احساسات و عواطف در انسان نقش موتور محرک را دارد و انسان را به حرکت در می‌آورد. بدون احساسات نمی‌شود به سمت اهداف حرکت کرد، لازم است، اما کافی نیست. احساسات و عواطف وقتی مبتنی بر عقل می‌شود، حرکت به درستی اتفاق می‌افتد. عقل برای انسان حکم چراغ را دارد. احساسات و شور حسینی(ع) نیز وقتی مبتنی بر فهم عقلانی قیام عاشورا شود، تحولات عظیم فردی و اجتماعی را رقم خواهد زد.
آموزش مبانی اندیشه اسلامی(طرح ولایت)، همه ویژگی‌های لازم در گام دوم انقلاب برای تجهیز افسران جوان به منظور پای نهادن در جنگ نرم را داراست. برای آشنایی بیشتر با ابعاد این طرح و بررسی نتایج و آثار آن، بار سفر را بسته و به مشهد‌مقدس، محل برگزاری بیست و چهارمین سال برگزاری این طرح عظیم فرهنگی می‌روم.
صدای سوت قطار از خواب بیدارم می‌کند و می‌گوید وارد مشهدالرضا(ع) شده‌ایم. پس از پیاده شدن از قطار، قبل از هرچیز به زیارت ولی‌نعمت‌مان می‌روم و از ایشان می‌خواهم رزق سفرم را جفت و جور بفرمایند. از حرم مطهر‌رضوی(ع) رهسپار اردوگاه شهید کاوه (محل برگزاری یکی از دوره‌های طرح ولایت) می‌شوم. حال و هوای اردوگاه، انسان را به یاد پادگان دوکوهه که در دفاع مقدس محل آماده‌سازی و تجهیز رزمندگان برای اعزام به خط مقدم جبهه جنگ سخت بود، می‌اندازد. قصه اینجا هم همین است. فراگیران دوره‌های طرح ولایت با چله‌نشینی خود، آماده ورود فعال به جبهه‌های فرهنگی در دانشگاه‌ها و مراکز فکری جامعه می‌شوند.
نماز ظهر و عصر را در مسجد اردوگاه به امامت حجت‌الاسلام دکتر مجتبی مصباح اقامه می‌کنیم. ایشان که از جمله اساتید طرح ولایت است، بعد از نماز در گفت و شنودی مختصر و در توصیف این طرح به ما می‌گوید: «کاری که طرح ولایت می‌کند این است که به مخاطبین خود یک نظام فکری می‌دهد. این نظام فکری از بسیاری از شبهات جلوگیری می‌کند و به سؤالات زیادی پاسخ می‌دهد. حداقل فایده این طرح این است که افراد در ابهامات بعدی‌شان می‌دانند که باید به کجا (چه منابعی و چه افرادی) مراجعه نمایند، براساس چه اصولی حرکت کنند و چه شاخص‌هایی را اصل قرار دهند. این طرح نشان می‌دهد چگونه نظام فکری اسلامی با «امتدادهای اجتماعی»‌اش ارتباط برقرار می‌کند.»
خاطره اولین بار...
در ادامه به دانشگاه فردوسی(یکی دیگر از محل‌های برگزاری دوره‌های طرح ولایت) می‌روم تا در خصوص تاریخچه برگزاری این دوره‌ها و مطالب دیگر با حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر صفدر الهی‌راد رئیس مرکز آموزش‌های بنیادین موسسه امام خمینی(ره)
 گپ وگفتی داشته باشم.
این استاد حوزه و دانشگاه درباره تاریخچه این طرح توضیح می‌دهد: «بعد از انقلاب، برخی نوسان‌های فکری، و گرایش‌های مارکسیستی و لیبرالیستی در بعضی از انقلابیون پیدا شده بود. سال 1375 که شرایط فرهنگی کشور به سمت و سوی خاصی رفته و به تعبیر حضرت آقا کشور تحت شبیخون، ناتو و تهاجم فرهنگی قرار داشت، برخی مسئولان دلسوز نظام خدمت آیت‌الله مصباح رسیدند و گفتند؛ با توجه به تهاجم تمام عیاری که دشمن در حوزه فرهنگ شروع کرده چه باید کرد؟ آیت‌الله مصباح با درک دقیق شرایط آن روز و نیاز واقعی بشر به تعمیق باورها و تدارک زیرساخت‌های فکری اندیشه اسلامی، طرح ولایت را طراحی کردند.»
وی درخصوص مخاطبین طرح ولایت اظهار می‌دارد: «دوره‌های طرح ولایت علاوه‌ بر دانشجویان برای طلاب حوزه‌های علمیه نیز برگزار می‌شود. هر ساله در بخش دانشجویان تمام ظرفیت به بسیج دانشجویی اختصاص داده شده و به هر میزان که بسیج دانشجویی نتواند ظرفیت موجود را پوشش دهد، ظرفیت باقیمانده در اختیار مراکز دیگر قرار خواهد گرفت.»
معرفی محتوای طرح ولایت
حجت‌الاسلام والمسلمین الهی راد در توضیح محتوای طرح ولایت می‌افزاید: «طرح ولایت 6 محور اساسی دارد که همان زیرساخت‌های فکری است و شامل مباحث؛ معرفت‌شناسی، خداشناسی، انسان‌شناسی، فلسفه اخلاق، فلسفه حقوق و فلسفه سیاست می‌باشد. این طرح تلاش کرده که یک رابطه ارگانیک بین مسائل دینی برقرار کند. این مفاهیم ذاتا با هم ارتباط دارند و ادعای این طرح این است که همه معارف اسلامی را ما می‌توانیم در یک مجموعه منسجم و هماهنگ ارائه کنیم به‌طوری که ارتباط منطقی بین اجزای آن قابل فهم باشد.»
حضرت علامه مصباح یزدی در تبیین ارتباط ارگانیک محورهای 6 گانه طرح ولایت توضیح    می‌دهد: «مهم‌ترین مسئله اجتماعی ما که اصلا انقلاب ما براساس آن به وجود آمده، مسئله حکومت اسلامی و ولایت فقیه است. این نظام (جمهوری اسلامی) با نظام‌های دیگر فرقی ندارد، حداکثر یک نظام دموکراتیک است. ویژگی اصلی این نظام، نظام مبتنی بر ولایت فقیه و براساس ارزش‌های اسلام در باب امور سیاسی و کشورداری است. چنانچه ما بخواهیم این مسائل را حل کنیم یک اصول موضوعه‌ای دارد که قبلا باید آنها را حل کنیم. از جمله اینکه بین مردم و حاکم، بین راعی و رعیت حقوق متقابلی وجود دارد. اصلا حقوق چیست و چگونه پیدا می‌شود؟ وقتی پای بحث‌های حقوقی باز می‌شود تقریبا در همه نظام‌های حقوقی عالم، یک بخش‌هایی را اختصاص داده‌اند به رعایت ارزش‌های اجتماعی و رعایت اصول اخلاقی. این‌ها یکی از مبانی حقوق است. ما برای اینکه این را حل کنیم باید ببینیم اصلا ارزش‌ها از کجا به وجود می‌آیند؟ آنچه ما از اسلام می‌فهمیم این است که این‌ها مبتنی است بر یک شناخت خاصی از انسان و هستی. ما وقتی می‌توانیم ارزش‌های انسانی را معرفی کنیم، که انسان را درست شناخته باشیم. خود همین انسان را وقتی خواستیم بشناسیم باز ما باید رابطه‌اش را با خدایی که آفریننده‌اش هست در نظر بگیریم و همین‌طور در عالم بعدی عالم آخرت؛ این از مقوله علوم فلسفی است. از سنخ علوم تجربی و آزمایشگاهی و طبیعی نیست. در آزمایشگاه نمی‌شود خدا را پیدا کرد به وسیله اسباب آزمایش و تجربه حسی و آخرش وقتی صحبت از هستی‌شناسی می‌شود، آن وقت سؤال می‌شود که شما هستی را چگونه می‌شناسید؟ با چه ابزاری؟ اعتبارش چیست؟ از کجا ثابت می‌شود؟ که پاسخ این پرسش‌ها برمی گردد به معرفت شناسی.»
نظر رهبر معظم انقلاب درباره طرح ولایت
حجت‌الاسلام والمسلمین الهی راد، نویسنده کتاب سوم طرح ولایت (انسان شناسی) درباره نظر رهبرانقلاب نسبت به این طرح می‌گوید: «رهبر انقلاب معتقدند که «کار‌های خوب در کشور زیاد داریم، اما ویژگی این کار خوب (طرح ولایت) این است که بنیان‌سازی می‌کند و پایه‌های فکری را شکل می‌دهد.»
ایشان در جای دیگری می‌فرمایند؛ «طرح ولایت آن قدر خوب و سازنده است که هرچه برای آن سرمایه‌گذاری شود زیاد نیست.»
همچنین ایشان خطاب به مسئولان فرهنگی کشور می‌فرمایند که این طرح را مغتنم شمرده و آن را توسعه و گسترش بدهند.
مقام معظم رهبری در این‌باره فرموده‌اند: «احساسات و عواطف خوب است و تحریک آن هم خوب است. مثل همین اربعین که مردم با عواطف و احساسات شان شرکت می‌کنند، اما احساسات     می‌تواند پوچ باشد و می‌تواند مبتنی بر مبانی باشد. باید اصول و مبانی را در اذهان تقویت کرد. همین طرح ولایت چیز خوب و الگویی است که محصول آقای مصباح‌ ادام‌الله بقائه است، ایشان هم منبع فکر و محتوا را داشتند و هم ابزار را (مانند شاگردان). این تجربه است، باید حمایت شود.» (19/08/1395)
آقای علی اصفهانی دانش‌آموخته دوره ششم طرح ولایت در سال 1380 بوده و هم‌اکنون در بخش فنی سایت نطنز سازمان انرژی اتمی مشغول کار است. او هنوز همدستی بر آتشِ جنب‌وجوش‌های فرهنگی داشته و به گزارشگر کیهان می‌گوید: «بنده با محتوا و دانش‌آموخته‌های دوره‌های فرهنگی و معرفتی دیگری هم که در کشور برگزار می‌شود، ناآشنا و بی‌ارتباط نیستم، اما در مقام مقایسه، هیچ کدام از آنها نتوانستند مطالب را مانند طرح ولایت به صورت نظام‌مند از ریشه‌ها شروع کنند و به مسائل کاربردی و عملی مثل حقوق و سیاست و اجتماع و... برسانند.»
دکتر الهی راد در بخش دیگری از سخنانش می‌افزاید: «الان 24 سال از برگزاری طرح ولایت  می‌گذرد، اما سخنان رهبر انقلاب در سال‌های ابتدایی برگزاری این طرح نه تنها تغییر نکرده، بلکه با شدت بیشتری بیان شده است. به‌عنوان نمونه در سال گذشته، در جلسه‌ای که در دفتر رهبر انقلاب به دستور ایشان برای پیگیری مباحث مرتبط با طرح ولایت برگزار شد، نماینده حضرت آقا نقل کردند که رهبری اخیراً فرموده‌اند: «طرح ولایت فرصت بزرگی برای نظام بوده، هست و خواهد بود.» پس طبق نظر آقا، طرح ولایت نه فقط برای دهه 70 و مبارزات فکری آن دوره مفید بود، بلکه هم‌اکنون و آینده نیز فرصتی برای نظام هست و خواهد بود. این تعبیر‌ اشاره دارد به تاثیری که این طرح در ادامه حیات انقلاب و نظام اسلامی دارد تا برسد به رویکرد تمدنی که انقلاب به دنبال آن است.»
وی با‌ اشاره به توجه ویژه رهبر انقلاب به طرح ولایت، می‌گوید: «ایشان حدود 10 دیدار اختصاصی با دانش‌آموختگان طرح ولایت داشته‌اند. علاوه‌ بر تاییدات، تاکیدات و تعابیر مختلف رهبر انقلاب، شخص ایشان پیگیر اجرای دوره‌های طرح ولایت هستند. یعنی خود حضرت‌آقا به کمک مسئولان دفتر مقام معظم رهبری، مسائل کلان دوره‌ها را پیگیری می‌فرمایند. حتی گاهی اوقات که مشکلات و چالش‌هایی برای اجرای طرح به وجود آمد، شخص حضرت آقا ورود پیدا کردند و با صدور دستورالعمل و ابلاغیه‌ای مسائل را حل کردند.»
انگیزه فراگیران و خادمین
آنچه می‌تواند برای کسانی که طعم حضور در این دوره‌ها را نچشیده‌اند جذاب باشد، انگیزه فراگیران و خادمین از حضور در طرح ولایت است. علی اصفهانی که علاوه ‌بر حضور در طرح ولایت، در سال‌های 82، 83 و 84 هم عضو کادر خادمین برگزاری دوره‌ها بوده، درباره انگیزه‌اش به ما می‌گوید: «سال‌های دانشجویی ما با دوران موسوم به اصلاحات مقارن و در فضای آن سال‌ها، دانشگاه‌ها به شدت با حملات تئوریک و ایدئولوژیک جریان‌هایی که با مبانی انقلاب زاویه داشتند همراه بود. به دنبال جولان این جریانات در کف دانشگاه‌ها، شبهات اعتقادی در بین دانشجویان موج می‌زد. طبیعتا من هم مثل همه دانشجویان در معرض این شبهات قرار می‌گرفتم تا جایی که تقریبا تمام عقایدم تحت شبهات سنگین فروریخت و در اعتقاداتم تزلزل ایجاد شد. برای فرار از این حالت شکّاکیت، در یکی از شب‌های قدر به ائمه(ع) متوسل شدم و درخواست کردم که از آن وضعیت نجات پیدا کنم. پس از مدتی از طریق دوستان دفتر بسیج دانشجویی دانشگاه با طرح ولایت آشنا شدم و مثل تشنه‌ای که به آب رسیده باشد با‌اشتیاق در این طرح شرکت کردم.»
آقای علی افشاری‌مهر که دانشجوی کارشناسی ارشد «روانشناسیِ شناختی» دانشگاه تهران و از استعدادهای برتر این دانشگاه و دانش‌آموخته سال 95 طرح ولایت است، پس از حضور در طرح ولایت، در 2، 3 سال اخیر تجربه خادمی این طرح را نیز دارد. او درباره انگیزه‌اش از خادمی طرح ولایت به گزارشگر کیهان می‌گوید: «انگیزه‌ام در سال اول خادمی طرح ولایت این بود که نسبت به هزینه‌ای که از بیت‌المال برایم در طول 40 روز شده بود احساس دِین می‌کردم. در اولین تجربه خادمی که داشتم قصدم این بود فقط 10 روز خدمت کنم اما بعدا وقتی با نظرات حضرت آقا درخصوص دوره و اهمیت آن در پیشبرد اهداف انقلاب آشنا شدم و عمق این مباحث را بیشتر درک کردم، انگیزه بیشتری برای خدمت به اهداف این طرح پیدا کردم. مهم‌ترین مسئله‌ای که در خادمی طرح ولایت برایم شیرین و لذت‌بخش بوده، دیدن «تحول در فراگیران» پس از شرکت در این دوره‌هاست. به‌عنوان نمونه یکی از هم‌کلاسی‌های خودم که در انجمن اسلامی دانشگاه عضو بود و فلسفه غرب خوانده و بر آن تسلط داشت، پس از حضور در طرح ولایت با تحولی تدریجی که در او رخ داد، عضو کادر بسیج دانشجویی دانشکده شد و حتی از نظر پوشش ظاهری هم تغییر کرد. خب همین تغییر برای حتی یک نفر که جذب جبهه انقلاب شده کافی ‌است تا در این مسیر با اطمینان قلبی قدم بردارم.»
یکی از مشاهدات جالب در دوره‌های طرح ولایت این است که فراگیری مطالب ارائه شده در این دوره، سن و سال نمی‌شناسد. احسان یوسفی مقدم نوجوان 16 ساله‌ای است که در مقطع کارشناسی ارشد رشته الهیات دانشگاه خوارزمی تهران تحصیل می‌کند! او با توجه به حفظ کل قرآن، توانسته از وزارت علوم مدرک کارشناسی بگیرد و با شرکت در کنکور کارشناسی ارشد، پس از قبولی در آزمون، هم اکنون به تحصیل در این مقطع مشغول است. احسان درباره حضورش در این طرح تاکید می‌کند: «طرح ولایت تا حد زیادی توانست مرا به آن هدفی که به خاطرش آمده بودم برساند. 40 روزِ این طرح به صورتی می‌توان گفت مرا یک عمر جلو انداخت. چون اگر قرار بود یک عمر با دید قبلی‌ام نماز بخوانم فرقی با دیگران که نماز می‌خوانند، اما نمی‌دانند چرا نماز می‌خوانند؟ نداشتم.»
آقای نظام‌آبادی معلم ریاضی 44 ساله‌ای‌ است که با وجود تاهل و داشتن دو فرزند، امسال رنج دوری از خانواده را به جان خریده و در طرح ولایت شرکت کرده است. او درباره انگیزه‌اش برایمان می‌گوید: «من به دلیل آنکه با محصلین جوان دائما سروکار دارم و می‌بینم که آنها با سؤالات و شبهات متعددی مواجه هستند، مدتی به دنبال چنین دوره‌ای می‌گشتم که به کمک دوستان با این طرح آشنا شدم و از آنجایی که دغدغه فراگیری چنین مباحثی را داشتم به این دوره آمدم.»
آقای اکبرزاده فراگیر دیگری است که 52 سال سن داشته و بازنشسته وزارت امورخارجه است. او هم درباره انگیزه‌اش به گزارشگر کیهان می‌گوید: «من از قدیم نسبت به چنین مباحثی احساس نیاز می‌کردم و حالا که با این دوره آشنا شدم فرصت را مغتنم شمرده و در آن حضور پیدا کردم. بنده در طول 40 سال گذشته که به صورت جسته و‌ گریخته با معارف اسلامی آشنا شدم، هیچ وقت این چنین به صورت سیستماتیک و منظم با این مطالب مواجه نشده بودم و به نظرم ویژگی این طرح همین است.»