نگاهي به توليد، عرضه، خواص و تقلب در بازار عسل كشور(بخش پاياني)
عسل ايراني در پيچ و خم جهاني شدن(گزارش روز)
گروه گزارش
عسل با تمام شناخته شدن و محبوبيتي و البته مصرف قابل توجهي كه در ميان خانواده‌هاي ايراني دارد، هنوز آنچنان كه بايد در سبد خريد روزانه خيلي از خانواده‌ها قرار نگرفته است.
عده اي دليل آن را دسترسي نداشتن به عسل با كيفيت و مرغوب مي دانند و اينكه براي تهيه عسل به قول خودشان اصل و بدون شكر بايد مسافت طولاني را تا برخي شهرها كه مهد توليد عسل هستند طي كنند و عده اي ديگر هم مي گويند؛ بااين قيمت هاي دلبخواهي كه گاهي تا كيلويي 150 هزار تومان هم پيش مي‌رود نمي‌شود هر روز يك شيشه عسل خريد.خيلي‌ها هم از نظارت هايي كه چندان در كار نيست گله دارند و مي گويند كه چرا بايد پاي عسل هاي تقلبي و بي كيفيت به بازارهايي باز شود كه مرغوبيت عسل اش شهره خاص و عام است.
اما پرداختن به اين موضوع خالي از لطف نيست كه كشور ما در زمينه زنبورداري و توليد عسل حرف‌هاي زيادي براي گفتن دارد.حرف‌هايي كه پاي عسل ايراني را تا يك قدمي آوازه جهاني كشانده اما به دليل بي مهري‌هايي كه هميشه وجود داشته اين دسترنج زنبورها و البته زنبورداران ايراني به مرز برند سازي و محصولات شناخته شده نرسيده‌اند.
در بخش پاياني اين گزارش نگاهي داريم به اهميت مصرف اين ماده غذايي و پيشرفت هاي چشمگيري كه در زمينه توليد و صادرات عسل ايراني داشته ايم.
شفا مي‌دهد يا بيماري ؟
درباره خواص شگفت انگيز و معجزه گر عسل بارها و بارها شنيده ايم .تنها ماده اي كه هيچ جايگزيني نه براي خودش و نه براي شگفتي‌هايش در جهان وجود ندارد. اما اينكه اهميت اين ماده شفا بخش به قدري بوده كه حتي در متون بسيار قديمي هم به مراتب ديده شده است، گواه از خواص شگفت انگيز آن است.حتي خيلي‌ها معتقدند كه اهميت عسل در طب قديم به مراتب بيشتر ازحال حاضر بوده است.
ابوعلي سينا، فيلسوف وبزرگترين شخصيت پزشکي ايراني،هزارسال پيش در کتاب قانون خود، نسخه‌هاي زيادي بر پاي? عسل و موم تجويز مي‌کرد وهمچنين بقراط حکيم، پدر پزشکي وبنيان گذار طب يوناني، حدود ????سال پيش در مورد اهميت عسل گفته است كه هر دارويي نيز از مواد غذايي درست مي‌شود و متقابلاً هر غذايي نيز جانشين دارو مي‌گردد.عسل به اين هر دو شرط جوابگوست.او به مقدار زيادي از عسل استفاده مي‌کرده و در درمان اکثر بيماريها، از جمله زخم‌ها عسل تجويز مي‌كرده است، حتي باستان شناسان معتقدند قبايل بدوي با جمع آوري عسل به خوبي آشنا بودند و درخت‌ها يا صخره هايي كه محل مناسب تري براي جمع‌آوري عسل بوده مي‌شناختند.
دكتر نوشين فلاحت پيشه، عضو انجمن سلامت و طب سنتي ايران معتقد است عسل خوب شفا مي دهد و عسل بد و تقلبي شديدا خطرناك است.
او در خصوص ارزش طبي مصرف عسل و نقش بي بديل آن در گفت و گو با گزارشگر كيهان مي‌گويد: «فكر مي كنم اهميت عسل به عنوان يك ماده خوراكي آن هم براي مصرف روزانه بر كسي پوشيده نيست . حتي ساختار علمي عسل هم به تنهايي جالب است.عسل، ماده غذايي بسيار غني و انرژي بخشي است که حدود80 درصد از قندهاي ساده يا مونوساکاريدها ساخته شده و هر100 گرم آن 320 کالري ايجاد مي کند اين مونو ساکاريدها به سرعت جذب مي‌شوند و اثر انرژي بخشي خود را نشان مي دهند علاوه بر اثر کالري زايي، عسل داراي ويتامين‌هاي متعددي از قبيل ويتامين، ريبوفلاوين، اسيدنيکوتينک، اسيد اسکوربيک، پيريدوکسين و ويتامين کا است. بنابراين مي بينيم عسل به تنهايي و بدون آنچه كه شايع است در خصوص مصرف آن با شير يا نوشيدني هاي ديگر، به تنهايي يك منبع غذايي انرژي بخش و تامين كننده است و به هيچ عنوان نبايد مصرف آن از سبد خريد روزانه حذف شود.اما بهتر است تا آنجا كه مي شود از انواع عسل طبيعي و بدون مواد نگهدارنده استفاده شود .همچنين ضريب بهداشتي بودن شهد عسل پايين است و مصرف کنندگان بهتر است آن را با موم خريداري کنند. چون شهد عسل در بسياري از موارد در اثر دادن حرارت زياد به عسل‌هاي داخل موم انجام مي‌شود که اين حرارت زياد باعث فعل وانفعالاتي در شهد شده و ممکن است خطراتي براي سلامتي انسان داشته باشد.»
او همچنين تاكيد مي كند: «شهد‌هاي تقلبي عسل با جوشاندن شکر و اضافه کردن کمي عسل و يا اسانس عسل نيز توليد مي‌شود که اين نوع شهد هم براي سلامت انسان بسيار خطرناك است. بنابراين بهتراست در صورتي که به خريد عسل مبادرت مي‌كنيد؛ عسلي را تهيه كنيد كه داخل مومي که بطور طبيعي توسط زنبور توليد مي‌شود. حتي به نظر من والدين به راحتي مي توانند با آغشته كردن شكلات يا خشكبار مثل گردو و بادام و پسته به عسل، آنها را به فرزندانشان بدهند وبا اين كارها عادت مصرف عسل را در خانواده نهادينه كنند. واقعا جاي تعجب است كه بعضا مشاهده مي شود همه جور خوراكي بر سر سفره صبحانه ديده مي شود مثل شيركاكائو هاي كارخانه اي، انواع شكلات هاي صبحانه و ... اما جاي عسل خالي است.نمي توان علت اين غفلت را صرفا به قيمت عسل نسبت داد چرا كه خريد ماده اي با اين ارزش غذايي و حجم بالا به مبلغ يك كيلو 30 الي 40 هزار تومان اصلا با قيمت ساير اقلام خوراكي بعضا غيرضروري قابل قياس نيست.بنابراين صرفا قيمت عسل دليل مناسبي براي حذف آن از سفره غذايي نيست .»
عسل 150 هزار توماني نداريم
ماشاء الله جمشيدي، رئيس گروه امور توليدات زنبور عسل وزارت جهاد كشاورزي است. او ضمن اشاره به ميزان قابل توجه توليد و صادرات عسل در كشور، در گفت و گو با گزارشگر كيهان مي‌گويد: «با توجه به وسعت و مناطق جغرافيايي و اقليمي مختلفي كه در كشور ما وجود دارد، خوشبختانه دامنه و وسعت فعاليت زنبورداران بسيار گسترده و قابل تامل است به طوري كه بر آورد مي شود حدود 70 هزار نفر زنبوردار بطور مستمر در كشور مشغول به فعاليت هستند.فعاليتي كه حاصل آن برداشت سالانه 78هزارتن عسل است. همچنين ما از لحاظ تعداد كندو در رتبه چهارم جهان قرار داريم با تعداد 6ميليون و 600 هزار کندو كه از اين ميزان 6 ميليون و 300 هزار کندو مدرن و کندوهاي ديگر به صورت بومي هستند، اين تعداد كندو در جهان حدود 81 ميليون است. اما از نظر ميزان توليد در رتبه هشتم قرار داريم كه همان 78 هزار تني است كه به آن اشاره شد.كه اين درصد توليد بسيار خوب و قابل توجهي است. ميانگين سرانه توليد در جهان حدود 20 كيلو گرم است كه اين ميزان براي ما 11 كيلوگرم است.همين طور سال گذشته حدود 537 تن عسل ايراني ممتاز به كشورهاي ديگر صادر شد كه اين ميزان در نوع خود يك ركورد محسوب مي شود. كشورهايي مثل تركيه، امارات و كشورهاي حاشيه خليج فارس.»
او در ادامه مي افزايد: «بخش هاي ستادي و تشكيلاتي هم در اين زمينه بسيار خوب فعال هستند مثلا ما 246 تعاوني زنبورداري ،24 اتحاديه استاني و يك اتحاديه مركزي زنبورداري فعال داريم. البته توليد عسل و زنبورداري در ايران به دلايل مختلفي مورد توجه قرار گرفته است از جمله اين دلايل تنوع پوشش گياهي و غناي گياهي و سابقه زياد كشور ما در زمينه توليد عسل است.ما در كشور حدود 11 اقليم از 15 اقليم واقعي و شناخته شده در جهان را داريم.با چيزي حدود 8 هزار گونه مختلف گياهي يعني چيزي تقريبا دو برابر گونه هاي گياهي قاره اروپا.در نتيجه اين وسعت تنوع و پراكندگي گياهي عسل هاي متفاوتي به لحاظ طعم و خاصيت توليد مي شود كه عمدتا هم از كيفيت بسيار بالايي برخوردار هستند. جنگل‌ها، باغات، مراتع، مزارع و نواحي مختلفي كه امكان پرورش زنبور عسل و توليد عسل را دو چندان كرده است.توليد عسل ما بعد از انقلاب اسلامي به 12 برابر افزايش يافت.اتفاقي كه در زمينه توليد عسل واقعا كم نظير است.»
البته رئيس گروه امور توليدات زنبور عسل وزارت جهاد كشاورزي از وجود برخي عسل هاي تقلبي و بي كيفيت در بازار مصرف گله مي كند و مي گويد: «ببينيد در واقع عسل و فرآيند توليد عسل يك چرخه مشخص، ثابت و پايداراست و هر آنچه كه اين چرخه را تغيير دهد در نهايت مي تواند به توليدي به غير از يك عسل طبيعي منجر شود.عسل حاصل از تغذيه زنبور عسل از شهدگل هاي طبيعي و تبديل اين شهد طي فرآيند و زماني خاص به عسل است و هر چه خارج از اين روال اتفاق بيفتد،چرخه توليد عسل را تغيير مي دهد.حالا اگر نقش زنبور عسل كم شود و دخالت انسان افزايش يابد يا موادي اضافه و كم شود و هر اقدام ديگري كه اين چرخه را تغيير دهد.اما بعضي از ويژگي هاي طبيعي عسل را نبايد با بي كيفيت بودن آن اشتباه گرفت مثلا تشكيل بلورهاي شكري يا به اصطلاح شكرك زدن در شيشه عسل به معناي بي كيفيت بودن يا تقلبي بودن عسل نيست بلكه اين يك فرآيند طبيعي است به دليل دما و موقعيت قرارگيري عسل.اما قيمت عسل يكي از موضوعاتي بوده كه هميشه بحث هاي زيادي را به دنبال داشته است.قيمت تمام شده عسل براي زنبوردار بين كيلويي 25 تا 30 هزار تومان است كه در نهايت با سود 10 درصدي و با قيمت كيلويي 40 هزار تومان براي عسل طبيعي فروخته شود.اما اين قيمت هاي باورنكردني مثل عسل هاي كيلويي 150 هزار تومان و... كه بعضا شنيده مي شود نه تنها نوعي كلاهبرداري و بي‌انصافي است كه اصلا چنين قيمت هايي براي يك عسل طبيعي با هر سطحي از كيفيت اصلا بي معنا است چون مگر همان عسل براي زنبوردار چقدر تمام شده است ؟!»
سرانه مصرف عسل همچنان بالا
معادلات را كه كنار هم مي گذاريم موضوع كمي پيچيده‌تر مي شود. مي گويند، ايران به لحاظ محدوده جغرافيايي و طبيعي يكي از بهترين مناطق دنيا براي توليد عسل است .ميزان توليد عسل هم بسيار زياد‌تر و قابل توجه‌تر از كشورهاي هم سطح است حتي ميزان مصرف عسل هم كه نشان‌دهنده ذائقه مردم و تمايل به خريد اين ماده با ارزش نيز است، بسيار بالا است.همه اينها نشان از قابليتي دارد كه شايد سالهاست در خفا پنهان شده است.عسل طبيعي ايران قابليت رقابت بسيار خوبي دارد اما در ايران هنوز تبليغ و برنامه‌ريزي مناسبي براي بسته‌بندي آن جهت صادرات و معرفي جهاني به عنوان عسل ايراني همچون پسته و زعفران ايراني صورت نگرفته است. درحالي که استعداد توليد عسل در ايران شاخص بوده و عسل ما جزو نمونه‌هاي کيفي عسل در سطح دنياست.اما به نظر مي رسد برخلاف بسياري از كشورهاي همطراز در اين زمينه عسل ما با بي مهري زيادي روبه رو است و اين رشته اصلا به صورت علمي و كارشده مورد توجه نيست در حالي كه در بسياري از كشورهاي ديگر كه حتي فضاي طبيعي مناسب براي توليد عسل را ندارند، دانشكده هاي زنبورداري تاسيس مي شود و نگاه علمي و كارشده زيادي در اين خصوص وجود دارد.
البته رقم‌ها ضد و نقيض است اما مي گويند در جهان به دليل وجود برخي كشورهاي فقير مثل كشورهاي آفريقايي سرانه مصرف چندان بالا نيست و نهايت 220 گرم است در حالي كه سرانه مصرف در كشور ما بسيار بالاتر است.
جمشيدي به گزارشگر كيهان مي گويد: «اين رقم سرانه در كشور ما 960 گرم است كه به نسبت سرانه جهاني بسيار بالا است يعني علاوه بر بالابودن ميزان توليدات و تنوع خيلي خوب عسل ايراني سرانه مصرف هم در كشور رعايت شده است.»
همين طور عبدالرضا بيگناه، رئيس انجمن زنبورداران و توليدکنندگان عسل ايران اخيرا گفته بود كه ايران از نظر کيفيت عسل مقام نخست را در جهان دارد و کيفيت عسل ما در دنيا بي‌نظير است.
او تاكيد كرده بود: «کشورهايي مثل چين، ترکيه و اوکراين عمده‌ترين کشورهاي توليدکننده عسل در جهان هستند و حرف اول را مي زنند اما وجود تنوع گياهي، آب و هواي خشک، نيمه‌خشک و سرد و برفي و کوهستان‌هاي مختلف در ايران باعث شده است که کيفيت عسل ايران از رتبه خوبي برخوردار باشد اما از نظر ميزان و حجم توليد عسل، کشور ما در مقام هشتم دنيا قرار دارد. سالانه بيش از ?? هزار تن عسل در کشور توليد شده که از اين ميزان ??? تن صادر مي‌شود. و خبر مهمتر اينكه خوشبختانه هيچ‌گونه وارداتي در زمينه عسل نداريم و واردات عسل از چين نيز شايعه‌اي بيش نيست. از حدود ?? تا ?? سال پيش کشورهايي مثل آمريکا، چين و ژاپن و سپس کشورهاي ديگر روش تغذيه شکر براي زنبورعسل را رواج دادند و به‌تدريج اين روش تغذيه در ايران نيز رواج يافت به طوري که هم‌اکنون در ازاي هر ? کيلو شکر يک کيلو عسل توليد مي‌شود.
رئيس انجمن زنبورداران و توليدکنندگان عسل ايران درباره انواع روش‌هاي زنبورداري نيز مي‌گويد: «معمولا ? نوع زنبورداري ثابت، نيمه‌کوچ و تمام‌کوچ در ايران رواج دارد. زنبورداري ثابت زنبورداري محلي است که به‌صورت محدود با کيفيت بهتر در برخي مناطق خاص وجود دارد. اما در زنبورداري نيمه‌کوچ و تمام‌کوچ زنبورداران اقدام به کوچ زنبورها به مناطق ديگر مي‌کنند که در اين ميان روش تمام‌کوچ صنعتي‌تر به‌شمار مي‌رود و بيشترين ميزان توليد از اين روش به‌دست مي‌آيد.
به گفته رئيس انجمن زنبورداران و توليدکنندگان عسل ايران، مهم‌ترين مشکلات اين حوزه نبود تبليغات مناسب در اين زمينه است. ضمن اينکه ذائقه مردم چندان مشتاق به مصرف عسل نيست. از سويي هنوز در کشور ما زنبورداري و توليد عسل يک حرفه است نه صنعت، درحالي که از زنبورداري علاوه بر توليد عسل مي‌توان در بخش‌هايي چون گرده‌افشاني، استفاده از خواص دارويي نيش زنبور عسل و... استفاده کرد.
عسل با تمام شناخته شدن و محبوبيتي و البته مصرف قابل توجهي كه در ميان خانواده‌هاي ايراني دارد، هنوز آنچنان كه بايد در سبد خريد روزانه خيلي از خانواده‌ها قرار نگرفته است.
عده اي دليل آن را دسترسي نداشتن به عسل با كيفيت و مرغوب مي دانند و اينكه براي تهيه عسل به قول خودشان اصل و بدون شكر بايد مسافت طولاني را تا برخي شهرها كه مهد توليد عسل هستند طي كنند و عده اي ديگر هم مي گويند؛ بااين قيمت هاي دلبخواهي كه گاهي تا كيلويي 150 هزار تومان هم پيش مي‌رود نمي‌شود هر روز يك شيشه عسل خريد.خيلي‌ها هم از نظارت هايي كه چندان در كار نيست گله دارند و مي گويند كه چرا بايد پاي عسل هاي تقلبي و بي كيفيت به بازارهايي باز شود كه مرغوبيت عسل اش شهره خاص و عام است.
اما پرداختن به اين موضوع خالي از لطف نيست كه كشور ما در زمينه زنبورداري و توليد عسل حرف‌هاي زيادي براي گفتن دارد.حرف‌هايي كه پاي عسل ايراني را تا يك قدمي آوازه جهاني كشانده اما به دليل بي مهري‌هايي كه هميشه وجود داشته اين دسترنج زنبورها و البته زنبورداران ايراني به مرز برند سازي و محصولات شناخته شده نرسيده‌اند.
در بخش پاياني اين گزارش نگاهي داريم به اهميت مصرف اين ماده غذايي و پيشرفت هاي چشمگيري كه در زمينه توليد و صادرات عسل ايراني داشته ايم.
شفا مي‌دهد يا بيماري ؟
درباره خواص شگفت انگيز و معجزه گر عسل بارها و بارها شنيده ايم .تنها ماده اي كه هيچ جايگزيني نه براي خودش و نه براي شگفتي‌هايش در جهان وجود ندارد. اما اينكه اهميت اين ماده شفا بخش به قدري بوده كه حتي در متون بسيار قديمي هم به مراتب ديده شده است، گواه از خواص شگفت انگيز آن است.حتي خيلي‌ها معتقدند كه اهميت عسل در طب قديم به مراتب بيشتر ازحال حاضر بوده است.
ابوعلي سينا، فيلسوف وبزرگترين شخصيت پزشکي ايراني،هزارسال پيش در کتاب قانون خود، نسخه‌هاي زيادي بر پاي? عسل و موم تجويز مي‌کرد وهمچنين بقراط حکيم، پدر پزشکي وبنيان گذار طب يوناني، حدود ????سال پيش در مورد اهميت عسل گفته است كه هر دارويي نيز از مواد غذايي درست مي‌شود و متقابلاً هر غذايي نيز جانشين دارو مي‌گردد.عسل به اين هر دو شرط جوابگوست.او به مقدار زيادي از عسل استفاده مي‌کرده و در درمان اکثر بيماريها، از جمله زخم‌ها عسل تجويز مي‌كرده است، حتي باستان شناسان معتقدند قبايل بدوي با جمع آوري عسل به خوبي آشنا بودند و درخت‌ها يا صخره هايي كه محل مناسب تري براي جمع‌آوري عسل بوده مي‌شناختند.
دكتر نوشين فلاحت پيشه، عضو انجمن سلامت و طب سنتي ايران معتقد است عسل خوب شفا مي دهد و عسل بد و تقلبي شديدا خطرناك است.
او در خصوص ارزش طبي مصرف عسل و نقش بي بديل آن در گفت و گو با گزارشگر كيهان مي‌گويد: «فكر مي كنم اهميت عسل به عنوان يك ماده خوراكي آن هم براي مصرف روزانه بر كسي پوشيده نيست . حتي ساختار علمي عسل هم به تنهايي جالب است.عسل، ماده غذايي بسيار غني و انرژي بخشي است که حدود80 درصد از قندهاي ساده يا مونوساکاريدها ساخته شده و هر100 گرم آن 320 کالري ايجاد مي کند اين مونو ساکاريدها به سرعت جذب مي‌شوند و اثر انرژي بخشي خود را نشان مي دهند علاوه بر اثر کالري زايي، عسل داراي ويتامين‌هاي متعددي از قبيل ويتامين، ريبوفلاوين، اسيدنيکوتينک، اسيد اسکوربيک، پيريدوکسين و ويتامين کا است. بنابراين مي بينيم عسل به تنهايي و بدون آنچه كه شايع است در خصوص مصرف آن با شير يا نوشيدني هاي ديگر، به تنهايي يك منبع غذايي انرژي بخش و تامين كننده است و به هيچ عنوان نبايد مصرف آن از سبد خريد روزانه حذف شود.اما بهتر است تا آنجا كه مي شود از انواع عسل طبيعي و بدون مواد نگهدارنده استفاده شود .همچنين ضريب بهداشتي بودن شهد عسل پايين است و مصرف کنندگان بهتر است آن را با موم خريداري کنند. چون شهد عسل در بسياري از موارد در اثر دادن حرارت زياد به عسل‌هاي داخل موم انجام مي‌شود که اين حرارت زياد باعث فعل وانفعالاتي در شهد شده و ممکن است خطراتي براي سلامتي انسان داشته باشد.»
او همچنين تاكيد مي كند: «شهد‌هاي تقلبي عسل با جوشاندن شکر و اضافه کردن کمي عسل و يا اسانس عسل نيز توليد مي‌شود که اين نوع شهد هم براي سلامت انسان بسيار خطرناك است. بنابراين بهتراست در صورتي که به خريد عسل مبادرت مي‌كنيد؛ عسلي را تهيه كنيد كه داخل مومي که بطور طبيعي توسط زنبور توليد مي‌شود. حتي به نظر من والدين به راحتي مي توانند با آغشته كردن شكلات يا خشكبار مثل گردو و بادام و پسته به عسل، آنها را به فرزندانشان بدهند وبا اين كارها عادت مصرف عسل را در خانواده نهادينه كنند. واقعا جاي تعجب است كه بعضا مشاهده مي شود همه جور خوراكي بر سر سفره صبحانه ديده مي شود مثل شيركاكائو هاي كارخانه اي، انواع شكلات هاي صبحانه و ... اما جاي عسل خالي است.نمي توان علت اين غفلت را صرفا به قيمت عسل نسبت داد چرا كه خريد ماده اي با اين ارزش غذايي و حجم بالا به مبلغ يك كيلو 30 الي 40 هزار تومان اصلا با قيمت ساير اقلام خوراكي بعضا غيرضروري قابل قياس نيست.بنابراين صرفا قيمت عسل دليل مناسبي براي حذف آن از سفره غذايي نيست .»
عسل 150 هزار توماني نداريم
ماشاء الله جمشيدي، رئيس گروه امور توليدات زنبور عسل وزارت جهاد كشاورزي است. او ضمن اشاره به ميزان قابل توجه توليد و صادرات عسل در كشور، در گفت و گو با گزارشگر كيهان مي‌گويد: «با توجه به وسعت و مناطق جغرافيايي و اقليمي مختلفي كه در كشور ما وجود دارد، خوشبختانه دامنه و وسعت فعاليت زنبورداران بسيار گسترده و قابل تامل است به طوري كه بر آورد مي شود حدود 70 هزار نفر زنبوردار بطور مستمر در كشور مشغول به فعاليت هستند.فعاليتي كه حاصل آن برداشت سالانه 78هزارتن عسل است. همچنين ما از لحاظ تعداد كندو در رتبه چهارم جهان قرار داريم با تعداد 6ميليون و 600 هزار کندو كه از اين ميزان 6 ميليون و 300 هزار کندو مدرن و کندوهاي ديگر به صورت بومي هستند، اين تعداد كندو در جهان حدود 81 ميليون است. اما از نظر ميزان توليد در رتبه هشتم قرار داريم كه همان 78 هزار تني است كه به آن اشاره شد.كه اين درصد توليد بسيار خوب و قابل توجهي است. ميانگين سرانه توليد در جهان حدود 20 كيلو گرم است كه اين ميزان براي ما 11 كيلوگرم است.همين طور سال گذشته حدود 537 تن عسل ايراني ممتاز به كشورهاي ديگر صادر شد كه اين ميزان در نوع خود يك ركورد محسوب مي شود. كشورهايي مثل تركيه، امارات و كشورهاي حاشيه خليج فارس.»
او در ادامه مي افزايد: «بخش هاي ستادي و تشكيلاتي هم در اين زمينه بسيار خوب فعال هستند مثلا ما 246 تعاوني زنبورداري ،24 اتحاديه استاني و يك اتحاديه مركزي زنبورداري فعال داريم. البته توليد عسل و زنبورداري در ايران به دلايل مختلفي مورد توجه قرار گرفته است از جمله اين دلايل تنوع پوشش گياهي و غناي گياهي و سابقه زياد كشور ما در زمينه توليد عسل است.ما در كشور حدود 11 اقليم از 15 اقليم واقعي و شناخته شده در جهان را داريم.با چيزي حدود 8 هزار گونه مختلف گياهي يعني چيزي تقريبا دو برابر گونه هاي گياهي قاره اروپا.در نتيجه اين وسعت تنوع و پراكندگي گياهي عسل هاي متفاوتي به لحاظ طعم و خاصيت توليد مي شود كه عمدتا هم از كيفيت بسيار بالايي برخوردار هستند. جنگل‌ها، باغات، مراتع، مزارع و نواحي مختلفي كه امكان پرورش زنبور عسل و توليد عسل را دو چندان كرده است.توليد عسل ما بعد از انقلاب اسلامي به 12 برابر افزايش يافت.اتفاقي كه در زمينه توليد عسل واقعا كم نظير است.»
البته رئيس گروه امور توليدات زنبور عسل وزارت جهاد كشاورزي از وجود برخي عسل هاي تقلبي و بي كيفيت در بازار مصرف گله مي كند و مي گويد: «ببينيد در واقع عسل و فرآيند توليد عسل يك چرخه مشخص، ثابت و پايداراست و هر آنچه كه اين چرخه را تغيير دهد در نهايت مي تواند به توليدي به غير از يك عسل طبيعي منجر شود.عسل حاصل از تغذيه زنبور عسل از شهدگل هاي طبيعي و تبديل اين شهد طي فرآيند و زماني خاص به عسل است و هر چه خارج از اين روال اتفاق بيفتد،چرخه توليد عسل را تغيير مي دهد.حالا اگر نقش زنبور عسل كم شود و دخالت انسان افزايش يابد يا موادي اضافه و كم شود و هر اقدام ديگري كه اين چرخه را تغيير دهد.اما بعضي از ويژگي هاي طبيعي عسل را نبايد با بي كيفيت بودن آن اشتباه گرفت مثلا تشكيل بلورهاي شكري يا به اصطلاح شكرك زدن در شيشه عسل به معناي بي كيفيت بودن يا تقلبي بودن عسل نيست بلكه اين يك فرآيند طبيعي است به دليل دما و موقعيت قرارگيري عسل.اما قيمت عسل يكي از موضوعاتي بوده كه هميشه بحث هاي زيادي را به دنبال داشته است.قيمت تمام شده عسل براي زنبوردار بين كيلويي 25 تا 30 هزار تومان است كه در نهايت با سود 10 درصدي و با قيمت كيلويي 40 هزار تومان براي عسل طبيعي فروخته شود.اما اين قيمت هاي باورنكردني مثل عسل هاي كيلويي 150 هزار تومان و... كه بعضا شنيده مي شود نه تنها نوعي كلاهبرداري و بي‌انصافي است كه اصلا چنين قيمت هايي براي يك عسل طبيعي با هر سطحي از كيفيت اصلا بي معنا است چون مگر همان عسل براي زنبوردار چقدر تمام شده است ؟!»
سرانه مصرف عسل همچنان بالا
معادلات را كه كنار هم مي گذاريم موضوع كمي پيچيده‌تر مي شود. مي گويند، ايران به لحاظ محدوده جغرافيايي و طبيعي يكي از بهترين مناطق دنيا براي توليد عسل است .ميزان توليد عسل هم بسيار زياد‌تر و قابل توجه‌تر از كشورهاي هم سطح است حتي ميزان مصرف عسل هم كه نشان‌دهنده ذائقه مردم و تمايل به خريد اين ماده با ارزش نيز است، بسيار بالا است.همه اينها نشان از قابليتي دارد كه شايد سالهاست در خفا پنهان شده است.عسل طبيعي ايران قابليت رقابت بسيار خوبي دارد اما در ايران هنوز تبليغ و برنامه‌ريزي مناسبي براي بسته‌بندي آن جهت صادرات و معرفي جهاني به عنوان عسل ايراني همچون پسته و زعفران ايراني صورت نگرفته است. درحالي که استعداد توليد عسل در ايران شاخص بوده و عسل ما جزو نمونه‌هاي کيفي عسل در سطح دنياست.اما به نظر مي رسد برخلاف بسياري از كشورهاي همطراز در اين زمينه عسل ما با بي مهري زيادي روبه رو است و اين رشته اصلا به صورت علمي و كارشده مورد توجه نيست در حالي كه در بسياري از كشورهاي ديگر كه حتي فضاي طبيعي مناسب براي توليد عسل را ندارند، دانشكده هاي زنبورداري تاسيس مي شود و نگاه علمي و كارشده زيادي در اين خصوص وجود دارد.
البته رقم‌ها ضد و نقيض است اما مي گويند در جهان به دليل وجود برخي كشورهاي فقير مثل كشورهاي آفريقايي سرانه مصرف چندان بالا نيست و نهايت 220 گرم است در حالي كه سرانه مصرف در كشور ما بسيار بالاتر است.
جمشيدي به گزارشگر كيهان مي گويد: «اين رقم سرانه در كشور ما 960 گرم است كه به نسبت سرانه جهاني بسيار بالا است يعني علاوه بر بالابودن ميزان توليدات و تنوع خيلي خوب عسل ايراني سرانه مصرف هم در كشور رعايت شده است.»
همين طور عبدالرضا بيگناه، رئيس انجمن زنبورداران و توليدکنندگان عسل ايران اخيرا گفته بود كه ايران از نظر کيفيت عسل مقام نخست را در جهان دارد و کيفيت عسل ما در دنيا بي‌نظير است.
او تاكيد كرده بود: «کشورهايي مثل چين، ترکيه و اوکراين عمده‌ترين کشورهاي توليدکننده عسل در جهان هستند و حرف اول را مي زنند اما وجود تنوع گياهي، آب و هواي خشک، نيمه‌خشک و سرد و برفي و کوهستان‌هاي مختلف در ايران باعث شده است که کيفيت عسل ايران از رتبه خوبي برخوردار باشد اما از نظر ميزان و حجم توليد عسل، کشور ما در مقام هشتم دنيا قرار دارد. سالانه بيش از ?? هزار تن عسل در کشور توليد شده که از اين ميزان ??? تن صادر مي‌شود. و خبر مهمتر اينكه خوشبختانه هيچ‌گونه وارداتي در زمينه عسل نداريم و واردات عسل از چين نيز شايعه‌اي بيش نيست. از حدود ?? تا ?? سال پيش کشورهايي مثل آمريکا، چين و ژاپن و سپس کشورهاي ديگر روش تغذيه شکر براي زنبورعسل را رواج دادند و به‌تدريج اين روش تغذيه در ايران نيز رواج يافت به طوري که هم‌اکنون در ازاي هر ? کيلو شکر يک کيلو عسل توليد مي‌شود.
رئيس انجمن زنبورداران و توليدکنندگان عسل ايران درباره انواع روش‌هاي زنبورداري نيز مي‌گويد: «معمولا ? نوع زنبورداري ثابت، نيمه‌کوچ و تمام‌کوچ در ايران رواج دارد. زنبورداري ثابت زنبورداري محلي است که به‌صورت محدود با کيفيت بهتر در برخي مناطق خاص وجود دارد. اما در زنبورداري نيمه‌کوچ و تمام‌کوچ زنبورداران اقدام به کوچ زنبورها به مناطق ديگر مي‌کنند که در اين ميان روش تمام‌کوچ صنعتي‌تر به‌شمار مي‌رود و بيشترين ميزان توليد از اين روش به‌دست مي‌آيد.
به گفته رئيس انجمن زنبورداران و توليدکنندگان عسل ايران، مهم‌ترين مشکلات اين حوزه نبود تبليغات مناسب در اين زمينه است. ضمن اينکه ذائقه مردم چندان مشتاق به مصرف عسل نيست. از سويي هنوز در کشور ما زنبورداري و توليد عسل يک حرفه است نه صنعت، درحالي که از زنبورداري علاوه بر توليد عسل مي‌توان در بخش‌هايي چون گرده‌افشاني، استفاده از خواص دارويي نيش زنبور عسل و... استفاده کرد.