در بحبوحه‌ مذاکرات برجام اروپایی بود که اتحادیه اروپا در صفحه‌ کمیسیون اتحادیه اروپا خبر از اولین بسته کمکی خود به ایران داد. این بسته‌ کمکی با تخصیص اعتبار 18 میلیون یورو اولین بسته از کمک 50 میلیون یورویی اتحادیه اروپا است (که حتی 1 درصد فروش نفت یک روز ایران هم نمی‌شود) ، طبق توضیحات داده شده در صفحه کمیسیون اتحادیه اروپا، قرار است 8 میلیون یورو به بخش تجارت، 8 میلیون یوروی دیگر نیز به بخش محیط‌زیست و 26 میلیون یورو به بخش اجتماعی تعلق یابد. توضیح بیشتر آنکه در مورد پیشینه‌ طرح گفته شده است این طرح کمکی به مذاکرات برجام بازمی‌گردد که فصل جدیدی را برای همکاری گسترده ایران و اتحادیه اروپا در زمینه‌های مختلف باز کرده است. و از طرف دیگر ادامه همکاری و کمک‌های مالی اتحادیه اروپا به برجام گره زده شده است و تا زمانی که ایران به تعهدات خود در برجام پایبند باشد، اتحادیه اروپا نیز به تعهدات خود پایبند خواهد بود.
خوش خیالی جبران ضربات اقتصادی اروپا
به ایران تنها با 18 میلیون یورو؟!
بعد از اینکه بسته‌ کمکی اتحادیه اروپا از سوی موگرینی اعلام شد، واکنش‌ها نسبت به این بسته در فضای رسانه آغاز شد. برخی در فضای با بیان اینکه این کمک‌ها یک امری عادی است و التیام بخش هستند، به استقبال آن رفتند. در این رابطه فریدون مجلسی، تحلیلگر مسائل بین‌الملل به روزنامه آفتاب یزد گفت: «همواره کمک‌هایی در قالب بسته حمایتی در جهت حل مسائل محیط زیستی و کاهش آسیب‌های اجتماعی از سوی قدرت‌های بزرگ جهان به کشورهای جهان سوم ارائه می‌شد.
او افزود: «واکنش‌های کاذب ناشی از تعصب که بدون درک صحیح از مسائل و شرایط موجود از سوی برخی افراد در فضای مجازی صورت می‌گیرد نه تنها مشکلات اقتصادی ایران را حل نمی‌کند بلکه این واکنش‌های غیر کارشناسی و متعصبانه شرایط را پیچیده‌تر هم می‌کند». مجلسی در پایان گفت: «کمک‌های جزئی و محدود از سوی اروپا التیام بخش بوده و تنها بدین مفهوم است که اروپا به دنبال اثبات حسن نیت خود نسبت به ایران و برجام است».
به جای تحقیر ایران، تضمین عملی
برای اجرای تعهداتتان بدهید
منتقدان بسته‌ کمکی اتحادیه اروپا نیز در واکنش به این بسته آن را تحقیرآمیز خواندند. کیهان در 3 شهریور در گزارشی خبری تحلیلی در اوایل شهریورماه97 در مورد این بسته نوشت: «این بسته‌ اروپایی بیشتر از آنکه نشان‌دهنده‌ حمایت از ایران باشد، اقدامی تحقیر‌آمیز است. اکنون حدود 100 روز از خروج آمریکا از برجام سپری شده است. در این مدت دولت‌های اروپایی دقیقاً مشابه رفتار خود در پسابرجام، سرسوزنی در مقابل کارشکنی‌های آمریکا و محروم شدن ایران از حقوق برجامی خود واکنشی از خود نشان ندادند در مدت زمان مذکور، اروپایی‌ها با کلی‌گویی و بکارگیری ادبیات شعارزده، از مشخص کردن راهکار و مکانیسم‌های اجرایی و تضمین عینی، خودداری کردند ».
فرمان اروپا به ایران در ازای کمک‌های مالی اجرای سند 2030
دولت در رابطه با اینکه کمک را می‌پذیرد یا پس‌ می‌فرستد سکوت کرد اما تقریبا یک ماه بعد کمیسیون اتحادیه اروپا دو سند در رابطه با بسته‌ کمک 18 میلیون یورویی خود منتشر نمود که سند اول در رابطه با قوانین و مبانی حقوقی بسته‌ کمکی و سند دوم برنامه اقدام این کمک بود. بررسی سند 23 صفحه‌ای برنامه‌ اقدام نشان می‌دهد که کمیسیون اتحادیه اروپا برنامه‌ریزی دقیقی برای ارائه کمک ناچیز 18 میلیون یورویی انجام داده است و ابعاد مختلف اجرای این کمک را سنجیده است؛ از جمله اینکه:
کیفیت اجرا و مدل همکاری در هر قسمت به چه صورت است
بازرسی از فرایند چگونه صورت می‌گیرد
فرایند ارزیابی چطور برنامه‌ ریزی شده است
سازمان‌ها و نهادهای همکار داخل ایران چه کسانی هستند
چه ریسک‌هایی در فرایند اجرای برنامه وجود دارد و برای کاهش آنها چه اقداماتی می‌تواند صورت بگیرد
کمک‌ها به چه بخش‌ها و زیربخش‌هایی تعلق می‌گیرد
و مهم‌تر اینکه اتحادیه اروپا از ارائه‌ این کمک چه اهدافی را دنبال می‌کند و این بسته کمکی بر چه بستری تحقق پیدا می‌کند. در بخش توصیف اقدام این سند تصریح شده است که این برنامه اقدام متناسب با سند 2030 است و اساسا از پیشرفت در تحقق اهداف توسعه پایدار 8 و 11 حمایت می‌کند. و هم‌چنین از پیشرفت‌ها نسبت به اهداف 3، 12 و 15 نیز حمایت می‌کند. اهداف توسعه پایدار که در مورد آن صحبت شده است در جدول زیر نشان داده شده است:
اهداف اصلی در عرصه‌ اقتصادی و اجتماعی بیان شده است و اهداف زیست‌محیطی اهداف فرعی هستند. شایان ذکر است اجرای سند 2030 به فرمان رهبر معظم انقلاب در اردیبهشت سال 96 متوقف شده بود. کبگانیان، دبیر ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور در مورد سند 2030 گفته بود: «اجرای مبحث آموزشی سند 2030 متوقف شد و دیگر به مصوبه شورا نیز نیازی نیست زیرا فرمان رهبر انقلاب بوده است ولی موضوع دیگر این است که آموزش تنها یکی از اهداف هفده‌گانه توسعه پایدار است که در سازمان ملل تصویب شد، اهداف دیگر نیز با تمام اسناد بالادستی ما تناقض دارد». دولت در حالی می‌خواهد این بسته‌ کمکی را اجرا نماید، که اهداف آن هم‌راستا با اهداف سند 2030 و توسعه پایدار است، در صورتی که طبق گفته‌ کبگانیان اهداف دیگر سند با تمام اسناد بالا دستی تناقض دارد. بنابراین لازم است مسئولین نظام و جامعه‌ انقلابی نسبت به اجرای برنامه‌هایی که اهداف توسعه پایدار را دنبال می‌کنند، هوشیار باشند و جلوی اجرای آن را بگیرند.