تعالیم قرآن به ما می‌آموزد که در روابط داخلی و میان آحاد مردم اصالت، با احسان و اکرام است؛ یعنی دولت با ملت می‌بایست بر اساس احسان و اکرام عمل کند؛ هر چند که ممکن است روابط میان امت با یکدیگر بر اساس مفاهیم سه گانه عدالت، احسان و اکرام باشد؛ چرا که گاه لازم است تا آنان با یکدیگر مقابله به مثل بر اساس حقوق و تکالیف متقابل عمل کنند، واگرچه احسان و اکرام در میان آنان می‌بایست اصل باشد؛ اما معیار در روابط میان امام و امت و دولت و ملت بایستی احسان و اکرام باشد؛ چنانکه در دعای «توفیق الطاعه» امام زمان(عج) به‌ عنوان یک دستور‌العمل اجرایی بیان شده است.
اما در روابط خارجی یعنی امت و دولت اسلامی با بیگانگان، اصالت بر عدالت است(مائده، آیه 8؛ نساء، آیه 135) که در قالب «مقابله به مثل» انجام می‌شود، به‌طوری که در برابر نیکی، نیکی و در برابر بدی، بدی می‌شود. خدا در این‌باره می‌فرماید:پس همان طوری که به شما تعدی کردند، تعدی کنید.(بقره، آیه 194)
بر همین اساس، اگر با کسانی معاهده‌ای بسته شد، در همان میزانی که آنان پایبند هستند، پایبند عهدنامه‌ها باشید و اگر به هر میزان، از عهدنامه عدول کردند، شما نیز عدول کنید. در حقیقت چشم در برابر چشم در قالب قصاص و رفتار متقابل(بقره، آیه 194) و استقامت در برابر استقامت. خدا درباره این معیار اساسی در تعاملات بین‌المللی با دیگران از غیرامت اسلام می‌فرماید: فَمَا اسْتَقَامُوا لَکُمْ فَاسْتَقِیمُوا لَهُمْ؛ پس تا با شما بر سر عهد پایدارند با آنان پایدار باشید.(توبه، آیه 7)
اما خدا در قرآن به دولت و امت اسلامی هشدار می‌دهد که استقامت و وفای بیگانگان نسبت به معاهدات تا زمانی است که شما غلبه و سلطه داشته باشید؛ و گرنه اگر آنان سلطه یابند و توان شما را ضعیف ببینند، هیچ‌گونه پایبندی نسبت به عهدنامه نخواهند داشت. آنان وعده‌های توخالی می‌دهند و در زبان شما را راضی نگه می‌دارند، ولی در باطن همان کار خودشان را انجام می‌دهند: کَیْفَ وَإِنْ یَظْهَرُوا عَلَیْکُمْ لَا یَرْقُبُوا فِیکُمْ إِلًّا وَلَا ذِمَّةً یُرْضُونَکُمْ بِأَفْوَاهِهِمْ وَتَأْبَى قُلُوبُهُمْ وَأَکْثَرُهُمْ فَاسِقُونَ؛ چگونه براى آنان عهدى است با اینکه اگر بر شما دست‏ یابند در‌باره شما نه خویشاوندى را مراعات مى‌کنند و نه تعهدى را. شما را با زبانشان راضى مى‌کنند و حال آنکه دل‌هایشان امتناع مى‌‏ورزد و بیشترشان منحرفند. (توبه، آیه 8)