سمیه دولتی
این روزها اوج تنوع میوه‌جات رنگارنگ با طعم‌های متنوع و لذیذ است اما متأسفانه گرانی بی‌رویه سبب محرومیت بسیاری از مردم از تهیه و مصرف آن شده است. میوه‌هایی که سرشار از ویتامین است و برای بدن ضروری است.
گرانی میوه در حالی است که انتظار می‌رفت با وجود قطع و یا کم شدن صادرات و تعطیلی رستوران‌ها و سالن‌های پذیرایی و مراسم‌ها شاهد کاهش قیمت آن باشیم که برعکس آن اتفاق افتاد و با افزایش ۱۰ تا ۲۰ درصدی قیمت انواع میوه‌جات در بازارهای روز روبرو شدیم.
 قیمت‌هایی که از برخی صیفی‌جات ۱۱ هزار تومانی شروع می‌شود تا میوه‌هایی از قبیل گیلاس ٣۵ هزار، موز ۱۵ هزار، انگور ۱۳ هزار، انجیر ۲۰ هزار، هلو ۱۸ هزار، زردآلو ۳۰ هزار و آلبالو ۴۰ هزار تومان هم می‌رسد و این در حالی است که قیمت‌ها با سطح درآمدی و قدرت خرید مردم هیچ تناسبی ندارد.
در ادامه این گزارش نظرات شهروندان و مسئولان مربوطه را دراین‌باره جویا می‌شویم. با ما همراه شوید.
عدم نظارت بر بازار میوه
به دلیل عدم نظارت و کنترل قیمت‌ میوه مشکلات بسیاری برای شهروندان برای تهیه میوه مورد نیاز ایجاد شده است. مشکلاتی که می‌تواند سلامتی‌شان را تهدید کند.
«پروین» یکی از شهروندان تهرانی که در میدان تره‌بار مشغول خرید است در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: « اخیراً شاهد بالا رفتن قیمت میوه هستیم به‌طوری‌که این افزایش انواع میوه‌ را دربرمی‌گیرد.»
وی در ادامه می‌افزاید: « این درحالی‌ است که اغلب میوه‌ها اتیکت قیمت دارند و چنانچه نظارتی وجود داشته باشد قطعاً باید برخورد کنند، اما با وجودی که بیش از هر زمان دیگری باید نظارت صورت گیرد تا مردم حداقل از طریق این محصولات بتوانند ویتامین‌های مورد نیاز بدنشان را تامین کنند و سیستم ایمنی‌شان را بالا ببرند، این‌چنین شاهد گرانی در این بازار هستیم. »
این خانم خانه‌دار ادامه می‌دهد : «این افزایش به اندازه‌ای است که فقط قشر پردرآمد می‌توانند آنها را تهیه کنند و مابقی اقشار جامعه که در سطوح متوسط و یا ضعیف هستند توان خرید آن را ندارند. با این اوصاف چطور می‌توانند در مقابل بیماری کرونا مقاومت کنند؟!چرا کسی پاسخگو نیست؟ مردم چطور می‌توانند با این وضعیت مصون بمانند؟»
شهروند دیگری که ۳ کیسه کوچک خرید در دست دارد با چهره‌ای درهم، درحالی‌که از بازار تره‌بار بیرون می‌آید در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید:« وقتی از خانه به قصد خرید آمدم، لیستی تهیه کردم و متناسب با آن بودجه‌ای را در نظر گرفتم. اما همان‌طور که می‌بینید فقط توانستم با آن بودجه ۳ قلم جنس بخرم!»
وی در ادامه همین بحث می‌گوید: « قشر کارگر با حقوق کمتر از ۲ میلیون تومان و هزینه‌های زندگی چطور می‌توانند از پس این افزایش‌های بی‌رویه برآیند. ما در کشوری زندگی می‌کنیم که از منابع و ذخایر عظیمی برخوردار است و در بسیاری از زمینه‌ها خودکفا هستیم پس چطور این تحریم‌ها توانسته بر اقتصاد و بازار میوه و محصولات کشاورزی این‌چنین اثر گذارد.»
وی ضمن‌اشاره به کوچک شدن سفره‌ خانواده‌ها می‌گوید: «گوشت و مرغ را از سفره‌ها حذف کردیم و حالا نوبت به میوه و سبزی رسیده است. با آب که نمی‌شود زندگی کرد! بدن نیاز پروتئین‌ و ویتامین‌ دارد... حرف بسیار است اما گوش شنوا نیست.»
رویای خرید میوه در بین اقشار ضعیف جامعه
اخیرا میوه هم به اقلامی پیوسته که قشر ضعیف فقط می‌توانند دورادور نظاره گر آن باشند و مصرف آنها برایشان تبدیل به رویا شده است!
یک خانم کارمند که از تورم به شدت گلایه دارد خصوصاً درباره میوه در گفت‌وگو با گزارشگر روزنامه کیهان در میدان حسن آباد تهران می‌گوید: « وقتی به سمت بازار میوه و تره‌بار می‌روم با دیدن قیمت‌ها از خرید منصرف می‌شوم. حقیقتاً با این گرانی‌ها بازار میوه و تره‌بار تبدیل به موزه شده است. شاید من بتوانم حداقل ۱ کیلو میوه بخرم اما خانواده‌های عیال‌واری هستند که توان خرید همان یک کیلو را هم ندارند و از خوردن میوه فصل محروم هستند.»
وی می‌افزاید: «تره‌باری‌ها به تازگی و با افزایش قیمت میوه‌ها و فرنگی‌جات محصولات له‌شده و درحال خراب شدن را به‌صورت جداگانه در سبدهایی قرار می‌دهند و با قیمت کم می‌فروشند و افرادی که قدرت خریدشان پایین است برای خرید آنها صف می‌کشند.»
این کارمند تاکید می‌کند: «بعضی از فروشندگان هم هستند که حاضرند میوه در مغازه‌هایشان خراب بشود اما با قیمت پایین به مردم نفروشند!»
وی تصریح می‌کند: «دلالان این حوزه به کشاورزان، که یکی از آنها از اقوام نزدیک بنده است، گفته‌اند که میوه‌های مرغوب را برای صادرات آماده کنند و میوه‌های نیمه مرغوب یا اصطلاحاً پادرختی را برای فروش در بازارهای داخلی بسته‌بندی کنند! که این اجحاف در حق مردم خودمان است.»
وی ضمن اظهار ناراحتی از عدم کنترل و نظارت در این بازار می‌گوید: «چرا باید به خاطر بعضی افراد سودجو و غیرمتعهد سرپرست خانواده‌های ضعیف شرمنده باشند و این اختلاف به حدی است که طعم و نوع میوه‌هایی که در مناطق مختلف شهر توزیع می‌شود و به فروش می‌رسد هم با هم متفاوت است. به عبارتی اقشار پردرآمد همیشه باید از بهترین‌ها برخوردار باشند و قشر ضعیف میوه را هم گران بخرند و هم نامرغوب تحویل بگیرند.»
چشمه گل‌آلود بازار میوه
بسیاری از فروشندگان خود را مقصر این گرانی‌ها نمی‌دانند و معتقدند آب از چشمه گل‌آلود است و لازم است برای بررسی علت گرانی‌ها از بازار مرکزی میوه پیگیری بشود.
درحالی‌که به قیمت‌ها و تناسب‌شان با اجناس نگاه می‌کنم به فروشنده نزدیک شده و از او دلیل گرانی‌های اخیر را جویا می‌شوم. وی بیان می‌دارد :دلیل گرانی را از ما نپرسید ما گران می‌خریم و با سود اندک می‌فروشیم. باید از بازار میوه و تره‌بار مرکزی جویای دلیل افزایش قیمت‌ها باشید. درواقع دلال‌ها قیمت‌ها را بالا می‌برند به‌عبارتی کشاورز و فروشنده نهایی محصولات تقصیری ندارند.
وی تاکید می‌کند: ما هم از این وضعیت ناراضی هستیم چرا که برای رضایت و جذب مشتری مجبوریم سودمان را کم کنیم.
این فروشنده تصریح می‌کند: میوه‌ها علی‌رغم قیمت بالا از کیفیت خوبی برخوردار نیستند و اجناس مرغوب با نامرغوب را به صورت درهم به ما می‌فروشند و زمانی که به دست مصرف‌کننده می‌رسانیم، نمی‌توانیم پاسخگوی اعتراضاتشان باشیم. اگر هم خودمان بخواهیم آنها را سوا کنیم ضرر می‌کنیم و برای جبران ضرر باید قیمت را بالا ببریم.
نقش کرونا در گرانی میوه
بدون شک شیوع ویروس منحوس کرونا را باید یکی از دلایل عمده گرانی میوه‌ در بازار امروز دانست و همین گرانی بر اقتصاد خانوارهای ایرانی تاثیر فراوانی گذاشته است.
سیدرضا نورانی، رئیس‌اتحادیه ملی محصولات کشاورزی، بخشی از گرانی میوه را به‌دلیل هزینه‌های تورم‌زای تولید می‌داند.
نورانی چندی پیش در گفت‌وگویی با باشگاه خبرنگاران جوان تصریح می‌کنند که هزینه بسته‌بندی، حمل‌ونقل و دستمزد کارگران چندبرابر شده است.
 او می‌افزاید: «دستمزد کارگر از ۷۰ هزار تومان به ۱۲۰ تا ۱۵۰ هزارتومان به‌صورت روزمزد رسیده است. مثلاً سال‌های قبل بسیاری از کارگران برای میوه‌چینی از استان‌هایی به استان‌های تولید‌کننده می‌رفتند، اما کرونا جابه‌جایی را محدود کرده و کارگران به خاطر کرونا جابه‌جا نمی‌شوند، علاوه‌بر آن هزینه‌های درمان هم افزایش یافته است که این موارد بر دستمزد نهایی کارگران اثر دارد.»
تأثیرات آب و هوایی و سرمازدگی
رئیس‌اتحادیه ملی محصولات کشاورزی، تأثیرات آب و هوایی و سرمازدگی را علت دیگر افزایش قیمت میوه دانسته و می‌گوید:
« تولید میوه‌های هسته‌دار مانند زردآلو، آلو و هلو به‌خاطر بارندگی صدمات زیادی دید و کنه روی بیشتر زردآلو‌ها را خورده است. به همین دلیل شاید میوه‌های درجه دو و سه قیمت کمتری داشته باشند، اما میوه‌های درجه یک و مرغوب به‌خاطر کمبود افزایش قیمت زیادی دارد. زردآلو سال گذشته در عمده‌فروشی‌ها هر کیلو ۱۴ هزار تومان بود، اما امسال قیمت عمده‌فروشی آن ۲۲ هزار تومان است. تگرگ و برخی آفات تولید سیب را تحت تأثیر قرار داده و احتمالاً در نیمه دوم سال تولید سیب به یک دوم برسد.»
رئیس‌اتحادیه ملی محصولات کشاورزی، با ‌اشاره به قیمت صیفی‌جات می‌گوید:« قیمت صیفی‌جات هنوز به قیمت معمول خود نرسیده است، اما انتظار داریم قیمت صیفی‌جات با شروع برداشت در بیشتر استان‌ها، به قیمت‌های معمولی برسد.»
نورانی می‌گوید: « قیمت از عمده‌فروشی تا خرده‌فروشی‌ها تغییر زیادی دارد و این به‌دلیل نبود نظارت بر بازار عرضه است. قیمت میوه‌ها در خرده‌فروشی‌ها متغیر است و به نظر می‌رسد هر مغازه یک قیمت متفاوت دارد و در بازار قیمت میوه یکسان نیست. البته قیمت‌ها در بازار میوه و تره‌بار شهرداری‌ها متعادل‌تر است و به همین دلیل ۶۵ درصد از خرید مردم در این بازار‌ها انجام می‌شود. چون عموم مردم از این بازار‌ها خرید می‌کنند عرضه میوه در آن شامل میوه‌های درجه یک و با کیفیت بالا نیست، چون عرضه این نوع میوه قیمت را در میادین بالا می‌برد.»
آیا صادرات علت گرانی میوه است؟
یکی از سؤالاتی که برای شهروندان مطرح شده این است که آیا صادرات باعث افزایش قیمت میوه‌جات آن هم در فصل میوه شده است؟
 رئیس ‌اتحادیه ملی محصولات کشاورزی، این گمانه را نادرست می‌داند.
 به گفته نورانی ۳ درصد تولیدات صادر می‌شود، اما ۳۰ درصد تولید میوه ضایعات داریم.
او معتقد است اگر ضایعات کم شود قیمت‌ها متعادل‌تر می‌شود. وی صادرات را عامل‌اشتغالزایی می‌داند و در ادامه می‌گوید: «۴۰ تا ۵۰ درصد ضریب ‌اشتغال مربوط به کشاورزی و صنایع تبدیلی است و صادرات نیروی محرک تولید و ‌اشتغالزایی است. اگر صادرات متوقف شوند مشکلی که برای پیاز، سیب زمینی و هندوانه داشتیم برای کل تولیدات پیش می‌آید و تولیدات تبدیل به ضایعات می‌شود.»
به گفته نورانی هزینه صادرات هم افزایش یافته و قیمت کانتینر‌های یخچال‌دار نسبت به اردیبهشت ۲ برابر شده است. و قطعا این هزینه تا الان که مرداد ماه است چند برابر افزایش را تجربه کرده است.