فنی نوین با تولید
محمد رضا شفیعی معاونت پژوهشکده ملی گل و گیاهان زینتی و هیئت مدیره انجمن علمی گل و گیاهان کشور داشتن آفتاب و منابع ژنتیکی خوب را از مواهب الهی و عواملی دانسته که می‌تواند به رشد جهانی صنعت گل و گیاه کشورمان بینجامد.
وی در گفت و گو با گزارشگر کیهان می‌گوید: «یک درصد از تولید جهانی گل از آن کشور ماست که میزان صادراتمان کمتر از یک دهم درصد صادرات جهانی است. روشن است بین آنچه که هستیم و آنچه که می‌توانیم  و باید باشیم فاصله زیادی وجود دارد. در زمینه امکانات آزمایشگاهی و نیروی انسانی محقق، محدویت داریم.  برای مثال در پژوهشکده ملی 15 محقق مشغول به کارند، این در حالی است که ما صدها نمونه گل و گیاه در کشور داریم که هر کدام می‌توانند موضوع پژوهش چند تن از محققین باشند. وجه تمایز ما با کشورهایی چون هلند این است که زیر ساختش (نور، خاک و...) کمتر از ماست،  اما به لحاظ دانش فنی نوین خیلی پیشرفته‌تر هستند. باید دانش فنی نوین با تولید جاری تلفیق شود تا توسعه صادرات داشته باشیم. در حال حاضر 30 تا 40 میلیون دلار میزان صادرات سالیانه ماست، که می‌توان این رقم را به 600 تا 700 میلیون دلارارتقا داد.»
وی با بیان اینکه باید به محصولات تولیدی تنوع دهیم، می افزاید: «در حال حاضر بذر نظیر بذر چمن، پایه‌های تکثیری، قلمه‌های گل‌ها، پیاز لیلیوم و گلایول و...  را وارد می‌کنیم، این در حالی است که می‌توانیم به راحتی خود تولید‌کننده باشیم. قاچاق نمونه‌هایی چون بُن‌سای، لاک بامبو، گل رز شاخه بریده،  ارکیده و...  نیز باید کنترل و جلویش گرفته شود. »
وی با بیان اینکه کشاورزی به دو شاخه زراعت و باغبانی تقسیم می‌شود که باغبانی شامل میوه کاری، سبزی کاری، گلکاری، گیاهان دارویی و... است،  می‌گوید: «گلکاری شاخه‌ای است که کار در آن زیاد بوده باید سرمایه‌گذاری خوب شود تا در آمد زیادعایدی داشته باشد.  جالب است که بدانید اشتغالزایی در شاخه گلکاری از رقم بالای 8 تا 15 نفر به صورت مستقیم درهر هکتار برخوردار است. متاسفانه در کشورمان به اندازه کافی از این پتانسیل استفاده نشده است. فارغ التحصیلان رشته‌های گیاه شناسی نیز بیشتر در شهرک‌ها و مجتمع‌های گلخانه‌ای به کار گرفته می‌شوند.  این افراد تازه فارغ التحصیل از دانش تجربی بالایی برخوردار نیستند.  باید یک فرآیندی باشد که به فارغ التحصیل بلافاصله بعد از اتمام درسش وام داده نشود و یک شبه تولید‌کننده نگردد.  باید توجه داشت که پرورش گل و گیاه مثل سایر بخش‌های کشاورزی نیست که مراحل  کاشت و داشت و برداشت با سهولت باشد.  پرورش گل و گیاه نکات ریز فنی دارد که با ممارست و تجربه فراوان به دست می‌آید. »
وی به یکی دیگر از چالش‌های پیش روی صنعت گل و گیاه کشور اشاره کرده و می‌گوید: «بازارهای اصلی توزیع‌کننده گل کشورمان به شدت سنتی اداره می‌شوند و لذا فساد پذیری گل بالاست. باید زمان انتقال گل از گلخانه تا رسیدن به دست مصرف‌کننده بسیار کوتاه‌تر شود. »  
حمایت دولت و افزایش سهم صادرات
نگاه ويژه به صنعت گل و گياه مي‌تواند علاوه بر اشتغالزايي،  منبع ثابتي براي در آمد پايدار نيز به حساب آيد كه متأسفانه كشور ما با وجود زمينه مساعد توليد وامکان رشد صادرات گل و گياه،  همچنان سهم 2 درصدي از صادرات را به خود اختصاص داده است.
علی محمد مختاری مديرعامل سازمان بوستان‌ها و فضاي شهر تهران با اشاره به سهم 2 درصدي كشورمان در صادرات گل و گياه می‌گوید: «بايد به صنعت گل و گياه نگاه ويژه‌اي داشته باشيم؛ چراكه بسياري از كشورهاي دنيا درآمدزايي بالايي از اين صنعت دارند و ما نيز بايد سهم خود را در بازار گل و گياه افزايش دهيم.  بخش وسيعي از خاك كشورمان از شمال تا جنوب و از غرب تا شرق مستعد توليد انواع گونه‌هاي گل و گياه زينتي است.  بر همين اساس بازار خوبي براي گل‌هاي زينتي ايران در منطقه وجود دارد.  توجه به صنعت توليد گل و گياه و صادرات آن علاوه بر اشتغالزايي مي‌تواند آورده اقتصادي براي كشور داشته باشد، اما متأسفانه در حال حاضر رقم ناچيزي از صادرات گل و گياه را به خود اختصاص داده‌ايم. »
این کارشناس اهل فن ادامه می‌دهد: «قطعاً بايد حمايت دولت از اين صنعت ايجاد شود تا بتوانيم سهم صادرات را افزايش دهيم،  البته در اين مسير بايد در حوزه بسته‌بندي و حمل و نقل نيز گام‌هاي مؤثري برداريم تا براي ورود به عرصه صادرات آماده شويم.  بايد دولت،  مردم و توليدكنندگان دست به دست يكديگر دهند و از صنعت گل و گياه حمايت كنند. » وي احداث گلخانه‌هاي مدرن،  مديريت زراعي و كنترل بيماري‌ها،  تثبيت حقوق توليدكنندگان و فراهم كردن امكانات بسته‌بندي و حمل و نقل مناسب را از الزامات افزايش سهم صادرات گل و گياه كشور در بازارهاي جهاني می‌داند و می‌گوید: «براي حضور به موقع در بازارهاي جهاني نيازمند اين هستيم كه اطلاعات و تجهيزات به‌روز و مناسب را در اختيار توليدكنندگان قرار دهيم و ضمن حمايت از آنها فرهنگ استفاده از گل و گياه در كشور را ترويج دهيم. »