جنگل مجازی چگونه دی‌ماه را به آتش کشید؟
علی قربان‌نژاد
هفته نخست دی ماه بود. دو سال قبل در همین ماه توافق هسته‌ای موسوم به برجام به اجرا درآمده بود. حالا دو سال از اجرای توافقی که همه مسایل اقتصادی و حتی غیراقتصادی به آن پیوند زده شده بود می‌گذشت؛ اما چنانکه باید گشایش‌های اقتصادی حاصل نشده بود. لذا مشکلات اقتصادی و معیشتی منجر به آن شد که مردم مشهد در روز 7 دی تجمعی اعتراضی را با عنوان «نه به گرانی» برگزار کنند.
در این تجمع که در میدان شهدا‌ی مشهد مقدس برگزار شد مردم خواهان پیگیری مسئولان در عمل به وعده‌ها و مبارزه جدی‌تر با فساد شدند. خواسته اصلی مردم در این تجمع توجه مسئولان به حل مشکلات معیشتی و مبارزه با فساد بود. در حاشیه این تجمع عده‌ای فرصت‌طلب به تخریب اموال عمومی پرداختند که اقدامات آنها حتی با اعتراض تجمع‌کنندگان روبرو شد. پلیس مشهد اعلام کرد 52 نفر را در این رابطه شناسایی و دستگیر کرده است. خبرگزاری‌ها در گزارش‌های خود نوشتند که این تجمع مربوط به سپرده‌گذاران برخی مؤسسات مالی و اعتباری و پدیده شاندیز در مشهد بود که با تحریک برخی عوامل سودجو به ناآرامی کشیده شد که در پی آن نیروی انتظامی سرکردگان آن را دستگیر کرد. برخی عناصر مخل آرامش قصد سوءاستفاده از این تجمع آرام سپرده‌گذاران را داشتند که با معرفی تجمع‌کنندگان توسط نیروی انتظامی دستگیر شدند. این تجمع سرانجام پایان یافت و شرایط شهر مشهد به روال عادی بازگشت.
فردای همان روز آیت‌الله علم‌الهدی، امام جمعه مشهد گفت که عده‌ای سودجو از مطالبات به حق مردم سوءاستفاده کردند و در ادامه تاکید کرد: «مشکلات، زندگی و معیشت ما نباید ابزار پیروزی دشمن بر ما شود.» با وجود این اما طیف موسوم به اصلاح‌طلب در روزهای پس از آن تمام تلاش خویش را به کار بست تا منتقدین دولت را عاملین اصلی این تجمع معرفی کند. آنها در این مسیر حتی به خبرسازی روی آوردند و در عملی زشت و غیراخلاقی مدعی شدند امام جمعه مشهد به شورای امنیت ملی فراخوانده شده است.
همین اعتراض اولیه کافی بود تا شبکه‌های بالقوه‌ای که از پیش برای چنین روزهایی در فضای مجازی تدارک شده بودند فعال شوند. متاسفانه فضای مجازی و به خصوص رسانه‌های نوظهور آن در ایران به صورت افسارگسیخته به فرهنگ ایرانی، بنیان‌های خانواده و حیا، دین و شعائر مذهبی، مصالح ملی، اشخاص حقیقی و... می‌تازند و در اکثر موارد با انتشار مطالب و اخبار کذب به تشویش اذهان مردم می‌پردازند. قطعا دولت یازدهم و دوازدهم در فراهم شدن این بستر قطور عمده دارد. کار به آنجا رسید که در گرماگرم آشوب‌ها کانال‌هایی ضمن انتشار لیستی، محل تجمع آشوبگران را در شهرهای مختلف اعلام می‌کردند. این کانال‌ها همچنین با انتشار اخبار دروغ سعی در متشنج کردن فضای جامعه داشتند، چنانکه در یکی از همین روزها خبری منتشر شد مبنی بر اینکه شهر ایذه به صورت کامل به دست اغتشاشگران افتاده است. یک کانال دیگر نیز به صورت علنی به مردم ساختن بمب‌های دست‌ساز را آموزش می‌داد. در مقابل آذری جهرمی در توئیترش خطاب به مدیر تلگرام نوشت: «یک کانال تلگرامی عملا مردم را به ایجاد ناامنی و استفاده از بمب دستی و اسلحه می‌کند. زمان توقف خشونت‌پراکنی نیست؟» این موضوع در داخل کشور با انتقادهای بسیاری مواجه شد. منتقدان می‌گفتند چرا باید کار به اینجا کشیده شود که وزیر دولت کشوری مانند ایران از مدیر یک شبکه پیام‌رسان بخواهد تا جلوی کار کانالی را که مروج اقدامات تروریستی است، بگیرد؟! به عبارتی چرا نباید دولت به گونه‌ای در حوزه فضای مجازی حرکت می‌کرد که این بستر، عرصه تاخت و تاز یک پیام‌رسان خارجی نشود؟!
آشوب‌های دی ماه به خوبی بیان‌کننده تلاش گسترده دشمنان برای استفاده از فضای مجازی است. ولیعهد بلندپرواز سعودی قریب به یک‌سال قبل گفته بود: «نبرد را به داخل مرزهای ایران می‌کشانیم». یاوه‌گویی‌های «بن سلمان» توسط «حسین دهقان» وزیر وقت دفاع این گونه پاسخ داده شد: «ما به آنها توصیه می‌کنیم، جهالت نکنند، ولی اگر جهالت کنند جایی غیر از مکه و مدینه را سالم نمی‌گذاریم.»
چنانکه گفته شد فضای مجازی و رسانه‌های نوظهور آن بستر اصلی برای مانور آشوب‌آفرینان و دشمنان امنیت ملی بود. در همین ارتباط در توئیتر هشتگی با عنوان «تظاهرات سراسری» منتشر شد. برای اینکه این هشتگ به 10 ترند برتر توئیتر تبدیل شود، نیاز بود تا پست‌های فراوانی با این هشتگ در فضای توئیتر منتشر شود. بررسی این موضوع حاوی نکات قابل توجهی بود: بررسی‌ها در روز 12 دی ماه و در بخش trendsmap توئیتر نشان می‌داد که در ۲۴ ساعت گذشته (یعنی فاصله میان 11 تا 12 دی) ۳۱هزار و ۵۰۰ توئیت با هشتگ تظاهرات سراسری از عربستان منتشر شده و سعودی‌ها این‌گونه مردم ایران را به آشوب‌آفرینی دعوت کرده‌اند. نکته جالب توجه این بود که در رابطه با این هشتگ عربستان با 25 درصد در رتبه نخست بود و پس از عربستان، ایران با 21 درصد قرار داشت! یعنی تنها 21 درصد از توئیت‌های منتشر شده با این هشتگ به منظور دعوت مردم به آشوبگری از داخل ایران بوده است.
نکته قابل توجه در جریان آشوب‌های دی ماه تمرکز بر روی شهرهای کوچک بود. چنانکه شهرهایی مانند دورود، ایذه، قهدریجان و... در مرکز خبرها قرار گرفت. البته تجمعات محدودی در شهرهای بزرگ اتفاق افتاد اما چنانکه از شواهد امر پیداست طرح‌ریزی برای برخی شهرهای کوچک بوده چرا که فکر می‌کردند می‌توانند به سرعت این شهرها را اشغال کنند و کنترل آن را به دست بگیرند. رهبر انقلاب نیز در سخنرانی 19 دی امسال فرمودند: «چند ماه است دارند نقشه می‌کشند. اینکه «بیاییم از شهرهای کوچک شروع کنیم، [بعد] به طرف مرکز بیاییم و مردم را نسبت به مطالباتشان فعّال کنیم و اینها را داغ کنیم»، این نقشه‌ای است که کشیده شده و چند ماه است روی این نقشه دارند کار می‌کنند. نقشه مال آمریکایی‌ها و عوامل رژیم صهیونیستی است. پول مال یکی از این دولت‌های خرپول اطراف خلیج فارس است.»
اهالی شهرستان دورود بعد از آشوب‌های هولناک این شهر گفته بودند که از روز قبل از آن متوجه حضور افراد غیربومی شدند که با ماشین‌هایی که پلاک‌هایی مربوط به دیگر شهرها داشتند به آنجا آمده بودند. در این شهر آشوبگران با قمه و چاقو به ایجاد رعب و وحشت پرداخته و ضمن آسیب زدن به اموال عمومی و بانک‌ها یک دستگاه کامیون ویژه آتش‌نشانی را از ماموران آتش نشان با تهدید و ارعاب می‌گیرند و سپس آن را در سراشیب یک پل رها می‌کنند. کامیون از بالای پل بر روی یک دستگاه خودروی سواری می‌افتد و سرنشینان آن (یک پدر و پسر) در دم جان می‌سپارند.
در خمینی‌شهر نیز دو نفر (یک نوجوان و یک مرد کهنسال) جان باختند. این افراد در جریان تیراندازی کور آشوبگران بر اثر اصابت گلوله کشته شدند. آشوبگران در کهریزسنگ شهرستان نجف‌آباد، با اسلحه شکاری اقدام به شلیک به سمت نیروهای انتظامی و امنیتی کردند که منجر به زخمی شدن چند نفر و شهادت یک نیروی سپاه پاسداران و یک مامور نیروی انتظامی شد.
اما پاسخ چرایی تمرکز عوامل دشمن بر شهرهای کوچک را می‌توان در ماجرای پیش آمده در قهدریجان به خوبی دید. آشوبگران ابتدا در برابر کلانتری این شهر تجمع می‌کنند. نیروهای ناجا با مدارا و مماشات از آنها می‌خواهند که متفرق شوند اما آنها این برخورد پلیس را با اقدام به حمله به کلانتری پاسخ دادند. قصد آنها تصرف کلانتری و به دست آوردن سلاح‌های موجود در آن بود. در این لحظه نیروی انتظامی ابتدا تیر هوایی و سپس اقدام به تیراندازی به سمت مهاجمان می‌کند. در جریان این حمله آشوبگران، چند نفر کشته می‌شوند.
در ۱۹ دی برابر با ۹ ژانویه مجلس نمایندگان آمریکا با ۴۱۲ رأی موافق قطعنامه‌ای را در حمایت از آشوبگران تصویب کرد. چند روز پیش از این تاریخ آمریکا موضوع آشوب‌های ایران را به شورای امنیت کشید. آمریکا سعی داشت به این واسطه تئاتری تبلیغاتی علیه ایران به راه اندازد که با مخالفت دیگر اعضای دائم شورای امنیت از جمله روسیه، چین و فرانسه مواجه شد.
در شهرستان دورود آشوبگران یک کامیون آتش‌نشانی را از روی پل پرت می‌کنند که منجر به کشته شدن یک پدر و پسر می‌شود، در خمینی‌شهر نیز یک نوجوان و یک مرد کهنسال با تیراندازی کور اغتشاشگران کشته می‌شوند و در نجف‌آباد نیز شلیک با اسلحه شکاری یک پاسدار و یک نیروی ناجا را به شهادت می‌رساند.
هفته نخست دی ماه بود. دو سال قبل در همین ماه توافق هسته‌ای موسوم به برجام به اجرا درآمده بود. حالا دو سال از اجرای توافقی که همه مسایل اقتصادی و حتی غیراقتصادی به آن پیوند زده شده بود می‌گذشت؛ اما چنانکه باید گشایش‌های اقتصادی حاصل نشده بود. لذا مشکلات اقتصادی و معیشتی منجر به آن شد که مردم مشهد در روز 7 دی تجمعی اعتراضی را با عنوان «نه به گرانی» برگزار کنند.
در این تجمع که در میدان شهدا‌ی مشهد مقدس برگزار شد مردم خواهان پیگیری مسئولان در عمل به وعده‌ها و مبارزه جدی‌تر با فساد شدند. خواسته اصلی مردم در این تجمع توجه مسئولان به حل مشکلات معیشتی و مبارزه با فساد بود. در حاشیه این تجمع عده‌ای فرصت‌طلب به تخریب اموال عمومی پرداختند که اقدامات آنها حتی با اعتراض تجمع‌کنندگان روبرو شد. پلیس مشهد اعلام کرد 52 نفر را در این رابطه شناسایی و دستگیر کرده است. خبرگزاری‌ها در گزارش‌های خود نوشتند که این تجمع مربوط به سپرده‌گذاران برخی مؤسسات مالی و اعتباری و پدیده شاندیز در مشهد بود که با تحریک برخی عوامل سودجو به ناآرامی کشیده شد که در پی آن نیروی انتظامی سرکردگان آن را دستگیر کرد. برخی عناصر مخل آرامش قصد سوءاستفاده از این تجمع آرام سپرده‌گذاران را داشتند که با معرفی تجمع‌کنندگان توسط نیروی انتظامی دستگیر شدند. این تجمع سرانجام پایان یافت و شرایط شهر مشهد به روال عادی بازگشت.
فردای همان روز آیت‌الله علم‌الهدی، امام جمعه مشهد گفت که عده‌ای سودجو از مطالبات به حق مردم سوءاستفاده کردند و در ادامه تاکید کرد: «مشکلات، زندگی و معیشت ما نباید ابزار پیروزی دشمن بر ما شود.» با وجود این اما طیف موسوم به اصلاح‌طلب در روزهای پس از آن تمام تلاش خویش را به کار بست تا منتقدین دولت را عاملین اصلی این تجمع معرفی کند. آنها در این مسیر حتی به خبرسازی روی آوردند و در عملی زشت و غیراخلاقی مدعی شدند امام جمعه مشهد به شورای امنیت ملی فراخوانده شده است.
همین اعتراض اولیه کافی بود تا شبکه‌های بالقوه‌ای که از پیش برای چنین روزهایی در فضای مجازی تدارک شده بودند فعال شوند. متاسفانه فضای مجازی و به خصوص رسانه‌های نوظهور آن در ایران به صورت افسارگسیخته به فرهنگ ایرانی، بنیان‌های خانواده و حیا، دین و شعائر مذهبی، مصالح ملی، اشخاص حقیقی و... می‌تازند و در اکثر موارد با انتشار مطالب و اخبار کذب به تشویش اذهان مردم می‌پردازند. قطعا دولت یازدهم و دوازدهم در فراهم شدن این بستر قطور عمده دارد. کار به آنجا رسید که در گرماگرم آشوب‌ها کانال‌هایی ضمن انتشار لیستی، محل تجمع آشوبگران را در شهرهای مختلف اعلام می‌کردند. این کانال‌ها همچنین با انتشار اخبار دروغ سعی در متشنج کردن فضای جامعه داشتند، چنانکه در یکی از همین روزها خبری منتشر شد مبنی بر اینکه شهر ایذه به صورت کامل به دست اغتشاشگران افتاده است. یک کانال دیگر نیز به صورت علنی به مردم ساختن بمب‌های دست‌ساز را آموزش می‌داد. در مقابل آذری جهرمی در توئیترش خطاب به مدیر تلگرام نوشت: «یک کانال تلگرامی عملا مردم را به ایجاد ناامنی و استفاده از بمب دستی و اسلحه می‌کند. زمان توقف خشونت‌پراکنی نیست؟» این موضوع در داخل کشور با انتقادهای بسیاری مواجه شد. منتقدان می‌گفتند چرا باید کار به اینجا کشیده شود که وزیر دولت کشوری مانند ایران از مدیر یک شبکه پیام‌رسان بخواهد تا جلوی کار کانالی را که مروج اقدامات تروریستی است، بگیرد؟! به عبارتی چرا نباید دولت به گونه‌ای در حوزه فضای مجازی حرکت می‌کرد که این بستر، عرصه تاخت و تاز یک پیام‌رسان خارجی نشود؟!
آشوب‌های دی ماه به خوبی بیان‌کننده تلاش گسترده دشمنان برای استفاده از فضای مجازی است. ولیعهد بلندپرواز سعودی قریب به یک‌سال قبل گفته بود: «نبرد را به داخل مرزهای ایران می‌کشانیم». یاوه‌گویی‌های «بن سلمان» توسط «حسین دهقان» وزیر وقت دفاع این گونه پاسخ داده شد: «ما به آنها توصیه می‌کنیم، جهالت نکنند، ولی اگر جهالت کنند جایی غیر از مکه و مدینه را سالم نمی‌گذاریم.»
چنانکه گفته شد فضای مجازی و رسانه‌های نوظهور آن بستر اصلی برای مانور آشوب‌آفرینان و دشمنان امنیت ملی بود. در همین ارتباط در توئیتر هشتگی با عنوان «تظاهرات سراسری» منتشر شد. برای اینکه این هشتگ به 10 ترند برتر توئیتر تبدیل شود، نیاز بود تا پست‌های فراوانی با این هشتگ در فضای توئیتر منتشر شود. بررسی این موضوع حاوی نکات قابل توجهی بود: بررسی‌ها در روز 12 دی ماه و در بخش trendsmap توئیتر نشان می‌داد که در ۲۴ ساعت گذشته (یعنی فاصله میان 11 تا 12 دی) ۳۱هزار و ۵۰۰ توئیت با هشتگ تظاهرات سراسری از عربستان منتشر شده و سعودی‌ها این‌گونه مردم ایران را به آشوب‌آفرینی دعوت کرده‌اند. نکته جالب توجه این بود که در رابطه با این هشتگ عربستان با 25 درصد در رتبه نخست بود و پس از عربستان، ایران با 21 درصد قرار داشت! یعنی تنها 21 درصد از توئیت‌های منتشر شده با این هشتگ به منظور دعوت مردم به آشوبگری از داخل ایران بوده است.
نکته قابل توجه در جریان آشوب‌های دی ماه تمرکز بر روی شهرهای کوچک بود. چنانکه شهرهایی مانند دورود، ایذه، قهدریجان و... در مرکز خبرها قرار گرفت. البته تجمعات محدودی در شهرهای بزرگ اتفاق افتاد اما چنانکه از شواهد امر پیداست طرح‌ریزی برای برخی شهرهای کوچک بوده چرا که فکر می‌کردند می‌توانند به سرعت این شهرها را اشغال کنند و کنترل آن را به دست بگیرند. رهبر انقلاب نیز در سخنرانی 19 دی امسال فرمودند: «چند ماه است دارند نقشه می‌کشند. اینکه «بیاییم از شهرهای کوچک شروع کنیم، [بعد] به طرف مرکز بیاییم و مردم را نسبت به مطالباتشان فعّال کنیم و اینها را داغ کنیم»، این نقشه‌ای است که کشیده شده و چند ماه است روی این نقشه دارند کار می‌کنند. نقشه مال آمریکایی‌ها و عوامل رژیم صهیونیستی است. پول مال یکی از این دولت‌های خرپول اطراف خلیج فارس است.»
اهالی شهرستان دورود بعد از آشوب‌های هولناک این شهر گفته بودند که از روز قبل از آن متوجه حضور افراد غیربومی شدند که با ماشین‌هایی که پلاک‌هایی مربوط به دیگر شهرها داشتند به آنجا آمده بودند. در این شهر آشوبگران با قمه و چاقو به ایجاد رعب و وحشت پرداخته و ضمن آسیب زدن به اموال عمومی و بانک‌ها یک دستگاه کامیون ویژه آتش‌نشانی را از ماموران آتش نشان با تهدید و ارعاب می‌گیرند و سپس آن را در سراشیب یک پل رها می‌کنند. کامیون از بالای پل بر روی یک دستگاه خودروی سواری می‌افتد و سرنشینان آن (یک پدر و پسر) در دم جان می‌سپارند.
در خمینی‌شهر نیز دو نفر (یک نوجوان و یک مرد کهنسال) جان باختند. این افراد در جریان تیراندازی کور آشوبگران بر اثر اصابت گلوله کشته شدند. آشوبگران در کهریزسنگ شهرستان نجف‌آباد، با اسلحه شکاری اقدام به شلیک به سمت نیروهای انتظامی و امنیتی کردند که منجر به زخمی شدن چند نفر و شهادت یک نیروی سپاه پاسداران و یک مامور نیروی انتظامی شد.
اما پاسخ چرایی تمرکز عوامل دشمن بر شهرهای کوچک را می‌توان در ماجرای پیش آمده در قهدریجان به خوبی دید. آشوبگران ابتدا در برابر کلانتری این شهر تجمع می‌کنند. نیروهای ناجا با مدارا و مماشات از آنها می‌خواهند که متفرق شوند اما آنها این برخورد پلیس را با اقدام به حمله به کلانتری پاسخ دادند. قصد آنها تصرف کلانتری و به دست آوردن سلاح‌های موجود در آن بود. در این لحظه نیروی انتظامی ابتدا تیر هوایی و سپس اقدام به تیراندازی به سمت مهاجمان می‌کند. در جریان این حمله آشوبگران، چند نفر کشته می‌شوند.
در ۱۹ دی برابر با ۹ ژانویه مجلس نمایندگان آمریکا با ۴۱۲ رأی موافق قطعنامه‌ای را در حمایت از آشوبگران تصویب کرد. چند روز پیش از این تاریخ آمریکا موضوع آشوب‌های ایران را به شورای امنیت کشید. آمریکا سعی داشت به این واسطه تئاتری تبلیغاتی علیه ایران به راه اندازد که با مخالفت دیگر اعضای دائم شورای امنیت از جمله روسیه، چین و فرانسه مواجه شد.
در شهرستان دورود آشوبگران یک کامیون آتش‌نشانی را از روی پل پرت می‌کنند که منجر به کشته شدن یک پدر و پسر می‌شود، در خمینی‌شهر نیز یک نوجوان و یک مرد کهنسال با تیراندازی کور اغتشاشگران کشته می‌شوند و در نجف‌آباد نیز شلیک با اسلحه شکاری یک پاسدار و یک نیروی ناجا را به شهادت می‌رساند.