پرسش:
امام علی(ع) در خطبه یا منبر «سلونی قبل ان تفقدونی» چه پاسخ‌هایی را به سؤال‌های مخاطبین خود ارائه داده‌اند؟
پاسخ:
در سه بخش قبلی پاسخ به این سؤال، امام علی(ع) به ده پرسش مخاطبین خود در مسجد کوفه پاسخ‌های حکیمانه‌ای فرمودند. اینک در ادامه دنباله بحث را پی می‌گیریم.
۱1- سائل یازده از گوشه دیگر مسجد کوفه بلند شد، و پرسید:
یا علی!
به من بگو خداوند چند قوه در وجود انسان قرار داده است؟ قوای وجودی انسان کدامند؟
امیرالمؤمنین علی(ع) فرمود: چهار قوه
1- قوه عاقله،‌که بزرگترین سرمایه‌ای است که خدا در اختیار بشر قرار داده است.
2- قوه حافظه، که سبب می‌شود آنچه را فرا می‌گیرید، در ذهن و دلتان حفظ شود. اگر خدا این قوه حافظه را به شما نمی‌داد شما اسم‌تان را فراموش می‌کردید، آدرس خانه‌تان از یادتان می‌رفت و راه را گم می‌کردید.
3- قوه عاطفه،‌خدا این سرمایه را به ما داده که به کمک این سرمایه آنچه را برای خود می‌خواهیم، برای دیگران هم بخواهیم و آنچه را برای خود نمی‌پسندیم، برای دیگران هم نپسندیم و به دیگران مهر بورزیم.
4- قوه وجدان، امکان ندارد انسان فرمان وجدان را زیر پا بگذارد مگر اینکه گرفتار تلخی عذاب وجدان خواهد شد.
این سؤال کننده یازدهم هم جواب سؤال خود را گرفت و نشست.
12- سائل دوازدهم هم از گوشه دیگر مسجد کوفه بلند شد و پرسید:
کدام جاندار بود که از شکم جاندار دیگر بیرون آمد در حالی که بین آنها نسبت و نسبی نبود؟
امیرالمؤمنین علی(ع) فرمود: حضرت یونس پیامبر(ع) که از شکم ماهی بیرون آمد، در حالی که هیچ نسبتی بین او و ماهی وجود نداشت.
توضیح بیشتر:
حضرت یونس پیامبر(ع) وقتی از قوم خودش گریخت، آمد کنار دریا و سوار کشتی شد دیدند یونس پیامبر(ع) مشغول ذکر و تسبیح خداست. این کشتی با نهنگی مواجه شد، بین آدمهای داخل کشتی قرعه انداختند، قرعه به نام یونس پیامبر افتاد. یونس(ع) را از کشتی به دریا انداختند، باز هم دیدند او مشغول ذکر و تسبیح خداست. وقتی در دهان نهنگ قرار گرفت، باز هم مشغول ذکر و تسبیح خدا بود.
از دهان نهنگ در شکم نهنگ فرو رفت، باز هم مشغول ذکر و تسبیح خدا بود. وقتی خدا اراده کرد و او را از تاریکستان شکم نهنگ به ساحل نجات بیافکند، باز هم دیدند او در حال ذکر و تسبیح خدا است. یعنی در همه حال، به یک حال بود.
حالات گوناگون زندگی تغییرش نداده بود. چه در داخل کشتی، چه در دل دریا،‌چه در دهان نهنگ، چه در شکم نهنگ، چه در ساحل نجات.
سؤال کننده دوازدهم هم جواب سؤال خود را گرفت و نشست.
13- سائل سیزدهم از گوشه دیگر مسجد کوفه برخاست و پرسید:
یا علی!
من سه سؤال از محضر شما دارم؛
1- کدام کوه بود که یک بار از جای خود کوچ نمود؟
2- کدام درخت بود که صد سال راه سایه آن طول دارد؟
3- کدام درخت است که بدون آبیاری روییده شده است؟
امیرالمؤمنین علی(ع) فرمود:
1- اما آن کوهی که یک بار از جای خود کوچ نمود، کوه طور است که قرآن کریم می‌فرماید:
(و اذ نتقنا الجبل... (اعراف 171)
2- اما آن درختی که صد سال راه سایه او طول دارد، درخت طوبی در بهشت است که در تمام قصرهای بهشت شاخه‌ای از آن آویزان است، همانطوری که قرص آفتاب در تمامی خانه‌ها، شعاع او می‌تابد.
3- اما آن درختی که بدون آبیاری روییده شد، درختی بود که برای یونس پیامبر(ع) رویانده شد که قرآن کریم می‌فرماید:
(و انبتنا علیه شجره من یقطین (صافات، 146)
سؤال کننده سیزدهم هم جواب سؤال خود را گرفت و نشست
ادامه دارد