شکست سیاست های وزیر مدعی لیبرالیسم در حوزه مسکن
طاهره فیض آبادی فراهانی
عباس آخوندی وزیر سابق راه و شهرسازی پیش از آنکه وزیر حوزه کاری‌اش باشد، سخنوری در حوزه‌های نامرتبط با وزارتش بود، وزیری که طی پنج سال گذشته همواره درباره موضوعات مختلفی به جز مسکن صحبت کرد یا مقاله نوشت!
نمونه‌های این اتفاق هم کم نیست، از دفاعی که وی در اواخر سال 94 از مکتب لیبرالیسم کرد، تا همین 27 خرداد ماه امسال، که درخصوص یارانه نقدی گفته بود: «ارائه پول به عنوان یارانه مانع از تلاش و کار بیشتر در سطح کشور شده و قطعا اثر معکوس و تخریب‌کننده دارد...» نمونه‌هایی از این دست اظهار نظرها می‌باشد.
وی که به وزیر لیبرال کابینه هم مشهور بود، از حمله به سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان نیز ابایی نداشت؛ چنانچه در یکی از سخنرانی‌های خود خواستار انحلال این سازمان شد و گفت: «عده‌ای در کشور به دنبال این هستند تا روش‌های کمونیسم را در اقتصاد اجرا کنند و قیمت‌گذاری داشته باشند.»
البته این موارد تمام آنچه که آخوندی خارج از وظایفش گفته بود، نیست؛ وی پیش‌تر با تحسین برجام و اینکه «تمام تحریم‌های سازمان ملل که تحریم‌های خطرناکی علیه ایران بود یکجا برداشته شد» و یا واکنش به آتش‌سوزی مسجد جامع ساری که اعلام کرده بود: «از اينكه هنوز مفهوم ارزش ميراثي در اين كشور درك نشده و آثار ارج‌گذاري نمي‌شوند، بسيار متاسفم» بارها و بارها به موضوعاتی خارج حیطه کاری خود پرداخته بود.
در آخرین نمونه این اظهارات هم، وی به پیوستن ایران به معاهده FATFاشاره و تاکید کرد؛ در حالی‌که اساسا این موضوع مورد انتقاد کارشناسان بود و علاوه‌بر آن هیچ ربطی به حوزه کاری وزیر راه و شهرسازی نداشت!
اما وزیر مستعفی راه و شهرسازی که متخصص سخنوری‌های نامرتبط با وزارتخانه تحت امرش بود، چه عملکردی از خود به جای گذاشت؟ آیا توانست آنقدر شرایط خوبی مهیا کند که وقت خود را صرف اظهارات خارج از وظیفه خود نماید یا اینکه با رها کردن امور ترجیح داد سری هم به مباحث تئوریک بزند؟!
نگاهی به آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد کارنامه و دست عباس آخوندی از یک «عملکرد موفق» خالی است. بارزترین نقدی که در حوزه مسکن طی چهار سال گذشته وجود دارد این است که عرضه مسکن در این مدت با کاهش جدی مواجه شد و قیمت‌ها هم افزایش قابل توجهی یافت.
بر اساس آمارهای بانک مرکزی؛ تعداد پروانه‌های ساختمانی صادر شده در کل مناطق شهری در سال 93 معادل 117 هزار واحد بود که در سال 96 تنها به 118 هزار واحد رسید، یعنی رشد سالانه تعداد پروانه‌های ساختمانی در این چهار سال تقریبا صفر بود.
شاید بتوان گفت مهم‌ترین ضربه‌ای که عدم تقویت عرضه مسکن طی سال‌های اخیر به عملکرد این بخش زده، افزایش قیمت ساختمان است، چه اینکه شاخص بهای خدمات ساختمانی از عدد 81 در سال 93 به 107 در سال 96 رسیده؛ یعنی شاخص قیمت خدمات ساختمانی بیش از 30 درصد در این مدت رشد کرده است.
از سوی دیگر سطح زیر بنای طبقات ساختمان‌ها از 72 میلیون متر مربع به 63 میلیون مترمربع کاهش یافته که نشان‌دهنده کوچک شدن خانه‌هاست.
همانطور که مشاهده شد عباس آخوندی با تضعیف عرضه مسکن طی چهار سال اخیر و افزایش قیمت‌ها نتوانست دستاورد مثبت و قابل توجهی به جای بگذارد.
واضح است که ادامه ندادن مسکن مهر و بی‌توجهی به آن (با به کار بردن عباراتی مانند «مزخزف»، «خانمان برانداز» و... توسط وزیر مستعفی راه و شهرسازی) که حتی تحویل واحد‌های تعهد شده را هم (مانند مسکن مهر پردیس) با تاخیر دو ساله رو به رو کرد، در زمینه عرضه مسکن مشکلاتی به وجود آورده است.
با تمام این اوصاف می‌بینیم که آخوندی به جای تغییر رویکرد و رویه خود درخصوص مسکن، در 24 تیر ماه سال جاری گفت: «بدون شک دولت نباید تحت هیچ شرایطی در حوزه ساخت و ساز وارد شود، به عقیده من اگر قرار باشد عملکرد دولت با ساخت خانه اندازه‌گیری شود، دولت نباید حتی یک واحد خانه بسازد.»
هرچند نمی‌توان سخن آخوندی را کاملا قبول کرد، اما حتی اگر فرض کنیم وی حرف درستی زده و ساختمان‌سازی تنها بر عهده بخش خصوصی است، باز هم نمی‌توانیم عملکرد زیانبار وی را توجیه کنیم، چراکه آمارهای رسمی بانک مرکزی نشان می‌دهد یکی از بدترین دوره‌های بخش خصوصی در زمان وزارت وی بوده است!
بر اساس این آمارها که در جدول زیر آمده است، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در «ساختمان‌های شروع شده»، «نیمه تمام» و «تکمیل شده» کاهش یافته و رشد منفی را تجربه کرده است! چنانچه رقم کلی سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این دوره از 81 هزار میلیارد تومان به 73 هزار میلیارد تومان رسیده و رشد 11- درصدی را به ثبت رسانده است.
ارقام به هزار میلیارد ریال است
همانطور که مشاهده شد، آمارهای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در بخش مسکن، کاهشی و با رشد منفی همراه بوده است، اگر آقای آخوندی معتقد است که دولت نباید حتی یک واحد مسکن را بسازد، چرا عملکردش به‌گونه‌ای بوده که بخش خصوصی هم خانه‌ای نسازد؟ مگر سیاست آقای آخوندی این بود که هیچ خانه‌ای در کشور ساخته نشود؟ به دیگر سخن، آقای آخوندی که مخالف خانه ساختن دولت است چرا با عملکرد خود باعث پسرفت ساختمان‌سازی توسط بخش خصوصی شد؟
متاسفانه به نظر می‌رسد برخی مسئولان برای توجیه عملکرد نامطلوبشان دست به دامن هر اظهار نظری می‌شوند.
عملکرد آقای عباس آخوندی به عنوان وزیر راه و شهرسازی در پنج سال گذشته کاملا ناموفق بود چون حتی در شرایطی که تمام بخش‌های اقتصادی (اعم از صنعت، خدمات و..) کم و بیش رشد کردند، فقط بخش مسکن پسرفت داشت، چراکه ارزش افزوده بخش مسکن از 85 هزار میلیارد تومان در سال 93 به 76 هزار میلیارد تومان در سال 96 رسیدکه در نوع خود، نوعی فاجعه در عملکرد مسکنی دولت تدبیر و امید به شمار می‌آید.
وقتی به عملکرد غیرقابل دفاع وزیر سابق راه و شهرسازی نگاه می‌کنیم، کاملا مشخص می‌شود چرا آقای آخوندی به جای پاسخگویی و دفاع از عملکرد خود دست به دامن مسائل حاشیه‌ای شد و سعی کرد با پرداختن به موضوعات خارج از حیطه وظایفش، از بار مسئولیتی که داشته شانه خالی کند.