حاجعلی کیا و سازمان کوک به روایت اسناد ساواک - ۱۰
روایتی از یک دادگاه فرمایشی در رژیم پهلوی:
محاکمات مسخره
از سوی دیگر، سپهبد کیا نیز با تهدیدِ دولت به افشاگری علیه دکتر علی امینی درخصوص نقش وی در کودتای 28 مرداد 1332ش و قرارداد با کنسرسیوم نفتی و همچنین، نفوذ عناصر توده‌ای در دستگاه قضائی، مقابله به مثل می‌نمود:
«سپهبد کیا مدارک مهم و قابل‌توجهی از فعالیت‌های دست چپی عده‌ای از قضات دادگستری و همچنین تصرف اراضی قریه سلیمانیه توسط ورثه وثوق‌الدوله، جمع‌آوری و در نظر دارد موقع محاکمه خود بر علیه آقای دکتر امینی و شخص الموتی وزیر دادگستری در دادگاه ارائه نموده و در معرض افکار عمومی بگذارد.»96
همزمان با آغاز جلسات رسمی دادگاه، یکی از اقداماتی که از سویِ طرفداران سپهبد کیا صورت گرفت، سازماندهی افراد برای حضور در دادگاه و تظاهر به نفعِ وی بود:97
«روز گذشته عده‌ای از مازندرانی‌های مقیم مرکز و گروهی از افسران بازنشسته ارتش که طرفدار تیمسار کیا می‌باشند، در راهروها و کریدورهای دادگستری به نفع نامبرده تبلیغ می‌کردند و می‌گفتند عناصر توده‌ای و مصدقی از سپهبد کیا که بعد از 28 مرداد ریشه نفوذ آنها را در ایران از بین برده، انتقام می‌گیرند.»۹۸
با شروعِ دادگاه سپهبد کیا، که در زمان دستگیری از آن به عنوانِ «محاکمه بزرگ» یاد شده بود و طرحِ اتهامات جزئی و کم اهمیت، مانند سوءاستفاده «در حدود 128 هزار تومان»؛99 موجب شد تا پیرامون آن گفته شود:
«یکی از نقاط ضعف این محاکمه هم که از سری محاکمات بزرگ ذکر شده، تعقیب تیمسار کیا به عنوان غصب فقط مقدار کمی زمین بی‌ارزش بیابان و استفاده از چند دستگاه کامیون و بولدوزر برای مدت محدودی میباشد؛ در حالی که قبل از محاکمه، مردم عموماً تیمسار کیا را از سوءاستفاده‌کنان و غاصبین بزرگ اراضی می‌دانستند و با این ترتیب، اتهام تیمسار در اذهان عمومی فوق‌العاده سبک‌تر شده است.»100
« از تعداد تماشاچیان دادرسی ایشان کاسته شده و مردم رغبت و علاقه‌ای را که قبل از شروع این محاکمه به این ماجرا داشتند، از دست داده‌اند. بین تماشاچیان و ناظرین اینطور صحبت می‌شود که قصد دولت در درجه اول از آن همه های و هوی و جار و جنجال (محاکمات بزرگ)، فقط جلب توجه مردم و بدنام ساختن سپهبد کیا بوده؛ والاّ اساس قضیه سست و ماهیت اتهام ضعیف است و برای چنین اتهامی، این همه تشریفات و تبلیغات لازم نبود. اکثر تماشاچیان عنوان (محاکمات بزرگ) را مسخره می‌کنند.»101
باوجود این شیوه‌ی برخورد که تنها به سوءاستفاده سپهبد کیا در بهره‌گیری از چند بولدوزر و ماشین راه‌سازی در جاده‌سازی روستای جنت‌آباد که متعلق به وی بود، و سندسازی در تصرف زمین‌های حاشیه‌ی آن‌اشاره داشت، به علتِ اینکه برخی از نشریات به تخلفات بسیار او پرداخته بودند، در برخی از محافل مانند «انجمن ادبی سخن‌‌سنج فردوسی» نیز گفته می‌شد:
«آن سردار ملی (منظور سپهبد کیا) را محاکمه می‌کنند و دود از سر آدم بلند می‌شود که می‌بیند وقتی این بی‌شرف‌ها سر کار هستند، با اموال مردم چه کارها می‌کنند و حالا هم آن سردار، ادعا می‌کند که سردار ملی و تاجر میباشد و البته ملی است، زیرا اموال ملت را ملی کرده.»102
«حال یک چنین شخص کلاهبرداری، خود را سردار ملی می‌نامد و به طور غیرمستقیم به افسران ارتش توهین می‌کد.»103
و در کنار این اظهار نظرات، گروهی از افرادی که در جلسات دادگاه شرکت می‌نمودند، با مشاهده روابط قاضی و وکیل مدافع و شاکی و متشاکی، دادگاه را «یک صحنه تئاتر» قلمداد می‌کردند.104
از یک‌سو وزارت دادگستری و دکتر علی امینی در تلاش بودند تا حداقل محکومیتی دو ساله برای سپهبد کیا تدارک دیده شود 105 و از سویِ دیگر نیز، قضاتی که از اعضایِ سازمان کوک بودند و در پرونده‌ی او نیز نقش داشتند، برای تبرئه نمودنِ وی تلاش می‌کردند.106
در اثر همین تلاش بود که پس از صدور رأی مبنی بر: «سپهبد کیا به اتهام در تصرف غیرقانونی نسبت به دو میلیون و چهارصد و هفت هزار و نهصد و هفتاد و شش ریال کارکرد بولدوزر و غیره به دو سال حبس مجرد محکوم می‌شود.»؛ و تبدیل قرار صورت گرفت و متهم محاکمه بزرگ، آزاد گردید.107 پس از این اتفاق، در گزارشی که پیرامون سفارش او به دوستان و آشنایانِ خود، تهیه گردید، نوشته شد:
«توصیه می‌کند به وسیله ارسال نامه و تلگراف و درج در جراید، از فلاح رستگار رئیس‌دادگاه مربوطه، به علت رأیی که به نفع سپهبد کیا داده تشکر کرده و به ارباب جراید هم توصیه می‌کند که درباره فلاح رستگار و رأی او قلمفرسایی کنند.»108
برای انتقال سپهبد کیا از جمشیدیه به منزل مسکونی او نیز برنامه‌ریزی شد تا حدود 700 نفر از افراد مختلف به همراه «سرلشکر مقبلی، سرلشکر طائرپور معاون سابق اداره دوم، ارباب مهدی یزدی نماینده سابق، باقری، وقار، فضل‌الله منطقی، سرهنگ هشترودی، سرلشکر امیرصادقی» در ساعت 6 بعدازظهر روز 11/4/1341ش، پشت سر ماشینِ حامل وی حرکت نموده و با ذبح گاو و گوسفند، او را مشایعت نمودند.109
و در این مرحله نیز بهره‌گیری از نشریات در بی‌گناه جلوه دادنِ او در دستور کار قرار گرفت:
«دکتر هوشمند مدیر روزنامه آسیای دموکرات، که از دوستان نزدیک سپهبد کیا میباشد؛ پس از آزادی مشارالیه از زندان، برای بی‌تقصیر جلوه دادن سپهبد کیا شدیداً مشغول فعالیت گردیده و به انتشار مقالاتی در جراید مختلف تهران از جمله روزنامه آسیای دموکرات، هوشمند، بامشاد، وظیفه و استخر پرداخته است و از طرف تیمسار کیا نیز وجوهی در اختیار مشارالیه گذارده شده تا به مدیران روزنامه‌ها پرداخت نموده و در ضمن از فلاح رستگار نیز در جراید تقدیر و توصف گردد.»110