به سخن دیگر، هر جهشی نیازمند عواملی است که تحول‌آفرین به شکل انقلاب باشد، نه تغییرات کند با عوامل عادی و معمولی.
در آموزه‌های قرآنی، واژه و اصطلاح انقلاب ناظر به تحولات جهشی در کمیت و کیفیت است، مانند انقلاب انسان خاکی به سوی خدا با تغییرات عمیق در هویت و ماهیت که خود انسان با فکر و عمل خویش ایجاد می‌کند(زخرف آیه 14؛ اعراف، آیه 15؛ شعراء، آیات 15 و 227) به طوری که انسان متأله یا انسان حیوان یا انسان چوب یا انسان سنگ می‌شود. (اعراف، آیه 179‌؛ جن، آیه 15)
پس تحولات جهشی و به تعبیر قرآنی، تحولات و تغییرات انقلابی ‌نیازمند عوامل خاصی است که از همه مهم‌تر تغییر در نفس انسان اجتماعی است، به طوری که ملت و امتی به شکل جمعی تغییر در روان و روحیات را بپذیرند. اگر این تغییر جمعی با ایمان و عمل صالح و تقوای الهی باشد، جهش بزرگی در نفوس مردم و انقلاب و جهشی عظیم در اقتصاد و دانایی و دارایی اجتماعی ایجاد شده و برکات از آسمان و زمین نصیب آنان می‌شود، اما اگر تغییرات، منفی باشد و کفر و فسق و فجور، پدیده اجتماعی و هنجار و ارزش آن ملت و امت شود، به جا نعمت و شکوفایی اقتصادی، گرفتار نقمت و بلایای طبیعی و غیر طبیعی می‌شوند. (اعراف، آیه 96؛ رعد، آیه 11؛ انفال، آیه 53)
بنابراین عامل اصلی و اساسی در جهش‌ها و انقلاب‌ها ازجمله جهش اقتصادی، تغییر مثبت در افکار و رفتار مردم و ایجاد ایمان قوی و عمل صالح و استقامت و صبر است. (آل‌عمران، آیه 200؛ بقره، آیات، 153 تا 157؛ نحل، آیه 126؛ فصلت، آیه 30)
حسین شریفی