Research@kayhan.ir
در 28 فوریه 1987 ( نهم اسفند 1365 ) ریگان رئیس جمهور آمریکا ، بر اساس بخش 481 قانون کمک خارجی مصوب سال 1961 ، طی صدور حکمی دو اتهام به ایران وارد ساخت . وی گفت که ایران برای مهار تولید و قاچاق مواد مخدر و شست وشوی پول های کثیف ، اقدام نمی کند . در نتیجه این اتهام ، کمک بانک های صادرات و واردات و شرکت های سرمایه گذاری خصوصی در خارج ممنوع شد و به نمایندگان آمریکا در بانک های چند جانبه بین المللی دستور داده شد که در برابر پیشنهاد اعطای وام و یا دیگر کمک های مالی به ایران ، رأی مخالف بدهند . علاوه بر این موارد ، در تاریخ 23 سپتامبر 1987 ( اول مهر 1366 ) به دلیل عدم پذیرش قطعنامه های شورای امنیت و سرسختی در ادامه جنگ ، تحریم های بیشتری در خصوص ایران اعمال شد . ریگان برای تحمیل این تحریم ها بر ایران ، به مقررات مندرج در «قانون امنیت بین المللی و همکاری برای توسعه» مصوب سال 1985 استناد کرد . بخش 505 این قانون ، واردات از هر کشوری که حامی تروریسم ، سازمان های تروریستی یا پناه دهنده به تروریست‌ها یا سازمان‌های تروریستی است ، را ممنوع می کند .1
چندی بعد ، در تاریخ 26 اکتبر 1987 ( 4 آبان 1366 ) ریگان با امضای لایحه تحریم اقتصادی ایران ، رسماً ممنوعیت خرید نفت و سایر کالاهای ایرانی را اعلام داشت و از متحدین خود به خصوص ژاپن ، خواست که از خرید نفت ایران خودداری کنند .2
کمک های سایر متحدین آمریکا به عراق :
بسیاری از کشورهای متحد و یا دست نشانده آمریکا ، در طول جنگ عراق علیه ایران ـ در اثر تحریک و تشویق آمریکا ـ با کمک های بسیار مالی ، تسلیحاتی ، اقتصادی ، نظامی و غیره خود به رژیم صدام ، در مقابل جمهوری اسلامی ایران صف آرایی کرده بودند که در اینجا به تعدادی از آنها اشاره می کنیم .
الف ـ انگلستان
در طی هشت سال جنگ تحمیلی ، دولت انگلستان در کنار دولت آمریکا ، حمایت های مختلفی از رژیم بعثی عراق به عمل می آورد . یکی از شگردهای دولت انگلیس آن بود که در عمل ، سلاح های پیچیده و حساس مورد نیاز عراق را به طور غیر مستقیم از طریق فروش آنها به اردن ، عربستان سعودی ، کویت و امارات عربی متحده ـ با اطلاع از انتقال آنها به عراق ـ تأمین می کرد . 3
از سوی دیگر ، دولت انگلیس به آموزش افراد نظامی عراق در انگلستان مبادرت می کرد . اغلب مدارس آموزشی نیروی هوایی سلطنتی انگلستان ، از عراقی ها پر شده بود . فقط در یک مرحله ، حدود 4000 پرسنل نظامی عراق در انگلیس تحت آموزش بودند .4
همچنین دولت انگلیس در یک مرحله ، مبلغ 250 میلیون پوند اعتبار برای خرید سلاح ، در اختیار عراق گذاشت .5
برخی کارخانه های انگلیس در پی فروش سلاح به عراق ، سودآور شدند و حتی در سال1367 ( 1988 ) فروش این اقلام به 2/1 میلیارد دلار رسید .6
از دیگر حمایت های انگلستان آن بود که طبق قراردادی ، تجهیزات الکترونیکی و راداری به عراق واگذار نمود که این کشور را در جنگ علیه ایران ، کمک می کرد .7
شرکت های انگلیسی در این روند بیش از یک و نیم میلیارد دلار تجهیزات با تکنولوژی پیشرفته به عراق صادر کردند . 8
انگلستان نیز همچون آمریکا ، در جنایات شیمیایی صدام شریک بود . یکی از افرادی که برای رژیم عراق نقش بدل صدام را بازی می کرد ، فردی بود به نام میخائیل رمضان . وی در خاطرات خود به فروش ترکیبات گاز شیمیایی خردل توسط انگلیسی ها ، چنین اشاره می کند :
« صدام به ترکیبات گاز خردل از طریق انگلستان دست یافت ؛ اما شرکت سازنده ادعا کرد که آن مواد را بر این اساس که سموم دفع آفات زراعی است ، به صدام فروخته ! »9
در تاریخ اول اسفند 1364 ، یک منبع وزارت خارجه انگلیس نیز فاش کرد که انگلیس مقادیری مواد شیمیایی که در ساخت سلاح های شیمیایی می تواند مورد استفاده قرار گیرد ، به عراق صادر کرده است .10
در سال 1366 ، یک کشتی عراقی مقدار 35000 تن «دی متیل فسفونات» را از بندر لیورپول انگلستان به مقصد کویت برای عراق حمل می‌کرد . این محموله که به مبلغ 500 هزار لیره انگلیس خریداری شده بود، ظاهراً برای استفاده در کارخانه پتروشیمی نزدیک بغداد بود ولی از آنها برای تبدیل به جنگ افزارهای شیمیایی بهره برداری می گردید . به همین علت تونی بانکز نماینده حزب کارگر در پارلمان انگلستان ، ضمن مصاحبه با خبرنگاران ، این اقدام دولت انگلستان را یک «معامله رسواکننده» نامید .11
ب ـ فرانسه
پیش از حمله عراق به ایران ، دولت فرانسه از قصد عراق برای حمله ، مطلع شده بود اما چون این اقدام را در راستای سیاست های استعماری خویش برای تضعیف انقلاب اسلامی می دید ، مخالفتی با آن نکرد . ژاک شیراک نخست وزیر فرانسه ، بعدها اعلام داشت که وی از قبل در جریان حمله عراق به ایران بوده است . کلود شسون وزیر خارجه وقت فرانسه نیز از عراق به عنوان خط مقدم رویارویی با خطری که ثبات و امنیت منطقه را تهدید می کند ، یاد کرد و خواستار کمک به وی برای مقابله با به اصطلاح خطر ایران شد .12
فرانسه یکی از مهم‌ترین کشورهای اروپای غربی بود که در ردیف دومین صادر کننده تسلیحات به عراق جای گرفت و قبل از شروع جنگ و تا پایان آن ، در کنار صدام باقی ماند .13
فرانسوی ها که از سالها قبل بخشی از نیازمندی های عراق را تأمین می‌کردند ، تلاش قابل توجهی برای تقویت قدرت تهاجمی هوایی و واحدهای ضد هوایی عراق انجام دادند و به تدریج میراژهای فرانسوی در پی سفارش عراق به این کشور ارسال شد . همچنین فرانسوی ها با تحویل موشک اندازهای رولاند ، شبکه دفاع هوایی عراق را تقویت کردند . 13 دستگاه موشک انداز متحرک نیز علاوه بر سکوهای ثابت ، به عراق داده شد .14
در ژانویه سال 1981 ( دی ماه 1359 ) تحویل 60 فروند هواپیمای میراژ اف ـ 1 مجهز به موشک که ابتدا از سوی رئیس جمهور فرانسه معلق شده بود ، آغاز گشت . در ادامه رفتار خصمانه دولت فرانسه نسبت به جمهوری اسلامی ایران ، در تاریخ هشتم مرداد 1360 ، فرانسه به بنی صدر رئیس جمهور مخلوع و مسعود رجوی سرکرده گروهک تروریستی منافقین ـ که هر دو نفر در پشت پرده با صدام رابطه داشتند ـ پناهندگی سیاسی داد .15
فرانسه در سپتامبر 1981 ( شهریور 1360 ) قراردادی را برای فروش یک توپ بسیار پیشرفته 155 میلیمتری با عراق امضاء کرد که تا آن زمان حتی ارتش فرانسه نیز به آن مجهز نشده و فقط به عربستان سعودی فروخته شده بود . از سال 1982 ، تعداد 85 قبضه از این توپ به ارتش عراق تحویل داده شد .16
به دنبال خروج دیپلمات های فرانسه از تهران در سال 1361، دولت فرانسه اقدام به تحویل پنج فروند هواپیمای سوپراتاندارد مجهز به موشک‌های اگزوسه ، به عراق کرد و در همین حال اقدام به اعطای یک وام یک میلیارد دلاری به این کشور نمود .17
کنت تیمرمن در کتاب خود در مورد کمک های فرانسه به عراق که با تشویق آمریکا انجام می شد ، می گوید :
« وقتی در پی حمله ایرانی ها رژیم عراق شدیداً تضعیف شده بود ، واشنگتن فرانسه را تشویق کرد تا تحویل اسلحه به عراق را شدت بخشد . »18
دولت فرانسه از سپتامبر 1980 ( شهریور 1359 ) تا اوایل 1983 (زمستان 1361 ) مبلغ 6/5 میلیارد دلار اسلحه و 7/4 میلیارد دلار کالاهای غیر نظامی به دولت عراق فروخت که از این مبالغ ، حداقل 7 میلیارد دلار آن به صورت وام بود .19
همچنین در سال 1364 عراق با استفاده از سلاح های پیشرفته لیزری ساخت فرانسه ، توانست سیستم دفاع ضد هوایی پیچیده خارک را از کار بیندازد . بعد از عملیات والفجر 8 نیز فرانسه ارسال حدود 60 فروند میراژ 2000 به عراق را با تضمین مالی عربستان ، به عهده گرفت .20
دولت فرانسه در حالی پنج فروند جنگنده بسیار پیشرفته سوپراتاندارد خود را در سال 61 به عراق قرض داد که این جنگنده ها مجهز به موشک‌های اگزوسه بودند و می توانستند به کشتی های نفتکش در خلیج فارس حمله کنند و نیز پایانه نفت خارک را به منظور قطع صادرات نفت ایران مورد حمله قرار دهند . در واقع هدف این بود که با تخریب این پایانه ، ایران را در تأمین هزینه جنگ دچار مشکل سازند . جورج شولتز وزیر خارجه آمریکا ، برای واگذاری این هواپیماها به عراق ، رضایت خود را رسماً به کلود شسون وزیر خارجه فرانسه اعلام کرده بود . این اقدام در واقع بخشی از استراتژی هماهنگ غرب بود . تنها در سال 1365 ، فرانسه 270 موشک اگزوسه یعنی 75 درصد کل تولید خود را در اختیار صدام گذاشت .21
به نوشته یک نشریه آمریکایی به نقل از منبع خود در وزارت دفاع فرانسه، حتی خلبانان فرانسوی در جنگ نفتکش ها ، عراقی ها را علیه ایران یاری دادند .22
در تاریخ 27 فروردین 1365 ، ژاک شیراک سه هفته پس از استقرار در کاخ نخست وزیری ، علی رغم نظر مخالفت وزرای کابینه اش ، یک قرارداد دیگر فروش سلاح به عراق ، به مبلغ یک میلیارد فرانک را امضاء کرد .23
کلاً فرانسه در طول جنگ ، 6/16 میلیارد دلار سلاح پیشرفته از جمله 133 فروند هواپیمای میراژ اف ـ 1 و موشک های اگزوسه را به عراق فروخت .24